Quy định cụ thể phương pháp xác định trị giá lợi ích cả “đôi bên”

Các quy định thay đổi căn bản

Theo Cục Hải quan, tại khoản 1, Điều 20 Nghị định 08/2015/NĐ-CP trước đây quy định đối với hàng hoá XK, trị giá hải quan là giá bán tính đến cửa khẩu xuất, không bao gồm phí bảo hiểm quốc tế và phí vận tải quốc tế. Trong đó, giá bán của hàng hóa tính đến cửa khẩu xuất là giá ghi trên hợp đồng mua bán hàng hóa hoặc các hình thức có giá trị pháp lý tương đương hợp đồng, hóa đơn thương mại và các chứng từ có liên quan của lô hàng phù hợp với hàng hóa thực xuất.

Tuy nhiên, tại khoản 8, Điều 1 Nghị định 167/2025/NĐ-CP sửa đổi và bổ sung quy định trị giá hàng XK phải được xác định trên cơ sở trị giá thực tế của hàng hóa tại cửa khẩu xuất theo trình tự 4 phương pháp: giá bán của hàng hóa tính đến cửa khẩu xuất; giá bán của hàng hóa XK giống hệt hoặc tương tự trên cơ sở dữ liệu trị giá hải quan; giá bán của hàng hóa XK giống hệt hoặc tương tự tại thị trường Việt Nam và giá bán của hàng hóa XK do cơ quan Hải quan thu thập.

Công chức Hải quan hướng dẫn DN khai báo hải quan. Ảnh: H.Nụ

Cũng tại khoản 8, Điều 1 Nghị định 167/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung khoản 1, Điều 20 Nghị định 08/2015/NĐ-CP đã bổ sung thêm quy định về cách xác định cửa khẩu xuất theo hướng: Đối với phương thức vận tải đường biển, đường hàng không, cửa khẩu xuất là cảng xếp hàng, nơi hàng hóa XK được xếp lên phương tiện vận tải tại cảng ghi trên tờ khai hải quan; đối với phương thức vận tải đường sắt, cửa khẩu xuất là nơi hàng hóa xuất khẩu được xếp lên phương tiện vận tải tại cửa khẩu đường sắt liên vận quốc tế ghi trên tờ khai hải quan; đối với phương thức vận tải đường bộ, đường thủy nội địa, cửa khẩu xuất là cửa khẩu biên giới nơi XK hàng hóa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam ghi trên hợp đồng mua bán hàng hóa hoặc các chứng từ khác có liên quan.

Trường hợp hàng hóa NK từ khu phi thuế quan vào nội địa Việt Nam, cửa khẩu nhập đầu tiên là địa điểm ngăn cách giữa khu phi thuế quan và khu vực khác trong nội địa Việt Nam.

Ngược lại, đối với hàng hóa NK, khoản 2, Điều 20 Nghị định 08/2015/NĐ-CP quy định trị giá hải quan của hàng NK là giá thực tế phải trả tính đến cửa khẩu nhập đầu tiên trên cơ sở áp dụng Hiệp định chung về thuế quan và thương mại hoặc theo các cam kết quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký kết và được xác định bằng 4 phương thức.

Tuy nhiên, tại khoản 8, Điều 2 Nghị định 167/2025/NĐ-CP đã lược bỏ quy định áp dụng Hiệp định chung về thuế quan và thương mại hoặc theo các cam kết quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký kết.

Thay vào đó, Nghị định 167/2025/NĐ-CP quy định trị giá hải quan của hàng NK phải được xác định theo tuần tự 6 phương pháp bao gồm: phương pháp trị giá giao dịch của hàng hóa NK; phương pháp trị giá giao dịch của hàng hóa NK giống hệt; phương pháp trị giá giao dịch của hàng hóa NK tương tự; phương pháp trị giá khấu trừ; phương pháp trị giá tính toán và phương pháp suy luận.

Nghị định 167/2025/NĐ-CP cũng nêu rõ, trong trường hợp người khai hải quan đề nghị bằng văn bản thì trình tự áp dụng phương pháp trị giá khấu trừ và phương pháp trị giá tính toán có thể hoán đổi cho nhau.

Tác động tích cực cho doanh nghiệp

Những thay đổi trong cách xác định trị giá hải quan theo Nghị định 167/2025/NĐ-CP nhìn chung mang lại lợi ích cho cả hai phía DN và cơ quan quản lý. Trong đó, nhiều DN đánh giá sự tích cực trong cách xác định trị giá hải quan đã giúp DN tránh rủi ro truy thu thuế và quản lý hiệu quả hàng hóa qua biên giới...

Đáng chú ý, quy định mới này còn giúp quá trình khai báo hải quan đối với hàng hóa XNK của DN được minh bạch và thống nhất hơn. Nhiều DN lý giải, nếu trước đây trị giá hàng hóa chủ yếu dựa vào hợp đồng hoặc hóa đơn, dễ phát sinh tình huống chi phí chưa được phản ánh đầy đủ, thì việc áp dụng phương pháp xác định trị giá XNK hiện nay giúp quá trình kê khai có căn cứ rõ ràng hơn.

Nhờ đó, việc rơi vào rủi ro nếu bị cơ quan Hải quan ấn định thuế giảm đáng kể. Đồng thời, DN cũng đánh giá nhiều thuận lợi trong việc dự báo chi phí, tham chiếu chuẩn mực quốc tế và hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ở góc độ quản lý, theo đại diện Ban Giám sát quản lý về hải quan (Cục Hải quan) cho rằng, với quy định mới này, cơ quan Hải quan có thêm công cụ kiểm soát chống gian lận bởi giá hợp đồng không còn là căn cứ duy nhất mà sẽ được đối chiếu với dữ liệu thị trường, hàng hóa tương tự hoặc thông tin do hải quan thu thập.

Đặc biệt, việc áp dụng tuần tự các phương pháp xác định trị giá vừa giúp bảo đảm nguồn thu ngân sách, vừa thống nhất quy trình quản lý trên phạm vi toàn quốc. Đồng thời, khi trị giá hải quan được quản lý dựa trên cơ sở dữ liệu tập trung, cơ quan Hải quan có điều kiện tăng cường phân tích rủi ro, cảnh báo sớm và xử lý kịp thời những trường hợp bất thường.