Tạo thuận lợi cho hộ kinh doanh nhưng phải phù hợp với nguyên tắc tự khai, tự nộp thuế

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: QH.

Cơ hội thiết kế một hệ thống thuế hiện đại, minh bạch hơn

Ngày 19/11, thảo luận tại Hội trường về dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi, đa số các đại biểu quốc hội nhất trí về sự cần thiết sửa đổi để hoàn thiện chính sách thuế, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số toàn diện trong công tác quản lý thuế; đáp ứng yêu cầu cải cách thuế, sắp xếp tổ chức bộ máy, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế tư nhân.

Tán thành cao với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Quản lý thuế, theo Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh, đây là một dự án luật có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, bảo đảm nguồn thu ngân sách nhà nước bền vững, tạo môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch, tăng cường quản lý rủi ro và đẩy mạnh chuyển đổi số.

Cho ý kiến cụ thể, Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nêu ý kiến, khoản 5 Điều 12 dự thảo Luật cho phép người nộp thuế khai bổ sung hồ sơ trong 5 năm. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, nhiều trường hợp lợi dụng cơ chế này để né tránh thanh tra, điều chỉnh số liệu.

Do đó, Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung cơ chế cảnh báo rủi ro. Mọi hồ sơ khai bổ sung làm thay đổi thuế lớn hoặc nộp trong thời điểm sát kỳ kiểm tra phải đưa vào diện kiểm tra sau bổ sung. Biện pháp này góp phần làm giảm thất thu thuế, nâng cao tuân thủ và phù hợp với nguyên tắc quản lý rủi ro tại Điều 6 dự thảo Luật.

Đối với quy định phân nhóm người nộp thuế tại Điều 3 dự thảo luật, Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị bổ sung nguyên tắc mọi tiêu chí phân nhóm phải dựa trên dữ liệu có khả năng kiểm chứng được cập nhật định kỳ và được công khai trong khung tiêu chí chung. Điều này giúp bảo đảm minh bạch, phòng ngừa tùy nghi áp dụng và củng cố niềm tin của người nộp thuế đối với cơ quan thuế.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh, nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật Quản lý thuế là rất cần thiết, bởi đây là cơ hội thiết kế một hệ thống thu thuế hiện đại, minh bạch, công bằng hơn.

Tuy nhiên, Đại biểu cho rằng, Luật Quản lý thuế nên có điều khoản quy định miễn, giảm, giãn thuế tối thiểu 3 năm cho những hộ, cá nhân kinh doanh bị ảnh hưởng bởi thiên tai hoặc dịch bệnh. Khi cơ quan có thẩm quyền công bố tình trạng thiệt hại, cơ quan Thuế căn cứ vào biên bản xác minh thiệt hại, báo cáo thiệt hại của cơ quan phòng, chống thiên tai để quyết định.

Trong khi đó, quan tâm đến Điều 13 quy định hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh kê khai thuế, Đại biểu Hoàng Văn Cường, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội cho biết, từ ngày 1/1/2026, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh sẽ chính thức bỏ hình thức thuế khoán và chuyển sang kê khai thuế.

Đại biểu cho rằng, thực tế hiện nay các hộ kinh doanh e ngại việc kê khai thuế bởi không có sổ sách ghi chép. Điều này có thể vô tình dