34 tỉnh họp "nóng" gỡ ách tắc nông sản xuất sang châu Âu

Dù đạt chất lượng, thanh long vẫn bị kẹt tại cửa khẩu EU vì thiếu chứng nhận hợp chuẩn.

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (TT&BVTV) thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) ngày 29/7 đã tổ chức một hội nghị khẩn cấp tại Hà Nội với sự tham gia của đại diện 34 tỉnh, thành phố nhằm tìm cách khơi thông ách tắc cho nông sản Việt khi xuất khẩu sang thị trường châu Âu (EU). Vấn đề cốt lõi được chỉ ra là sự lúng túng trong tiếp nhận và thực thi thẩm quyền mới của nhiều địa phương trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật sau quá trình phân cấp từ Bộ – nguyên nhân gây ra tình trạng tắc nghẽn nghiêm trọng trong các thủ tục xuất khẩu.

Thực trạng này đang tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất và xuất khẩu nông sản của cả nước. Nhiều địa phương phản ánh chưa được cập nhật đầy đủ thông tin về việc phân cấp, thiếu hướng dẫn cụ thể, và cán bộ cấp cơ sở vẫn còn gặp khó khi tiếp cận các văn bản chuyên môn. Hậu quả nhãn tiền là nhiều lô hàng nông sản chủ lực như thanh long, ớt, đậu bắp, hồ tiêu đã bị kẹt lại tại cửa khẩu khi xuất sang EU do không có giấy chứng nhận đạt chuẩn.

Nguyên nhân sâu xa là do không có đơn vị đủ thẩm quyền tại địa phương đứng ra ký các giấy tờ cần thiết, đẩy doanh nghiệp vào thế bị động, thậm chí buộc phải hoãn các hợp đồng xuất khẩu đã ký kết.

Trước diễn biến nghiêm trọng này, chỉ vài ngày trước hội nghị, ngày 25/7, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trực tiếp yêu cầu Bộ NN&MT cùng UBND tỉnh Lâm Đồng xử lý ngay các vướng mắc liên quan đến việc cấp giấy tờ xuất khẩu các mặt hàng nông sản như thanh long và hồ tiêu sang EU. Điều này cho thấy tính cấp thiết của việc hỗ trợ các địa phương nhanh chóng làm chủ quy trình sau phân cấp.

Tại hội nghị, các đại diện từ nhiều tỉnh, thành phố cũng đã nêu rõ những khó khăn cụ thể. Sở NN&MT TP Hà Nội kiến nghị Bộ NN&MT cần hướng dẫn chi tiết hơn về việc cấp giấy phép nhập khẩu thuốc bảo vệ thực vật cho tổ chức nước ngoài, làm rõ các yêu cầu về khảo nghiệm và quy định liên quan đến Nghị định thư Montreal, đồng thời đề xuất cải tiến quy trình hiện tại vốn còn rườm rà và mất thời gian.

Tương tự, tại TP Hồ Chí Minh, cả Sở NN&MT và Sở An toàn thực phẩm đều gặp trở ngại lớn khi cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho hàng xuất khẩu, đặc biệt là các mẫu chứng nhận theo tiêu chuẩn EU vốn rất phức tạp nhưng lại thiếu hướng dẫn pháp lý cụ thể. Để giải quyết tình thế, Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh đã phải áp dụng giải pháp tạm thời là tiếp nhận hồ sơ của doanh nghiệp và trình UBND thành phố ký theo mẫu cũ để không làm gián đoạn hoạt động xuất khẩu. Đến nay, đã có 5 doanh nghiệp được xử lý theo phương án này, song lãnh đạo sở cũng thừa nhận đây chỉ là một giải pháp mang tính tình thế và không bền vững. Các sở tại TP Hồ Chí Minh cũng đề nghị Bộ NN&MT cần cung cấp danh sách các tổ chức đủ điều kiện xử lý vật thể kiểm dịch, hướng dẫn cụ thể về việc công nhận tổ chức khảo nghiệm, và tăng cường tổ chức các đợt tập huấn để chuẩn hóa quy trình bàn giao hồ sơ sau phân cấp.

Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục TT&BVTV nhấn mạnh, việc phân cấp 22 thủ tục hành chính là một bước tiến quan trọng trong công cuộc cải cách hành chính, giúp giảm tải gánh nặng cho Trung ương và phát huy tính chủ động của địa phương. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng quá trình này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và đồng bộ hơn nữa. Cục trưởng Đạt cam kết sẽ tiếp thu toàn bộ các ý kiến phản ánh để xây dựng một kế hoạch hành động cụ thể, bao gồm việc tăng cường tập huấn, đẩy mạnh truyền thông đến người dân và doanh nghiệp, và thiết lập một cơ chế hỗ trợ hiệu quả giữa Trung ương và địa phương thông qua hệ thống phòng chuyên môn trực thuộc Cục TT&BVTV.

Thời gian tới, Bộ NN&MT và Cục TT&BVTV sẽ tiếp tục tổ chức nhiều hội nghị chuyên ngành để lắng nghe và kịp thời tháo gỡ vướng mắc cho các địa phương, nhằm đảm bảo dòng chảy xuất khẩu được thông suốt và không gây ảnh hưởng đến quyền lợi của doanh nghiệp và người dân.