Thúc đẩy kinh tế số, gỡ bỏ rào cản cho doanh nghiệp

Toàn cảnh Diễn đàn

Hiện nay, kinh tế số đang trở thành không gian phát triển quan trọng bậc nhất của các đô thị lớn trên thế giới. Với Hà Nội, tiềm năng này càng rõ rệt hơn khi Thủ đô sở hữu hạ tầng công nghệ tương đối hoàn thiện, nguồn nhân lực chất lượng cao và tốc độ đô thị hóa nhanh, kéo theo nhu cầu ứng dụng công nghệ mạnh mẽ trong đời sống.

Tuy nhiên, để kinh tế số thực sự tạo ra giá trị gia tăng và tăng trưởng bền vững, chính quyền đô thị phải giữ vai trò tiên phong trong chuyển đổi, từ thể chế, tổ chức bộ máy đến chất lượng dịch vụ công.

Được biết, năm 2025, Hà Nội đặt mục tiêu kinh tế số đóng góp 25 – 30% GRDP, hướng tới 2030 đạt 40%. Những mục tiêu này phù hợp với xu hướng toàn cầu, đồng thời phản ánh quyết tâm mạnh mẽ của TP trong việc đưa kinh tế số trở thành trụ cột tăng trưởng mới.

Tuy nhiên, dưới góc độ doanh nghiệp, TS Mạc Quốc Anh, Ủy viên Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam, Phó Chủ tịch, Tổng thư ký HANOISME cho biết, hiện các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) vẫn đứng trước nhiều thách thức mang tính cấu trúc.

Về năng lực công nghệ hạn chế, theo khảo sát của HANOISME năm 2024, có tới 54% DNNVV Hà Nội chưa có bộ phận IT chuyên trách, 62% cho biết “không đủ ngân sách” để triển khai chuyển đổi số bài bản. Điều này tạo ra khoảng cách lớn giữa nhu cầu thị trường và năng lực doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, DNNVV thiếu dữ liệu chuẩn hóa, chịu áp lực lớn từ chi phí tuân thủ, đặc biệt khi nền kinh tế bước vào giai đoạn chuẩn hóa theo các quy định mới: hóa đơn điện tử, hồ sơ hải quan điện tử, chuẩn an ninh mạng, tiêu chuẩn ESG, CBAM, quản trị rủi ro tiền tệ…

Đồng thời, khả năng liên kết của doanh nghiệp còn yếu, chưa hình thành chuỗi giá trị liên vùng, liên ngành.

Ông Mạc Quốc Anh nhấn mạnh, những rào cản này cho thấy DNNVV Hà Nội cần một mô hình hỗ trợ đa tầng – bao gồm chính sách, công nghệ, tài chính, đào tạo – để vượt qua thách thức, bắt kịp xu hướng toàn cầu và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị số.

Nhấn mạnh việc hoàn thiện thể chế và gỡ bỏ rào cản cho DNNVV là nhiệm vụ trung tâm để kinh tế số thực sự trở thành động lực tăng trưởng của Thủ đô, TS Mạc Quốc Anh cho biết, theo kinh nghiệm của Singapore, Hàn Quốc hay Estonia, khi thể chế đi trước một bước, DN sẽ đi nhanh hơn cả chặng đường dài phía sau.

Theo đó, Hà Nội cần hoàn thiện hành lang pháp lý cho giao dịch số, dữ liệu số và tài sản số. Hiện nay, nhiều DNNVV vướng khó khăn vì thiếu cơ chế định danh điện tử thống nhất, thiếu quy định về lưu trữ – chia sẻ dữ liệu, cũng như việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với sản phẩm số.

Bên cạnh đó, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính và số hóa toàn bộ quy trình liên quan đến doanh nghiệp, bằng cách đẩy mạnh mô hình “một cửa số”, liên thông dữ liệu giữa các sở ngành để doanh nghiệp chỉ phải nhập dữ liệu một lần. Điều này sẽ tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng chi phí xã hội mỗi năm.

Hiện chi phí tuân thủ của DNNVV Hà Nội còn cao; theo các khảo sát năm 2024, doanh nghiệp mất từ 18 – 25 ngày để hoàn tất thủ tục đầu tư, và mất đến 30% thời gian để xử lý yêu cầu giấy tờ.

Cùng với đó, tăng cường hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp trong chuyển đổi số, đơn cử như xây dựng Quỹ Hỗ trợ chuyển đổi số, cho vay ưu đãi lãi suất 0 – 3% đối với các dự án ERP, CRM, dữ liệu lớn, an ninh mạng.

“Hàn Quốc từng dùng 1% GDP mỗi năm để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ chuyển đổi số, giúp họ nâng năng suất lao động hơn 25%”, đại diện HANOISME cho biết.

Ông Mạc Quốc Anh cũng nhấn mạnh, cần tiếp tục hoàn thiện các chính sách ưu đãi thuế, phí cho DN đầu tư đổi mới sáng tạo. DN triển khai nền tảng số, đào tạo nhân lực số cần được khấu trừ thuế thu nhập doanh nghiệp; doanh nghiệp thương mại điện tử xanh – bền vững cần được ưu đãi tương tự như doanh nghiệp công nghệ cao.

“Thể chế chính là “điều kiện đủ” để Hà Nội bứt phá; khi rào cản được gỡ bỏ, DNNVV sẽ trở thành lực lượng tiên phong đóng góp vào tăng trưởng kinh tế số và nâng tầm năng lực cạnh tranh của Thủ đô”, ông Mạc Quốc Anh nói.

Theo đó, Hà Nội cần dẫn đầu về chính quyền số. Mọi dịch vụ công phải số hóa hoàn toàn, 100% giấy tờ được thay bằng dữ liệu, mọi hồ sơ được xử lý tự động. Singapore xử lý 98% thủ tục không cần chuyên viên can thiệp; Hà Nội hoàn toàn có thể phấn đấu đạt mức 90% vào năm 2030.

Đáng chú ý, đại diện nhấn mạnh, Hà Nội phải tạo “siêu động lực” cho doanh nghiệp công nghệ số. TP cần chính sách thu hút nhân tài AI, ưu đãi thuế cho startup công nghệ, hình thành “hành lang AI Hà Nội”, nơi startup được thử nghiệm không giới hạn.

Đồng thời, cần nâng cao năng lực người dân trong kỷ nguyên số. Việc đào tạo kỹ năng số cho 10 – 15 triệu người dân là nhiệm vụ sống còn; bởi kinh tế số không chỉ là chuyện của doanh nghiệp mà là sự chuyển dịch của toàn xã hội.