Cơ hội bứt phá cho ngành mây tre đan Việt Nam

Xuất khẩu tăng trưởng mạnh

Theo thống kê của Cục Hải quan, tính đến hết tháng 8/2025, kim ngạch xuất khẩu nhóm sản phẩm mây, tre, cói và thảm đạt 574 triệu USD, tăng 5,4% so với cùng kỳ năm trước.

Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất với kim ngạch 266 triệu USD, chiếm 46,3% tổng giá trị; tiếp theo là Nhật Bản (37,7 triệu USD), Anh (28,5 triệu USD), Tây Ban Nha (27,6 triệu USD) và Ấn Độ (21,57 triệu USD).

Năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng thủ công mỹ nghệ này đạt 804 triệu USD, cho thấy dư địa tăng trưởng còn rất lớn.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, mây tre đan hiện là nhóm hàng có giá trị xuất khẩu cao nhất trong nhóm lâm sản ngoài gỗ. Việt Nam cùng với Trung Quốc đang nằm trong Top 5 quốc gia xuất khẩu mây tre đan lớn nhất thế giới. Sản phẩm thủ công mỹ nghệ này ngày càng phổ biến trên thị trường quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực nội thất và trang trí, nhờ đáp ứng xu hướng sống xanh, tiêu dùng bền vững và thân thiện môi trường.

8 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu mây, tre, cói và thảm đạt 574 triệu USD, tăng 5,4% so với cùng kỳ năm trước.

Thực tế những năm gần đây, khách hàng từ Mỹ, châu Âu, Nhật Bản… đến thăm xưởng sản xuất tại Việt Nam ngày càng nhiều. Đơn hàng tăng trưởng liên tục nhờ ưu thế sản phẩm có tính thẩm mỹ cao, chất lượng ổn định, giá thành cạnh tranh so với hàng thủ công từ Indonesia, Thái Lan hay Malaysia. Tại châu Âu, người tiêu dùng đặc biệt yêu thích sản phẩm độc đáo, thân thiện môi trường, mang bản sắc văn hóa. Trong đó, nhóm Millennials chiếm tới 45% thị phần, còn hơn 70% người tiêu dùng đô thị ưu tiên sản phẩm thủ công.

Hiệp hội Xuất khẩu Thủ công Mỹ nghệ Việt Nam đánh giá, ngành mây tre đan hoàn toàn có khả năng chiếm lĩnh 10–15% thị trường thế giới trong vài năm tới. Với quy mô thị trường tre toàn cầu dự kiến đạt gần 83 tỷ USD vào năm 2028, nếu duy trì đà tăng trưởng như hiện nay, mây tre đan Việt Nam có thể đóng góp hàng tỷ USD cho nền kinh tế.

Hiện nay, quy mô thị trường thủ công mỹ nghệ toàn cầu ngày càng mở rộng, tạo dư địa lớn cho hàng thủ công Việt Nam. Cùng với đó, việc Việt Nam tham gia 17 hiệp định thương mại tự do giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận công nghệ, học hỏi kinh nghiệm và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng quốc tế. Đặc biệt, trong bối cảnh kỷ nguyên số, việc ứng dụng thương mại điện tử, trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo… sẽ trở thành cú hích mới cho sự phát triển ngành hàng này.

Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội, ngành mây tre đan vẫn còn nhiều thách thức như: Cạnh tranh gay gắt về mẫu mã và tiêu chuẩn, chi phí sản xuất cao, thiết bị còn lạc hậu, hạn chế trong marketing và nhân lực. Các làng nghề sản xuất nhỏ lẻ, phân tán, thiếu liên kết để hình thành chuỗi cung ứng toàn cầu. Thêm vào đó, biến động kinh tế thế giới, lạm phát và chi phí logistics tăng cũng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng mở rộng thị trường.

6 giải pháp chiến lược cho ngành hàng vươn ra thế giới

Theo ông Trịnh Quốc Đạt, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, để ngành thủ công mỹ nghệ vươn ra thị trường thế giới và đạt mục tiêu tỷ đô, cần tập trung vào sáu giải pháp chiến lược sau:

Thứ nhất, quy hoạch vùng nguyên liệu bền vững, đảm bảo gỗ, mây, tre, cói có nguồn gốc rõ ràng, khai thác hợp pháp và có kế hoạch tái sinh, đồng thời tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp và địa phương cung cấp nguyên liệu.

Thứ hai, phát triển nguồn nhân lực, kết hợp đào tạo nghề truyền thống với kỹ năng thiết kế và kỹ thuật cao, khuyến khích thế hệ trẻ kế thừa nghề, đãi ngộ nghệ nhân và thu hút các nhà thiết kế chuyên nghiệp tham gia sáng tạo mẫu mã.

Thứ ba, cải tiến công nghệ và chuyển đổi số, ứng dụng máy móc thân thiện môi trường, nâng cao chất lượng, giảm chi phí, đồng thời số hóa sản phẩm, nghệ nhân và di sản làng nghề, khai thác thương mại điện tử.

Thứ tư, mở rộng thị trường trong và ngoài nước, nghiên cứu thị hiếu, thiết kế sản phẩm phù hợp, xúc tiến thương mại, tham gia hội chợ quốc tế và phát triển du lịch làng nghề kết hợp trải nghiệm và mua sắm trực tiếp.

Thứ năm, bảo vệ môi trường và phát triển xanh, sử dụng nguyên liệu thân thiện môi trường, xử lý chất thải đúng quy chuẩn, huy động sự tham gia đồng bộ của nhà nước, người dân và xã hội.

Thứ sáu, chính sách hỗ trợ của nhà nước, bao gồm ưu đãi tài chính, tín dụng, đầu tư hạ tầng, bảo vệ sở hữu trí tuệ và phát triển các trung tâm giới thiệu sản phẩm, góp phần nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh của sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam.

Với định hướng đúng đắn và giải pháp đồng bộ, ngành mây tre đan Việt Nam hoàn toàn có thể tận dụng xu hướng tiêu dùng xanh để bứt phá, khẳng định thương hiệu trên thị trường toàn cầu, đồng thời góp phần gìn giữ và lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống.