Những tác động đến BRICS nếu phi USD hóa

Ông Trump phát biểu tại một sự kiện ở bang Florida ngày 14/11.

Ông đang ám chỉ đến Nhóm BRICS (gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi, Các Tiểu vương quốc Arập thống nhất -UAE, Ai Cập, Iran, Ethiopia và Saudi Arabia). Nhiều nước trong BRICS chỉ trích trật tự quốc tế "dựa trên luật lệ" do Mỹ thiết lập chỉ có lợi cho phương Tây (và cụ thể là Mỹ) chứ không mang lại lợi ích cho các nước Nam Bán cầu.

Việc phi USD hóa có thể không xảy ra trong thời gian tới. Tuy nhiên, thực tế là các nước BRICS vốn chiếm 35% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thế giới và 45% dân số thế giới, dường như đang coi trọng vấn đề này, là mối quan tâm thực sự đối với các nhà lãnh đạo Mỹ, bao gồm cả Trump. Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên, Trump đã khơi mào cuộc chiến thương mại với Trung Quốc (mà chính quyền Biden vẫn tiếp tục), ngoài việc tung ra một loạt lệnh trừng phạt mới đối với Iran, Venezuela và Nga. Trong nhiều năm qua, Mỹ đã biến USD thành vũ khí để trừng phạt các quốc gia đối địch. Do vậy, nếu Trump tăng cường sử dụng lệnh trừng phạt như một thứ vũ khí, sẽ khiến nhiều quốc gia sẽ muốn phòng ngừa rủi ro.

Tại hội nghị thượng đỉnh BRICS vào tháng 10 vừa qua, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã công bố đề xuất về BRICS Pay, một mạng lưới thanh toán được thiết kế để giúp các quốc gia tránh được hệ thống tài chính toàn cầu hiện nay dựa trên USD.

Trump đã nêu rõ ý định của mình đối với các quốc gia muốn tránh xa USD là sẽ áp một loạt thuế quan đối với hàng hóa của các nước này. Mặc dù thực tế là nhiều nhà kinh tế cho rằng thuế quan sẽ “tạo ra một cơn đau đầu rất lớn” cho các nhà bán lẻ, những người sẽ chuyển những chi phí đó cho người tiêu dùng. Ngoài ra, một loại tiền tệ BRICS có thể sẽ đóng vai trò là một giải pháp thay thế cho USD trong thương mại toàn cầu, chứ không thể thay thế hoàn toàn.

Theo ông Ahmed Aboudouh - cộng tác viên tại tổ chức nghiên cứu Chatham House (Anh), vì phi USD hóa là một “lằn ranh đỏ” đối với chính quyền Trump, nên nhiều quốc gia sẽ không muốn đối mặt với cơn thịnh nộ của Mỹ, nghĩa là Trump sẽ tìm mọi cách ngăn chặn hoặc trì hoãn việc triển khai BRICS Pay.

Nước Mỹ dưới thời Trump và Biden đã duy trì lập trường nhất quán đối với các quốc gia BRICS chủ chốt, đặc biệt là Trung Quốc và Nga, tăng cường các biện pháp trừng phạt đối với Trung Quốc và áp đặt nhiều hạn chế thương mại hơn đối với Nga. Tuy nhiên, nhà kinh tế học Richard Wolff cho rằng không thể dự đoán chính xác chính sách đối ngoại của Mỹ đối với BRICS+ trong 4 năm tới. Nhưng những nỗ lực của Mỹ nhằm ngăn chặn, làm suy yếu đối thủ cạnh tranh Trung Quốc trong 15 năm qua đã thất bại. Ngay cả khi Trump áp thuế quan cao đối với Trung Quốc và các nước khác trong BRICS, phương Tây cũng khó có thể ngăn chặn hoàn toàn sự trỗi dậy của liên minh này.