Hải quan ngăn chặn gian lận xuất xứ, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ

	Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nói về vụ Asanzo
	Ngăn chặn gian lận xuất xứ: Quản chặt năng lực sản xuất của doanh nghiệp
	Chặn gian lận xuất xứ: Hải quan tăng cường kiểm tra gỗ nhập khẩu

Công ty TNHH XNK Trần Vượng (TP HCM) nhập khẩu loa thùng thành phẩm từ Trung Quốc nhưng hàng hóa có sẵn tên tuổi, địa chỉ của doanh nghiệp tại Việt Nam. Ảnh: Thu Hòa.

Gian lận xuất xứ gây thiệt hại đủ đường

Chỉ đạo của Tổng cục Hải quan xuất phát từ thực tế, trong quá trình theo dõi, quản lý, giám sát, kiểm soát, kiểm tra sau thông quan, thanh tra đối với lĩnh vực xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, hàng hóa có yêu cầu bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, Tổng cục Hải quan đã phát hiện các phương thức, thủ đoạn gian lận trong lĩnh vực này.

Bên cạnh đó, các nước trong khu vực và trên thế giới đã có những thay đổi lớn về chính sách thương mại theo xu hướng bảo hộ mậu dịch như tăng thuế, áp dụng hàng rào kỹ thuật để bảo hộ sản xuất trong nước; đặc biệt chiến tranh thương mại Mỹ-Trung Quốc có tác động rất lớn đến nền kinh tế Việt Nam. Dự báo hàng hóa từ các nước bị áp mức thuế suất cao có khả năng sẽ tìm cách chuyển tải bất hợp pháp vào Việt Nam, giả mạo xuất xứ Việt Nam sau đó XK vào thị trường lớn để lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại.

Theo Tổng cục Hải quan, hành vi này dẫn đến nguy cơ hàng hóa XK của Việt Nam bị các nước điều tra, áp thuế chống bán phá giá, thuế tự vệ, thuế trợ cấp, gây thiệt hại cho các nhà sản xuất Việt Nam, làm mất uy tín trên thị trường quốc tế hoặc bị hạn chế XK vào các thị trường này. Một số mặt hàng đã bị áp dụng cac biện pháp phòng vệ thương mại như thép cuộn cán nguội, theo cuộn không gỉ, thép mạ kẽm, nhôm ép, tôn mạ…

Kiểm soát chặt, nâng cao tính tuân thủ pháp luật

Trước tình hình đó, thực hiện chỉ đạo của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã yêu cầu các đơn vị hải quan thực hiện các biện pháp kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ. Các biện pháp quản lý chặt chẽ cũng nhằm nâng cao nhận thức, năng lực thực thi các quy định của pháp luật về phòng vệ thương mại, quy tắc xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, nâng cao tính tuân thủ pháp luật của các DN có hoạt động XNK.

Cụ thể, Tổng cục Hải quan yêu cầu cục hải quan các tỉnh, thành phố chỉ đạo các chi cục hải quan thực hiện các biện pháp kiểm tra, giám sát và kiểm soát xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp đối với hàng hóa XNK theo đúng quy định pháp luật, bên cạnh đó kiểm tra chặt các khâu thủ tục.

Đối với hàng hóa NK, cơ quan Hải quan không đăng ký tờ khai hải quan đối với hàng hóa NK nếu người khai hải quan không khai thông tin xuất xứ hàng hóa tại ô mã nước xuất xứ trên tờ khai hải quan NK.

Trường hợp kiểm tra hồ sơ hải quan, Tổng cục Hải quan lưu ý các đơn vị kiểm tra các nội dung khai xuất xứ hàng hóa trên tờ khai hải quan NK; trường hợp người khai hải quan nộp C/O theo quy định tại Thông tư 38/2018/TT-BTC, cơ quan Hải quan thực hiện kiểm tra theo các bước: Kiểm tra, đối chiếu dấu và/hoặc chữ ký trên C/O để xác định mẫu dấu, chữ ký là hợp lệ; kiểm tra thời hạn hiệu lực của C/O; kiểm tra thông tin về người NK; kiểm tra nội dung khai thông tin về quy cách phẩm chất, thông số kỹ thuật, thành phần cấu tạo, model, ký/mã hiệu, đặc tính, công dụng của hàng hóa trên tờ khai NK để xác định sự phù hợp hay không phù hợp của các thông tin này với các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan; kiểm tra nội dung về tên hàng, mô tả hàng hóa, số lượng, mã số HS, trị giá với các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan để xác định nội dung khai của người khai hải quan hợp lệ, thống nhất và đủ cơ sở để xác định xuất xứ hàng hóa.

