Thúc đẩy kết nối hạ tầng và thông quan tại các cửa khẩu Việt – Trung

Đẩy nhanh mô hình Cửa khẩu thông minh

Theo ông Trương Bảo Phong, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Trung Quốc – Chủ tịch Ủy ban Hợp tác quản lý cửa khẩu biên giới Trung Quốc, năm 2024, hàng hóa qua các cửa khẩu Việt – Trung đạt 13,15 triệu tấn; lượng người xuất nhập cảnh (XNC) đạt 20,29 triệu lượt, tăng lần lượt 42,3% và 60,6% so với 2023. Hai bên đẩy mạnh trao đổi thông tin về quy hoạch, cải tạo cửa khẩu, năng lực thông quan và vận hành.

Cũng tại hội nghị này, Trung tướng Vũ Trung Kiên, Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Bộ Quốc phòng Việt Nam – Chủ tịch Ủy ban Hợp tác quản lý cửa khẩu biên giới Việt Nam nhấn mạnh loạt công trình giao thông biên giới đang được thúc đẩy. Cụ thể, cầu đường bộ Bát Xát – Bá Sái qua sông Hồng; công trình nối Thanh Thủy – Thiên Bảo; cầu đa năng Ma Lù Thàng – Kim Thủy Hà.

Hội nghị lần thứ X Ủy ban Hợp tác quản lý cửa khẩu biên giới Việt – Trung diễn ra vào ngày 18/11 tại Trung Quốc.

Trong đó, việc triển khai luồng Xanh thông quan nhanh cho mặt hàng nông sản đạt hiệu quả rõ rệt. Điển hình, tại cửa khẩu Hà Khẩu năm 2024 đạt kim ngạch 19,07 tỷ NDT, tăng 115,3%; 6 tháng đầu 2025 tăng 27,4%; cửa khẩu Thiên Bảo đạt 330 triệu NDT năm 2024 (tăng 113%); 6 tháng đầu 2025 đạt 2,17 tỷ NDT, tăng hơn 30 lần so với cùng kỳ năm 2023.

Hai bên cũng đánh giá cao tiến độ mở, nâng cấp cửa khẩu biên giới. Theo đó, năm 2025, cặp cửa khẩu Tà Lùng – Thủy Khẩu được nâng cấp thành cửa khẩu quốc tế; luồng hành khách tại cửa khẩu Lý Vạn – Thạc Long được đưa vào vận hành, hai bên thống nhất thúc đẩy nâng cấp cặp cửa khẩu này lên cửa khẩu quốc tế.

Trong khi đó, nhiều lối thông quan và tuyến đường chuyên dụng được hoàn thiện nhằm giảm tải cho lưu lượng hàng hóa xuất nhập khẩu (XNK) như: Tân Thanh – Pò Chài, Cốc Nam – Lũng Nghịu; cùng các cửa khẩu Hoành Mô – Động Trung và lối thông quan Bắc Phong Sinh – Lý Hỏa.

Trong tháng 8/2024, Việt Nam đã hoàn tất thủ tục mở cửa khẩu A Pa Chải – Long Phú và thông báo qua công hàm ngoại giao. Phía Trung Quốc đã khởi công xây dựng hạ tầng tại cửa khẩu Long Phú, Trung tướng Vũ Trung Kiên chia sẻ.

Đồng thời Việt Nam và Trung Quốc thống nhất tiếp tục triển khai thí điểm mô hình Cửa khẩu thông minh tại các khu vực mốc 1119 – 1120 và 1088/2 – 1089 thuộc cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị – Hữu Nghị Quan. Chính phủ Việt Nam đã phê duyệt phương án thí điểm Cửa khẩu thông minh tại Lạng Sơn với thời gian thực hiện 5 năm.

Ông Trương Bảo Phong cho biết, Trung Quốc đã cơ bản hoàn thiện hạng mục tại khu vực mốc 1119 – 1120; dự án tại 1088/2 – 1089 dự kiến chạy thử cuối 2025. Hiện các cơ quan cửa khẩu hai nước tiếp tục đơn giản hóa thủ tục XNC, nâng cấp hệ thống thông quan nhanh và áp dụng cổng kiểm soát tự động…

