Đồng hành để gỡ nút thắt về tiếp cận vốn

Bà Trịnh Thị Ngân

Theo bà, đâu là nút thắt lớn nhất khiến doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa gặp được ngân hàng?

Một khảo sát cho thấy, đa số doanh nghiệp đều nói đến 3 khía cạnh chính trong câu chuyện khó khăn về tiếp cận vốn tín dụng gồm: lãi suất đi vay, thủ tục đi vay và tính hợp pháp của hồ sơ đi vay. Bản chất của các doanh nghiệp nhỏ và vừa là yếu và thiếu rất nhiều mặt, nên ẩn chứa nhiều rủi ro.

Trong những vấn đề trên, khó khăn về tiếp cận vốn thường xảy ra đối với những doanh nghiệp không có phương án sản xuất rõ ràng, cụ thể. Cùng với đó, nguồn vay có thể không đưa vào mua nguyên vật liệu sản xuất mà sử dụng vào mục đích khác nên gây khó cho các ngân hàng. Một câu chuyện có thật từ doanh nghiệp mà tôi được biết là lãnh đạo doanh nghiệp này đi vay vốn ngân hàng được 10 tỷ đồng nhưng vợ anh ta lại mang tiền đó đi mua ô tô.

Các ngân hàng hiện nay đã rất hạn chế việc cho vay như vậy. Việc cấp tín dụng đang được ngân hàng thực hiện rất chặt chẽ, minh bạch, rõ ràng nên không còn hiện tượng sử dụng hóa đơn “ma” mà phải là dòng tiền thật. Hóa đơn điện tử đang được ngành Thuế sử dụng rất nhiều nên đã giúp minh bạch, ngân hàng nhìn thấy ngay dòng tiền của doanh nghiệp.

Ngoài ra, trong giai đoạn này, không ít doanh nghiệp gặp khó khăn, không còn sản xuất được nữa nên đã chuyển đổi mặt hàng, chuyển đổi mô hình sản xuất khác. Quá trình chuyển đổi mô hình sản xuất cũng có những bước ban đầu không lợi nhuận, khó có thể trả nợ ngay, có độ trễ về dòng tiền nhưng quy định hàng tháng phải trả lãi thì chưa làm được nên ngân hàng không dám cho doanh nghiệp vay vì lo ngại nợ xấu.

Để tháo gỡ vấn đề này, xin bà cho biết đâu là giải pháp hiệu quả và lâu dài?

Dù nút thắt đến từ năng lực quản trị của doanh nghiệp nhưng nếu muốn gỡ thì ngân hàng cũng phải tháo gỡ về thủ tục hành chính và phải có cái nhìn khách quan hơn cho doanh nghiệp. Đúng là trong giai đoạn vừa qua có rất nhiều rủi ro về tài chính, tín dụng nên ngân hàng phải chặt chẽ hơn trong vấn đề thủ tục, song thực tế là không phải doanh nghiệp nào cũng ”xấu” nên cần có những thủ tục thông thoáng hơn, hỗ trợ nhiều hơn, song hành cùng doanh nghiệp xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, quản lý dòng tiền, hỗ trợ doanh nghiệp.

Tôi được biết, trước đây có một doanh nghiệp chuyên làm về cột thép xuất khẩu và cột sóng sang Myanmar. Công ty này sản xuất rất tốt, một năm có thể đạt vài chục tỷ đồng và xuất khẩu cả sang Australia. Nhưng đại dịch Covid-19 và xung đột chính trị tại thị trường xuất khẩu đã khiến hoạt động của doanh nghiệp này bị ngưng trệ. Vì thế, doanh nghiệp này đổi hướng sang xuất khẩu nông sản. Nhưng do là ngành hàng mới nên chưa có kinh nghiệm, trong khi ngân hàng lại như một trường “đại học tổng hợp”, ngành hàng nào cũng đều qua ngân hàng hết, ngân hàng lại có bộ phận văn phòng, tín dụng rất am hiểu về chuyên môn, nên đã hỗ trợ cho doanh nghiệp chuyển đổi.

Do đó, việc ngân hàng cùng “xắn tay” vào đồng hành với doanh nghiệp là rất cần thiết, vừa giúp đảm bảo dòng tiền trả nợ, vừa tạo cơ hội cho doanh nghiệp phát triển.

Cùng với tín dụng, doanh nghiệp phải chú ý đến những giải pháp nào về các kênh huy động vốn khác thay vì tập trung vào tín dụng ngân hàng, thưa bà?

Thời gian qua, thực hiện Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Chính phủ có lập quỹ doanh nghiệp nhỏ và vừa để phát triển doanh nghiệp. Quỹ này hiện đã được giải ngân 2.000 tỷ đồng, cho vay hơn chục dự án với 100 tỷ đồng. Do đó, chúng tôi mong các quỹ về vốn, tài chính mà Nhà nước đã ban hành có những hướng dẫn cụ thể cho doanh nghiệp và giúp doanh nghiệp tăng khả năng tiếp cận. Chính sách đã ban hành mà tiền để một góc, không đưa doanh nghiệp vay thì không thể sinh lời được.

Chúng tôi cũng thấy rằng chính sách hỗ trợ của doanh nghiệp đang được đề ra rất tốt nhưng để giải ngân được lại là bài toán rất khó. Đối với doanh nghiệp sản xuất hiện nay, để phát hành trái phiếu được thì quy mô cũng phải tăng lên, mở rộng thị trường sản phẩm mới bởi với những sản phẩm bình thường, chưa đầu tư đổi mới công nghệ thì phát hành trái phiếu rất khó. Vừa qua, chúng tôi đã theo dõi về sự phát triển của doanh nghiệp ngành cơ khí chế tạo Hà Nội. Một số doanh nghiệp cơ khí đã chiếm lĩnh được thị trường, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu nên họ đã phát hành được trái phiếu và huy động thêm vốn thành công. Nhưng cùng với sự phát triển và chủ động từ doanh nghiệp thì chính sách nhà nước cũng phải chặt chẽ để đảm bảo dòng tiền từ trái phiếu, tránh những rủi ro như thời gian qua.

Xin cảm ơn bà!