Lợi nhuận doanh nghiệp bước vào chu kỳ hồi phục

Sau giai đoạn biến động mạnh kể từ dịch Covid-19, lợi nhuận đang đi vào giai đoạn phục hồi và tăng trưởng ổn định hơn. Nguồn: SSI

Nhiều ngành tăng trưởng cao

Theo thống kê của SSI tính đến ngày 6/5, tổng lợi nhuận sau thuế của 1.059 doanh nghiệp tăng 6,6% so với cùng kỳ năm 2023 và tăng 3,4% so với quý gần nhất, ghi nhận mức lợi nhuận cao nhất trong vòng 7 quý (chỉ thấp hơn hai quý đầu năm 2022).

Tuy nhiên, SSI chỉ ra rằng, tốc độ tăng trưởng của quý 1/2024 đã chậm lại đáng kể so với mức tăng 35,3% trong quý 4/2023 do nền so sánh cao dần. Sau giai đoạn biến động mạnh kể từ dịch Covid-19, lợi nhuận đang đi vào giai đoạn phục hồi và tăng trưởng ổn định hơn.

Trong đó, lợi nhuận sau thuế quý 1/2024 của các ngân hàng niêm yết tăng nhẹ 9,6% so với cùng kỳ, chiếm 49,2% tổng lợi nhuận toàn sàn. NIM (biên lãi ròng) tiếp tục gặp áp lực (giảm 8 điểm phần trăm so với quý trước) do tín dụng tăng trưởng yếu. Trong khi đó chất lượng tài sản tiếp tục suy giảm sau khi cải thiện trong quý 4/2023 do yếu tố mùa vụ.

Cụ thể, tỷ lệ nợ nhóm 2 và nợ xấu trên tổng dư nợ lần lượt là 2,23% (tăng 24 điểm phần trăm so với quý trước) và 1,94% (tăng 23 điểm phần trăm so với quý trước, gần với mức đỉnh tại quý 3/2023 là 1,98%). Thu nhập từ kinh doanh ngoại hối phần nào san sẻ bớt sự sụt giảm mạnh từ hoạt động phân phối bảo hiểm và thu hồi nợ xấu. Ngoài ra, việc kiểm soát tốt chi phí hoạt động trong quý 1/2024 với mức CIR (tỷ lệ chi phí/thu nhập) là 30,7% (so với mức 31% trong quý 1/2023 và 36% trong quý 4/2023) là một yếu tố khác hỗ trợ cho kết quả kinh doanh của các ngân hàng.

Đối với ngành bất động sản, lợi nhuận sau thuế giảm mạnh 61,6% so với cùng kỳ năm 2023, ghi nhận mức lợi nhuận theo quý thấp nhất trong 5 năm. Nguyên nhân lợi nhuận giảm mạnh do ghi nhận doanh thu giảm 44,9% so với cùng kỳ năm trước, biên lợi nhuận gộp giảm mạnh từ 21,9% xuống 16,2% bên cạnh chi phí bán hàng và chi phí quản lý đều tăng.

Thống kê của SSI cũng chỉ ra rằng, lợi nhuận của hai ngành bán lẻ và du lịch - giải trí đã quay trở lại quỹ đạo tăng trưởng. Trong đó, ngành bán lẻ tăng mạnh 367% so với cùng kỳ nhờ tăng trưởng ấn tượng của hai doanh nghiệp đầu ngành là MWG tăng mạnh 41 lần so với cùng kỳ và lấy lại mức lợi nhuận cao nhất trong 6 quý, FRT có lãi trở lại sau 3 quý lỗ liên tiếp với mức tăng trưởng 28 lần. Biên lợi nhuận gộp của ngành bán lẻ cũng cải thiện đáng kể từ 15,4% lên 17,5%. Chi phí lãi vay cũng giảm từ mức 6,6% dư nợ xuống 3,9% dư nợ.

Ngành du lịch và giải trí phục hồi mạnh và có lãi trở lại sau chuỗi thời gian dài ghi nhận lỗ. HVN ghi nhận doanh thu thuần theo quý cao kỷ lục, tăng 19% so với quý 1/2023 nhờ sự phục hồi cả về thị phần và giá vé, bên cạnh khoản thu nhập đột biến từ việc xóa nợ của công ty con Pacific Airlines. Các doanh nghiệp khác cũng ghi nhận tăng trưởng lợi nhuận tích cực: VJC tăng 212%, ACV tăng 78%, SCS tăng 30%, AST tăng 46%.

Ngoài ra, nhiều nhóm ngành khác cũng duy trì tăng trưởng lợi nhuận tích cực. Cụ thể, ngành dịch vụ tài chính tiếp tục tăng trưởng 103%, đưa lợi nhuận sau thuế lên mức cao nhất kể từ quý 2/2022.

Ngành tài nguyên cơ bản ghi nhận lợi nhuận sau thuế tăng tới 208% mặc dù doanh thu chỉ tăng 5,8%.

Ngành viễn thông tăng trưởng tăng 95%, chủ yếu đóng góp bởi mức tăng mạnh 175% của VGI nhờ các thị trường nước ngoài tăng trưởng khả quan.

Hiệu quả hoạt động cải thiện

Báo cáo của SSI cũng ghi nhận nhiều tín hiệu cải thiện của hiệu quả hoạt động. Cụ thể, biên lợi nhuận gộp nhóm ngành phi tài chính cải thiện tích cực lên 14,9% từ mức 13,8% trong quý 4/2023 và 14,4% trong quý 1/2023. Biên lợi nhuận ròng trung bình cũng tăng mạnh lên 5,9%, là mức cao nhất trong 7 quý. Trong đó, các ngành ghi nhận mức cải thiện tốt nhất là du lịch và giải trí, viễn thông, thực phẩm và đồ uống, bán lẻ, ô tô và phụ tùng.

Tỷ lệ chi phí lãi vay/tổng vay nợ (nhóm phi tài chính) giảm mạnh về 5,8% từ mức đỉnh là 7,8% trong quý 2/2023. Tổng chi phí lãi vay theo đó giảm từ 19,7 nghìn tỷ trong quý 2/2023 xuống 15,2 nghìn tỷ đồng trong quý 1/2024 mặc dù tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu tăng nhẹ. Mặt bằng lãi suất giảm đang dần thể hiện tác động tích cực giúp giảm bớt áp lực lãi vay lên doanh nghiệp.

Hệ số thanh toán lãi vay tăng tích cực, trung bình ở mức 4,74 lần trong quý 1/2024, so với mức 3,21 lần trong quý 4/2022. Tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu ổn định so với quý trước ở mức 0,62 lần, trong khi lợi nhuận tăng dần giúp cải thiện sức khỏe tài chính của doanh nghiệp. ROE (lợi nhuận trên vốn) nhóm phi tài chính theo đó cải thiện từ mức 8,2% trong quý 1/2023 lên 10,6% trong quý 1/2024.

Nhìn chung, SSI đánh giá, mặc dù một số ngành như bất động sản, điện, nước, xăng dầu và khí đốt vẫn đang trong chu kỳ giảm, nhưng phần lớn các ngành khác đang từng bước phục hồi với sức khỏe tài chính dần cải thiện. Điều này cho thấy kết quả lợi nhuận của các doanh nghiệp có thể đã vượt qua giai đoạn khó khăn nhất để bước vào giai đoạn tăng trưởng ổn định hơn.