Doanh nghiệp tư nhân có thể làm chủ các công trình trọng điểm quốc gia

TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam phát biểu tại Tọa đàm.

Các doanh nghiệp tư nhân không chỉ được khuyến khích mà được đặt niềm tin để tham gia vào những công trình trọng điểm quốc gia, từ hạ tầng, chuyển đổi số đến các ngành công nghệ cao.

Đây là “cú hích” để chiếc lò xo tư nhân sau nhiều năm bị nén ép được bung ra mạnh mẽ.

Thủ tục hành chính cần cắt giảm nhiều hơn 30%, nhất là lĩnh vực bất động sản

Đây là ý kiến của TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam tại Tọa đàm “Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá” vừa được Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam phối hợp với Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam tổ chức.

Để Nghị quyết số 68 nhanh chóng đi vào cuộc sống, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam thực sự phát triển, TS. Nguyễn Văn Khôi cho rằng, giải quyết điểm nghẽn thế chế, đảm bảo các quyền lợi của khu vực kinh tế tư nhân là nhiệm vụ quan trọng.

Hiện nay, các bộ luật như Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư… đang được tiến hành sửa đổi nhằm giải quyết các bất cập còn tồn tại. Tuy nhiên, để các luật sau khi sửa đổi có thể đi vào thực tiễn và phát huy hiệu quả thì rất cần các nghị định, thông tư hướng dẫn chi tiết, dễ dàng áp dụng.

Bên cạnh đó, ông nhấn mạnh cần tháo gỡ triệt để những nút thắt về thủ tục hành chính.

“Chính phủ chỉ đạo cắt giảm 30%, tuy nhiên chúng tôi cho rằng có những lĩnh vực phải cắt giảm nhiều hơn, trong đó có bất động sản. Bởi nếu vẫn có những thủ tục phải mất hơn 2 năm mới xong thì sẽ triệt tiêu hết cơ hội cũng như động lực bứt phá”, TS. Nguyễn Văn Khôi nhìn nhận.

Đồng thời nhấn mạnh, môi trường kinh doanh là một trong những yếu tố quan trọng để khuyến khích khu vực kinh tế tư nhân phát triển. Chính vì vậy, phải tạo môi trường thuận lợi, có cơ chế cụ thể đối với từng lĩnh vực để thu hút và thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển bền vững.

Một trong những những tinh thần nhất quán của Nghị quyết số 68 là khuyến khích khu vực tư nhân tham gia vào các lĩnh vực then chốt nếu đủ điều kiện.

Điều này có nghĩa, doanh nghiệp tư nhân không còn đứng ngoài các công trình hạ tầng chiến lược, mà hoàn toàn có thể trở thành lực lượng làm chủ các công trình trọng điểm quốc gia nếu được tin tưởng trao trọng trách với cơ chế phù hợp.

Thảo luận về chủ đề đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá - nhìn từ những dự án trọng điểm của quốc gia đến năm 2045, chuyên gia kinh tế, TS. Cấn Văn Lực khẳng định, tinh thần Nghị quyết 68 đã xác lập rõ nguyên tắc bình đẳng giữa DNNN và doanh nghiệp tư nhân.

TS. Cấn Văn Lực.

Đến thời điểm hiện nay, không còn sự phân biệt “trong” hay “ngoài” khu vực công nữa, mà tất cả đều được xem xét trên một mặt bằng chung. Chính vì vậy, kể cả các dự án trọng điểm quốc gia, khu vực tư nhân vẫn có thể tham gia và cạnh tranh sòng phẳng.

Miễn rằng, doanh nghiệp được lựa chọn cần đáp ứng đầy đủ và nghiêm ngặt 4 nhóm tiêu chí then chốt: công nghệ, kỹ thuật; năng lực tài chính và phương án huy động tài chính khả thi; năng lực quản trị và vận hành hiệu quả; khả năng kiểm soát rủi ro, đặc biệt là rủi ro liên quan đến chuỗi cung ứng.

“Bất kỳ doanh nghiệp nào, nếu đáp ứng đủ các tiêu chí này, đều có thể tham gia và sẽ được lựa chọn thông qua hình thức đấu thầu công khai, minh bạch”, TS. Cấn Văn Lực nói.

