 |
| Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn trình bày tòm tắt Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo luật. Ảnh: QH |
Phân nhóm người nộp thuế để xác định chế độ ưu tiên
Tại phiên họp thứ 52 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội diễn ra tối 2/12, thay mặt Bộ trưởng Bộ Tài chính, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn đã trình bày tóm tắt báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý ba dự thảo luật, trong đó có dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi).
Theo báo cáo, dự thảo luật đã được rút gọn từ 17 chương, 152 điều còn 9 chương, 53 điều. Mục tiêu nhằm đảm bảo tinh gọn, linh hoạt, nhưng vẫn quy định đầy đủ các nội dung về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm và nguyên tắc quản lý thuế thuộc thẩm quyền Quốc hội, trong khi các nội dung mang tính kỹ thuật, nghiệp vụ, thường xuyên thay đổi sẽ được giao Chính phủ và Bộ Tài chính quy định chi tiết.
Một trong những nội dung của dự thảo luật đó là quy định về phân nhóm người nộp thuế. Đa số các ý kiến đều nhất trí cho rằng, cơ quan Thuế cần đẩy mạnh phân nhóm người nộp thuế để nâng cao hiệu lực quản lý, phù hợp định hướng chuyển sang quản lý theo rủi ro và tuân thủ. Các tiêu chí phân nhóm phải công khai, minh bạch để người nộp thuế có thể tự đánh giá; đồng thời các ý kiến cũng đề nghị bổ sung tiêu chí về mức độ tuân thủ, lịch sử tuân thủ của người nộp thuế vào khoản 2 Điều 3.
Tiếp thu ý kiến, Chính phủ đã chỉnh lý tại khoản 1 và bổ sung tại điểm d khoản 2 Điều 3 dự thảo Luật.
Cụ thể, quy định cơ quan Thuế phân nhóm người nộp thuế theo các tiêu chí quy định tại khoản 2 Điều này để xác định chế độ ưu tiên đối với người nộp thuế trong quản lý thuế, phân bổ nguồn lực quản lý, áp dụng biện pháp quản lý thuế, giám sát thực hiện nghĩa vụ thuế, quy trình nghiệp vụ quản lý thuế phù hợp….
Chính phủ cũng làm rõ một số yêu cầu bổ sung nguyên tắc đảm bảo công bằng, tránh phân biệt đối xử giữa các nhóm người nộp thuế, điều chỉnh nhóm rủi ro, tăng trách nhiệm giải trình của cơ quan Thuế, định kỳ công bố kết quả phân nhóm, doanh nghiệp có giao dịch liên kết sử dụng ưu đãi thuế cao hoặc lỗ liên tục trên ba năm phải xếp vào nhóm rủi ro cao…
Đối với các nội dung này, Chính phủ cho biết, dự thảo Luật đã bảo đảm nguyên tắc công bằng, minh bạch và quyền lợi của người nộp thuế thông qua 3 cơ chế: quy định rõ nguyên tắc quản lý thuế, yêu cầu công khai, minh bạch, bình đẳng và dựa trên dữ liệu khách quan, không phân biệt đối xử; công khai phương pháp, nguyên tắc và quy trình quản lý rủi ro nhưng không công khai chi tiết trọng số hoặc mô hình chấm điểm để tránh bị lợi dụng, phù hợp với thông lệ quốc tế; bảo đảm quyền tra cứu, phản hồi, kiến nghị và khiếu nại bằng phương thức điện tử, với cơ chế giải trình và ghi nhận đầy đủ trên hệ thống.
Việc đánh giá rủi ro được dựa trên dữ liệu khách quan, tiêu chí được công khai tại thông tư quản lý rủi ro của Bộ Tài chính, trong đó tiếp thu bổ sung tiêu chí doanh nghiệp có giao dịch liên kết sử dụng ưu đãi thuế cao hoặc lỗ liên tục trên 3 năm là rủi ro cao.
Bên cạnh đó, dự thảo Luật đã quy định khung tiêu chí phân nhóm người nộp thuế theo ngành nghề, đặc thù hoạt động, loại hình pháp lý, cơ cấu sở hữu, quy mô và số nộp ngân sách, đồng thời giao Bộ Tài chính hướng dẫn chi tiết và có thể quy định đặc thù với doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ.
