Hướng dẫn kế toán cho hộ kinh doanh theo hướng rõ ràng, phù hợp với quy mô doanh thu

Ngày đầu "ra quân" hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi của công chức thuế tỉnh Quảng Ngãi.

Đơn giản, rõ ràng, phù hợp với từng nhóm doanh thu

Thực tế hiện nay, phần lớn hộ kinh doanh chỉ thực hiện kế toán để phục vụ xác định nghĩa vụ thuế, chưa coi đây là công cụ quản lý tài chính. Do đó, dự thảo thông tư được thiết kế theo hướng đồng bộ với các quy định thuế mới, gắn liền với Luật Quản lý thuế, Luật Thuế TNCN và các nghị định liên quan.

Mục tiêu là tạo ra hệ thống sổ sách đơn giản, linh hoạt, phù hợp với từng quy mô doanh thu, qua đó giúp hộ kinh doanh có thể tự ghi chép, tự xác định nghĩa vụ thuế, giảm chi phí tuân thủ nhưng vẫn đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quản lý.

Dự thảo hướng dẫn hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sử dụng sổ kế toán tương ứng với quy mô doanh thu hàng năm và phương pháp nộp thuế.

Với nhóm doanh thu từ 200 triệu đồng trở xuống, hộ kinh doanh chỉ cần ghi chép doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ theo sổ chi tiết doanh thu. Đây là căn cứ xác định doanh thu phát sinh và ngưỡng chịu thuế, giúp hộ nhỏ, hộ thời vụ dễ dàng thực hiện, không cần lập sổ kế toán phức tạp.

Với nhóm doanh thu trên 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng, việc ghi chép kế toán được thiết kế theo hai hướng phù hợp với phương pháp nộp thuế.

Trường hợp nộp thuế GTGT và thuế TNCN theo tỷ lệ % trên doanh thu, hộ kinh doanh sử dụng sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ để ghi chép và xác định nghĩa vụ thuế.

Nếu nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, còn thuế TNCN theo tỷ lệ %, hộ kinh doanh sẽ đồng thời ghi thêm sổ theo dõi nghĩa vụ thuế GTGT với ngân sách nhà nước bên cạnh sổ doanh thu. Cách thiết kế này giúp hộ linh hoạt lựa chọn hình thức phù hợp, đồng thời tạo điều kiện cho cơ quan thuế kiểm tra, đối chiếu dữ liệu thuận tiện.

Đối với nhóm doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm, yêu cầu ghi chép chi tiết hơn, phản ánh đầy đủ doanh thu, chi phí, hàng tồn kho và dòng tiền. Cụ thể, nếu hộ nộp thuế GTGT theo tỷ lệ % trên doanh thu và thuế TNCN tính trên thu nhập, sẽ sử dụng sổ chi tiết doanh thu, chi phí để xác định thu nhập chịu thuế, đồng thời ghi doanh thu vào sổ chi tiết doanh thu để tính thuế GTGT.

Trường hợp nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, hộ cần lập sổ theo dõi nghĩa vụ thuế GTGT, cùng với sổ chi tiết vật liệu, dụng cụ, sản phẩm, hàng hóa để theo dõi nhập – xuất – tồn kho và sổ chi tiết tiền để ghi nhận thu, chi bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản. Dù nhiều hơn về loại sổ, nhưng biểu mẫu đều được chuẩn hóa, đơn giản, dễ ghi chép bằng tay hoặc nhập liệu trên phần mềm.

Công chức thuế tỉnh Quảng Ngãi hướng dẫn hộ kinh doanh chuyển đổi.

Đáng chú ý, dự thảo thông tư cũng có quy định riêng cho hộ có hoạt động thương mại điện tử, cho thuê tài sản hoặc thuộc diện chịu thuế đặc thù như thuế TTĐB, thuế tài nguyên, thuế sử dụng đất… giúp người kinh doanh dễ dàng lựa chọn hình thức ghi sổ phù hợp với hoạt động thực tế.

Theo đánh giá, việc phân loại rõ ràng theo quy mô doanh thu và phương pháp nộp thuế giúp hộ kinh doanh chủ động hơn trong việc ghi chépCông, đồng thời tạo cơ sở để cơ quan thuế áp dụng chính sách phù hợp, giảm tối đa tình trạng xác định doanh thu, chi phí theo ước lượng.

Hướng tới kế toán điện tử, giảm chi phí tuân thủ

Một điểm đáng chú ý trong dự thảo là cho phép lưu trữ tài liệu kế toán dưới dạng điện tử trong thời hạn 5 năm. Quy định này giúp hộ kinh doanh dễ dàng quản lý, tra cứu và chia sẻ dữ liệu khi làm việc với cơ quan thuế.

Để linh hoạt cũng như tiết kiệm chi phí thuê ngoài kế toán, dự thảo thông tư bổ sung hướng dẫn người đại diện hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có thể tự ghi chép sổ sách kế toán hoặc bố trí người làm kế toán hoặc thuê dịch vụ làm kế toán cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Việc chuẩn hóa sổ sách và quy trình kế toán theo hướng điện tử sẽ giúp kết nối dữ liệu giữa hộ kinh doanh và cơ quan thuế hiệu quả hơn, giảm thiểu sai sót và rủi ro tranh chấp.

Dự kiến, Thông tư hướng dẫn kế toán cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, cùng thời điểm áp dụng các quy định thuế mới. Khi đó, khu vực kinh tế hộ kinh doanh sẽ bước sang giai đoạn phát triển mới, minh bạch, chuyên nghiệp hơn.