Kinh tế thế giới có vững tay chèo trong năm 2025

Pháo hoa mừng năm mới 2025 tại Sydney, Australia. Ảnh: Sydney Morning Herald

Trải qua một năm “siêu bầu cử”, với khoảng 60 quốc gia và vùng lãnh thổ tổ chức các cuộc bầu cử quan trọng, trong đó có cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, Nghị viện châu Âu và một loạt cuộc bầu cử tại các nền kinh tế lớn và mới nổi như Nga, Ấn Độ, Anh, Nhật Bản, khiến cục diện chính trị và kinh tế toàn cầu có nhiều thay đổi, kéo theo nhiều yếu tố phức tạp và khó đoán định hơn đang chờ kinh tế thế giới trong năm 2025.

Trên thực tế, nhiều thách thức và rủi ro đã “bủa vây” kinh tế thế giới 2024. Trong khi vẫn đang chật vật tìm cách giải quyết những “di chứng” của đại dịch Covid-19, các cuộc xung đột địa chính trị kéo dài ở Ukraine, Trung Đông, thì bất ổn chính trị ở hàng loạt nền kinh tế lớn như Đức, Pháp, Hàn Quốc..., phe cánh hữu và dân túy trỗi dậy sau các cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu và một số nước ở "Lục địa già"; sự trở lại của tỷ phú Donald Trump và chính sách "Nước Mỹ trước tiên" sau vòng đua giành ghế chủ nhân Nhà Trắng ở Mỹ, cùng với nguy cơ xảy ra cuộc chiến thương mại mới... lại xảy đến với thế giới, đe dọa trực tiếp tới ổn định và tăng trưởng kinh tết toàn cầu. Thế nhưng, kinh tế thế giới vẫn “trụ vững”, với khoảng cách tăng trưởng giữa các nền kinh tế đang dần thu hẹp so với thời điểm đầu năm 2024 và hoạt động kinh tế tiếp tục phục hồi. Hàng loạt tổ chức có uy tín trên thế giới như Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Liên hợp quốc (LHQ), ADB, Fitch Ratings đều đưa ra con số đánh giá lạc quan về tăng trưởng kinh tế toàn cầu 2024 ở mức hơn 3%. Tổng Thư ký Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) Mathias Cormann thậm chí còn đánh giá: "Kinh tế toàn cầu đã cho thấy khả năng phục hồi ấn tượng, lạm phát tại nhiều nước giảm gần về ngưỡng mục tiêu của các ngân hàng trung ương. Tăng trưởng kinh tế nhìn chung sáng sủa”.

Tuy nhiên, xu hướng phân mảnh kinh tế và căng thẳng địa chính trị ngày một tăng đã và đang làm lộ ra những thách thức lớn cho tăng trưởng và hợp tác toàn cầu. Một nhiệm kỳ nữa của ông Donald Trump tại Nhà Trắng đồng nghĩa với những quan ngại ngày càng tăng về sự thay đổi trong chính sách thương mại, thuế, kéo theo những ảnh hưởng không nhỏ đến dòng vốn đầu tư và hoạt động kinh doanh trên toàn cầu. Những thay đổi đột ngột như vậy trong chính sách thương mại của Mỹ còn có thể trở thành "chất xúc tác" khiến các nền kinh tế tiếp tục phân chia thành các khối địa chính trị, dẫn đến nền kinh tế toàn cầu bị phân mảnh hơn. Như nhận định của Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck, dưới chính quyền của Tổng thống đắc cử Donald Trump, các thỏa thuận thương mại và các quy tắc kinh tế hiện hành đang trở nên mong manh và khó dự đoán hơn. Đức và các quốc gia Liên minh châu Âu (EU) có thể sẽ bị ảnh hưởng mạnh mẽ từ chính sách thuế mới này, khi thị trường Mỹ là một trong những điểm đến quan trọng của hàng hóa xuất khẩu châu Âu, đặc biệt là các sản phẩm công nghiệp và ô tô.