Đáng chú ý, hai bên thống nhất, đẩy nhanh thí điểm cửa khẩu thông minh tại Hữu Nghị – Hữu Nghị Quan, phấn đấu vận hành trước cuối 2026; hỗ trợ xây dựng Cửa khẩu thông minh tại Móng Cái – Đông Hưng và Lào Cai – Hà Khẩu; thúc đẩy nâng cấp cửa khẩu Lý Vạn – Thạc Long (kèm lối thông quan Bản Khoòng – Nham Ứng) lên cửa khẩu quốc tế; đẩy nhanh nâng cấp cửa khẩu Chi Ma – Ái Điểm (kèm lối thông quan Co Sa – Na Ủ); hoàn tất thủ tục mở cửa khẩu Pò Peo – Nhạc Vu; nghiên cứu mở lối thông quan Đình Phong – Tân Hưng; nghiên cứu mở/nâng cấp các cửa khẩu: Bình Nghi – Bình Nhi Quan, Hạ Lang – Khoa Giáp, Mường Khương – Kiều Đầu, U Ma Tu Khoàng – Bình Hà.

Cùng nhau hợp tác vận tải – kiểm soát cửa khẩu

Theo thông tin Hội nghị lần thứ X Ủy ban Hợp tác quản lý cửa khẩu biên giới Việt – Trung đưa ra, hiện tại phương tiện vận tải đường bộ qua lại cửa khẩu Săm Pun – Điền Bồng cùng hai tuyến vận tải quốc tế liên quan đã được ghi vào Biên bản hội nghị lần thứ XIII về vận tải đường bộ Việt Nam – Trung Quốc (1/2025).

Cùng với đó Việt - Trung phối hợp chuẩn hóa việc cấp giấy thông hành biên giới; đến nay hầu hết các cửa khẩu hai nước đã áp dụng in máy cho giấy tờ cư dân biên giới.

Trung tướng Vũ Trung Kiên, Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Bộ Quốc phòng Việt Nam – Chủ tịch Ủy ban Hợp tác quản lý cửa khẩu biên giới Việt Nam nhấn mạnh loạt công trình giao thông biên giới đang được thúc đẩy.

Tại Hội nghị lần thứ X Ủy ban Hợp tác quản lý cửa khẩu biên giới Việt – Trung, hai bên đánh giá cao việc đưa Khu cảnh quan thác Bản Giốc – Đức Thiên vào vận hành (15/10/2024), đồng thời tăng cường phối hợp quản lý du lịch, bảo đảm an toàn khu vực biên giới.

Bên cạnh đó, công tác hợp tác hải quan và kiểm dịch y tế tiếp tục triển khai thông qua các cuộc hội đàm Hai nước Bốn bên và diễn tập liên hợp ứng phó dịch bệnh xuyên biên giới.

Đồng thời, cả hai nước thống nhất phối hợp trong quá trình sửa đổi: Hiệp định về quy chế quản lý biên giới; Hiệp định về cửa khẩu và quy chế quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam – Trung Quốc.

Hai bên cũng nhất trí xác định thời hạn lưu trú một lần cho cư dân biên giới khi XNC bằng giấy thông hành, để bổ sung vào quá trình sửa đổi Hiệp định. Đặc biệt, hai bên thúc đẩy các dự án cầu biên giới như Bát Xát – Bá Sái, Thanh Thủy – Thiên Bảo, Ma Lù Thàng – Kim Thủy Hà; coi kết nối đường sắt là trọng tâm, phối hợp triển khai tuyến ray khổ tiêu chuẩn Lào Cai – Hà Khẩu Bắc.

Hai nước nhấn mạnh yêu cầu tăng cường kiểm tra, nâng cao ý thức thi hành công vụ; ngăn chặn hành vi xâm hại quyền lợi công dân mỗi bên; minh bạch hóa các khoản thu phí; đôn đốc thực hiện giao nhận hàng hóa hai chiều tại cửa khẩu Hữu Nghị – Hữu Nghị Quan.

Cùng nhau, thống nhất tăng cường hợp tác kiểm dịch y tế, xây dựng Kế hoạch chung giữa Bộ Y tế Việt Nam và Tổng cục Hải quan Trung Quốc; nghiên cứu sửa đổi Nghị định thư về kiểm dịch y tế biên giới.

Kết thúc Hội nghị, hai bên thống nhất Chương trình công tác của Ủy ban giai đoạn 2025 – 2026, tập trung tăng cường kết nối quy hoạch cửa khẩu, thúc đẩy mở – nâng cấp cửa khẩu chính quy, hiện đại; triển khai đồng bộ dự án Cửa khẩu thông minh, cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực thông quan. Và theo kế hoạch Hội nghị lần thứ XI sẽ tổ chức tại Việt Nam vào năm 2026.