Bên cạnh đó, khi kiểm tra C/O các đơn vị còn cần lưu ý kiểm tra tiêu chí xuất xứ; kiểm tra chứng từ tự chứng nhận xuất xứ; kiểm tra thông tin về hành trình của lô hàng ghi trên C/O, vận đơn và các chứng từ khác (nếu có) để đảm bảo hàng hóa NK đáp ứng điều kiện vận tải trực tiếp; kiểm tra, đối chiếu nội dung khai trên tờ khai hải quan NK, các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan với dữ liệu hàng hóa NK đã được bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ để phát hiện dấu hiệu nghi vấn hàng hóa NK có xâm phạm quyền sử hữu trí tuệ hay không.

Trường hợp kiểm tra thực tế hàng hóa, Tổng cục Hải quan cũng hướng dẫn chi tiết các nội dung cần kiểm tra. Chẳng hạn như: Kiểm tra, đối chiế thông tin về xuất xứ, ghi nhãn với nội dung khai về xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa trên tờ khai hải quan NK, các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan, kết quả kiểm tra hồ sơ hải quan (nếu có); kiểm tra mã số, mã vạch của hàng hóa NK để xác định nước xuất xứ; kiểm tra nhãn hàng hóa; kiểm tra thông tin về quyền sở hữu trí tuệ trên hàng hóa NK, đối chiếu với dữ liệu trên hệ thống để xác định dấu hiệu xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; kiểm tra, xác định hàng hóa là sản phẩm hoàn chỉnh hay tháo rời của một sản phẩm hoàn chỉnh nhưng khai là nguyên liệu, cụm linh kiện.

Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan hướng dẫn cục hải quan các tỉnh, thành phố xử lý kết quả kiểm tra khi nghi vấn, phát hiện những hành vi vi phạm trong từng trường hợp: Kiểm tra hồ sơ hải quan; kiểm tra thực tế hàng hóa.

Đối với hàng hóa XK, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị địa phương kiểm tra nội dung khai xuất xứ hàng hóa, nhãn hiệu/ghi nhãn hàng hóa của người khai hải quan trên tờ khai hải quan XK. Cơ quan Hải quan không đăng ký tờ khai hải quan đối với hàng hóa XK nếu người khai hải quan không khai thông tin xuất xứ, nhãn hiệu/ghi nhãn hàng hóa tại ô mô tả hàng hóa trên tờ khai hải quan XK theo quy định.

Bên cạnh đó, các trường hợp kiểm tra hồ sơ hải quan, kiểm tra thực tế hàng hóa, Tổng cục Hải quan cũng hướng dẫn chi tiết các nội dung cần kiểm tra và xử lý kết quả kiểm tra.

Để triển khai các biện pháp kiểm tra, giám sát hải quan, chủ động phát hiện, ngăn chặn và xử lý hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí thuệ, chuyển tải bất hợp pháp, Tổng cục Hải quan cũng chỉ đạo các đơn vị: Quản lý rủi ro, kiểm tra sau thông quan, kiểm soát hải quan rà soát thu thập thông tin DN, mặt hàng có nguy cơ gian lận cao, đề xuất tiêu chí phân luồng, xác định đối tượng có rủi ro cao để xây dựng kế hoạch kiểm tra. Các đơn vị kiểm soát thực hiện các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan, xây dựng phương án, kế hoạch trọng tâm, trọng điểm, tiến hành các biện pháp tuần tra, kiểm soát nhằm ngăn ngừa, phát hiện, bắt giữ các vụ buôn lậu, gian lận, giả mạo xuất xứ…