Với chính sách “Nước Mỹ trước tiên”, chắc chắn ông Donald Trump sẽ tiếp tục các hoạt động kinh tế thương mại quanh 3 mục tiêu lớn là đưa sản xuất trở lại nước Mỹ, tạo thêm việc làm cho người dân, giảm thâm hụt thương mại; gây sức ép với các nước có thặng dư thương mại lớn, trong đó có Trung Quốc nhằm tái cân bằng các mối quan hệ thương mại; đàm phán lại các thỏa thuận thương mại, trong đó có Hiệp định thương mại rất quan trọng với Mỹ là Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada (USMCA); đẩy mạnh các biện pháp đơn phương và song phương theo hướng có lợi hơn cho Mỹ. Ngay khi vừa mới giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống vào tháng 11/2024, ông Trump đã có những cảnh báo đanh thép về việc tăng thuế nhập khẩu. Giới phân tích nhận định việc Mỹ tăng thuế nhập khẩu lên tới 60% có thể khiến Trung Quốc giảm thị phần tại Mỹ, khiến GDP Trung Quốc có thể giảm 1%, cùng sự dịch chuyển chuỗi sản xuất từ Trung Quốc sang các nước khác để “né” thuế cao. Ngay cả các đối tác thương mại lớn khác của Mỹ như EU cũng khó tránh ảnh hưởng. Việc tăng thuế của Mỹ có thể khiến EU đối mặt với cạnh tranh lớn hơn từ các nước muốn tận dụng các cơ hội thị trường ở Mỹ, đặc biệt là nguy cơ chiến tranh thương mại do tác động qua lại của các biện pháp trả đũa.

Còn trong trường hợp chính quyền của ông Trump đưa ra những chính sách kinh tế-thương mại một cách cực đoan, nguy cơ xảy ra chiến tranh thương mại toàn cầu là rất lớn. Khi đó, kinh tế thế giới sẽ suy giảm, thậm chí là suy thoái, tình trạng thất nghiệp và bất ổn xã hội gia tăng, thương mại toàn cầu càng phân mảnh và thị trường tài chính sẽ chứng kiến biến động. Các nhà đầu tư có thể rút vốn khỏi cổ phiếu để tìm đến các tài sản an toàn hơn như trái phiếu chính phủ Mỹ. Trong khi đó, thị trường tiền tệ có thể chứng kiến việc các ngân hàng trung ương hạ lãi suất hoặc bơm thanh khoản để kích thích tăng trưởng, còn các chuỗi cung ứng sẽ gặp khó khăn hơn trong việc vận chuyển nguyên liệu và thành phẩm qua biên giới, do các biện pháp bảo hộ gia tăng.

Trong bối cảnh đó, các tổ chức tài chính quốc tế trong đó có Ngân hàng thế giới (WB) và OECD đều đưa ra nhận định tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ chậm lại trong năm 2025. Cụ thể WB đưa ra mức dự báo tăng trưởng 3,3% cho năm 2025, so với mức tương ứng 3,5% trước đại dịch Covid-19. Ngân hàng đầu tư Goldman Sachs, dù lạc quan hơn, cũng chỉ dự báo tăng trưởng chỉ ở mức “vừa phải” trong năm tới. Báo cáo mới nhất của ngân hàng Barclays nhấn mạnh rằng thế giới khó có thể cải thiện đáng kể về tốc độ tăng trưởng GDP, dẫn đến kỳ vọng lợi nhuận đầu tư sẽ thấp hơn trong tương lai gần.

Sau những biến động đáng kể của năm 2024, thế giới bước vào năm 2025 với đầy rẫy thách thức. Để có thể vững vàng vượt qua khó khăn, các quốc gia, doanh nghiệp và cá nhân cần phải linh hoạt, thích ứng và chủ động đổi mới. Bên cạnh đó, hợp tác quốc tế, xây dựng lòng tin và thúc đẩy thương mại tự do chắc chắn vẫn là những “đòn bẩy” vững chãi cho ổn định và thịnh vượng.