Cảnh báo mối nguy rò rỉ dữ liệu từ thương mại điện tử

Cảnh báo nguy cơ lộ lọt thông tin đơn hàng khi mua sắm trực tuyến. Nguồn: Công an TP. Hà Nội

Hệ lụy từ rò rỉ thông tin qua mua sắm online

Thời gian gần đây, tình trạng rò rỉ thông tin cá nhân từ các đơn hàng mua sắm trên sàn TMĐT đang có chiều hướng gia tăng, kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng.

Người tiêu dùng không chỉ bị làm phiền bởi các cuộc gọi rác mà còn trở thành nạn nhân của những chiêu trò lừa đảo tinh vi.

Nhiều người dùng cho rằng, chỉ vài giờ sau khi đặt hàng trực tuyến, họ đã nhận được cuộc gọi từ người tự xưng là “shipper”, cung cấp chính xác thông tin tên, địa chỉ, món hàng và số tiền phải thanh toán. Đối tượng còn yêu cầu chuyển khoản trước một phần tiền với lý do xác nhận đơn hàng. Một số trường hợp khác, nạn nhân bị thông báo “trúng thưởng” không có thật, tất cả đều dựa trên thông tin đơn hàng đã bị lộ.

Công an TP. Hà Nội cho biết, đơn vị này đã tiếp nhận và xử lý nhiều vụ việc lừa đảo bằng hình thức giả mạo nhân viên giao hàng, khai thác thông tin đơn hàng để chiếm đoạt tài sản.

Theo Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an TP. Hà Nội), thông tin đơn hàng bị rò rỉ có thể bị lợi dụng cho nhiều mục đích bất hợp pháp như: phân tích hành vi tiêu dùng, phát tán hàng giả, gửi thư rác, quảng cáo không mong muốn, thậm chí dẫn đến tấn công lừa đảo để chiếm đoạt tài khoản ngân hàng hoặc mạng xã hội.

Nguyên nhân được xác định chủ yếu đến từ việc các sàn TMĐT, đơn vị bán hàng và vận chuyển chưa thực hiện nghiêm túc các biện pháp bảo mật thông tin khách hàng. Những lỗ hổng kỹ thuật chưa được khắc phục triệt để, thiếu quy trình kiểm soát đối tác và nhân viên đã vô tình tạo điều kiện cho thông tin người dùng rơi vào tay kẻ gian.

Một vụ việc khác do Công an tỉnh Đắk Lắk đang điều tra gần đây cho thấy, cách thức lợi dụng thông tin cá nhân để tổ chức lừa đảo trên không gian mạng có liên quan đến hoạt động TMĐT.

Theo điều tra của Công an tỉnh Đắk Lắk, H Nguyên Niê Kdăm (SN 1985, trú huyện Krông Pắc, Đắk Lắk) đã nhận thông tin cá nhân người dân từ một đối tượng không rõ danh tính trên Telegram.

Sau đó, H Nguyên tổ chức cho nhân viên gọi điện theo kịch bản giả mạo nhân viên chăm sóc khách hàng, kết bạn Zalo với nạn nhân để hướng dẫn cài đặt các ứng dụng như Lubotik, Tiknew, Tikpro... nhằm thực hiện nhiệm vụ like, share, comment các cửa hàng trên TikTok để nhận hoa hồng.

Ban đầu, nạn nhân được hoàn tiền và lãi với các nhiệm vụ giá trị nhỏ. Khi đã tin tưởng, “Công ty” (do các đối tượng ở nước ngoài quản lý) yêu cầu chuyển tiền lớn mua sản phẩm theo nhiệm vụ “TMĐT”, nhưng sau đó liên tục trì hoãn hoàn tiền bằng các lý do kỹ thuật.

Khi nạn nhân không thể tiếp tục chuyển thêm, tài khoản Zalo bị chặn, toàn bộ số tiền đã chuyển bị chiếm đoạt. Bước đầu xác định, đường dây này đã lừa đảo hàng nghìn người trên cả nước, chiếm đoạt hàng trăm tỷ đồng.

Bảo mật đơn hàng: Trách nhiệm không chỉ riêng sàn thương mại điện tử

Trước tình trạng rò rỉ thông tin cá nhân từ mua sắm online ngày càng gia tăng, việc bảo vệ thông tin đơn hàng không chỉ là trách nhiệm của các sàn TMĐT mà còn là hành động thiết yếu của mỗi cá nhân khi tham gia vào không gian mua sắm trực tuyến.

Thực tế cho thấy, những hành động tưởng như nhỏ như đăng ảnh đơn hàng lên mạng, giữ nguyên thông tin cá nhân trên bao bì… đều có thể trở thành nguồn rò rỉ dữ liệu. Vì vậy, công an TP. Hà Nội khuyến nghị các sàn TMĐT và các đối tác vận chuyển thường xuyên rà soát hệ thống, vá lỗ hổng bảo mật, mã hóa dữ liệu khách hàng, đặc biệt là thông tin nhạy cảm.

Các sàn TMDT và các đối tác vận chuyển cần quản lý chặt đối tác bán hàng và đơn vị giao nhận, có chế tài xử lý vi phạm. Đào tạo nhân viên về quy định bảo mật, đặc biệt là đội ngũ giao hàng.

Công khai minh bạch chính sách thu thập, sử dụng, bảo vệ thông tin cá nhân; thiết lập kênh tiếp nhận phản ánh và xử lý nhanh các sự cố liên quan đến bảo mật đơn hàng.

Không chỉ sàn TMĐT, người tiêu dùng cũng được Công an TP. Hà Nội khuyến cáo nâng cao cảnh giác khi giao dịch trực tuyến.

Theo đó, trước khi thanh toán, người tiêu dùng cần kiểm tra kỹ thông tin người giao, đối chiếu đơn hàng; sử dụng mật khẩu mạnh, khác nhau cho các tài khoản và kích hoạt xác thực hai lớp.

Đặc biệt, người tiên dùng không nên chia sẻ thông tin đơn hàng lên mạng xã hội; Hủy bao bì ghi thông tin cá nhân trước khi vứt bỏ; theo dõi các cảnh báo từ cơ quan chức năng, trình báo ngay khi có dấu hiệu lừa đảo.