Chính phủ đề nghị giữ nguyên quy định trong dự thảo Luật vì dữ liệu phục vụ phân nhóm hiện đã được kiểm chứng và đối chiếu từ nhiều hệ thống độc lập nên không cần bổ sung nguyên tắc mới vào Luật.
Việc rà soát, cập nhật tiêu chí phân nhóm được thực hiện định kỳ theo quy trình quản lý rủi ro và mang tính nghiệp vụ, phù hợp quy định tại văn bản dưới luật; việc công khai sẽ thực hiện ở mức nguyên tắc, không công khai thuật toán, trọng số hay điểm số rủi ro.
Bộ Tài chính sẽ quy định chi tiết để bảo đảm minh bạch và bảo mật hệ thống theo quy định. Tiêu chí phân nhóm người nộp thuế là nội dung nghiệp vụ gắn với dữ liệu, mô hình rủi ro và biến động kinh tế, do vậy, việc giao Bộ Tài chính quy định chi tiết là phù hợp, bảo đảm linh hoạt mà không làm thay đổi quyền, nghĩa vụ cơ bản của người nộp thuế.
Hoàn thuế tự động dựa trên tiêu chí rủi ro
Một nội dung khác tại dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi đó là vấn đề hoàn thuế. Chính phủ tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra, đại biểu Quốc hội và chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng cơ quan thuế sẽ thực hiện triển khai việc hoàn thuế tự động trên cơ sở điều kiện về hạ tầng, ứng dụng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu, tiêu chí quản lý rủi ro, quy trình xử lý tự động và bảo đảm an toàn thông tin và theo từng giai đoạn, phù hợp với điều kiện thực tế.
Chính phủ cũng chỉnh sửa quy định rõ thẩm quyền hoàn thuế đối với trường hợp hoàn thuế tự động do cơ quan quản lý thuế quyết định.
Đồng thời, Chính phủ chỉnh sửa khoản 2 Điều 4 để tách bạch giữa quy định về “thuế” và “khoản thu khác”. Theo đó, chỉnh lý bổ sung cụm từ “khoản thu khác” tại Điều 18 cho phù hợp, đảm bảo thống nhất trong quá trình thực hiện.
Đối với đề nghị quy định trách nhiệm của cơ quan quản lý thuế khi chậm hoàn thuế, đồng thời cần có quy định thời gian tối đa mà cơ quan thuế có trách nhiệm phải hoàn thuế cho doanh nghiệp, bổ sung quy định hồ sơ rủi ro thấp được hoàn trước, kiểm tra sau, hồ sơ rủi ro cao phải kiểm tra trước và hoàn sau..., Chính phủ cho biết, tại điểm n khoản 1 Điều 37 dự thảo Luật đã quy định người nộp thuế “Được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước nếu bị cơ quan quản lý thuế, công chức quản lý thuế gây thiệt hại trái pháp luật".
Nội dung này được kế thừa từ khoản 3 Điều 6 Luật số 56/2024/QH15. Theo đó, trường hợp cơ quan thuế chậm hoàn thuế thì cơ quan thuế phải trả lãi theo quy định của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước.
Khoản 5 Điều 18 của dự thảo Luật cũng đã giao Chính phủ quy định về thời hạn tiếp nhận, giải quyết và phản hồi thông tin hồ sơ hoàn thuế của cơ quan quản lý thuế. Theo đó, thời hạn giải quyết hồ sơ hoàn thuế sẽ được quy định cụ thể tại Nghị định.
Khoản 6 Điều 18 dự thảo Luật cũng đã giao cho Chính phủ quy định chi tiết các trường hợp hoàn thuế trước cho người nộp thuế và trường hợp kiểm tra trước hoàn thuế cho người nộp thuế. Theo đó, việc phân loại hồ sơ hoàn thuế sẽ được quy định cụ thể tại Nghị định hướng dẫn Luật theo hướng hồ sơ có rủi ro cao về thuế thì thuộc diện kiểm tra trước hoàn thuế, hồ sơ không có rủi ro cao về thuế thì thuộc diện hoàn thuế trước.
Cho ý kiến vào nội dung này, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Hà Thị Mỹ Dung, đề nghị hoàn thiện cơ chế hoàn thuế tự động, kiểm tra sau hoàn, trách nhiệm bồi hoàn sai; đồng thời đẩy mạnh phối hợp dữ liệu giữa Kiểm toán Nhà nước và cơ quan thuế, đặc biệt trong các mẫu khai rút gọn và ứng dụng hỗ trợ điện tử.