Cần có cơ chế liên kết giữa các doanh nghiệp

TS. Nguyễn Sĩ Dũng, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cũng bày tỏ quan điểm, việc lựa chọn doanh nghiệp tư nhân hay DNNN tham gia triển khai các dự án trọng điểm quốc gia, điển hình như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, trước hết, cần rõ ràng quan điểm là chọn phương án nào tốt nhất cho đất nước.

Vì vậy, vấn đề quan trọng là phải đề ra trước các tiêu chỉ cần đạt khi lựa chọn doanh nghiệp làm dự án.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng.

Nhấn mạnh một công trình quan trọng đặc biệt của quốc gia nên đảm bảo nguyên tắc không thể thiếu vai trò của Nhà nước, tuy nhiên, TS. Nguyễn Sĩ Dũng cho rằng, vai trò ở đây là vai trò quản lý, còn lại nên ưu tiên và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân trong nước tham gia.

Ông cũng bày tỏ không nên lựa chọn doanh nghiệp nước ngoài làm, bởi như vậy chúng ta sẽ bị phụ thuộc rất nhiều và không thể phát huy hết năng lực của các tập đoàn, doanh nghiệp trong nước.

"Vì vậy, để có thể nâng cao năng lực trong nước, cần nắm rõ và lựa chọn doanh nghiệp Việt, sau đó cho phép họ liên kết, hợp tác với doanh nghiệp nước ngoài để hỗ trợ hoàn thành dự án. Nhà nước nên tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân trong nước tự do phát triển, thay vì can thiệp sâu”, TS. Nguyễn Sĩ Dũng chia sẻ thêm.

GS. TS. Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước cũng cho rằng, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam nên để khối doanh nghiệp tư nhân được toàn quyền khai thác kinh doanh.

GS. TS. Hoàng Văn Cường.

Điều này không chỉ giúp tăng khả năng khai thác mà còn lan tỏa tốt đến các lĩnh vực khác. Đặc biệt là với các doanh nghiệp tuân thủ được các điều kiện làm chủ công nghệ, chuyển giao công nghệ…

Tuy nhiên, ông Cường lưu ý, cần có cơ chế liên kết giữa các doanh nghiệp, khi đó mới tạo được ra được đúng nghĩa khơi dậy nguồn lực tư nhân tham gia vào lĩnh vực quan trọng. “Thực tế, khâu yếu nhất của kinh tế tư nhân Việt Nam chính là thiếu sự liên kết với nhau”, GS. TS. Hoàng Văn Cường nói.

Đồng tình với ý kiến của các chuyên gia trong việc trao cơ hội cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia phát triển các dự án trọng điểm của đất nước, song TS. Nguyễn Văn Khôi cho rằng, để lựa chọn doanh nghiệp phù hợp, đảm bảo dự án được triển khai hiệu quả, cần xây dựng rõ bộ tiêu chí lựa chọn.

Theo đó, thứ nhất là tiêu chí về công nghệ - kỹ thuật. Ông nhấn mạnh, yếu tố công nghệ hiện nay không còn là phần phụ lục mà cần được xác định là vị trí trung tâm trong quá trình đánh giá.

Vì vậy, cần phải ưu tiên những doanh nghiệp nào áp dụng công nghệ tiên tiến ngay từ khâu tư vấn, đầu tư cho đến triển khai và quản trị dự án. Đồng thời, cần đảm bảo yếu tố chuyển giao công nghệ, nhất là đối với các nhà thầu có yếu tố nước ngoài.

Thứ hai là năng lực tài chính, bao gồm cả khả năng huy động vốn và yếu tố giá cả hợp lý, cạnh tranh. Đây là điều kiện để đảm bảo dự án có thể triển khai hiệu quả.

Thứ ba là năng lực tổ chức thi công và triển khai dự án. “Quan sát thực tế, sau khi trúng thầu, các nhà thầu quốc tế thường chia nhỏ gói thầu và triển khai thi công với tiến độ rất nhanh, điều này cho thấy kỹ năng tổ chức, điều hành đóng vai trò cực kỳ quan trọng và nên trở thành một trong những tiêu chí đánh giá chủ chốt”, TS. Nguyễn Văn Khôi gợi ý.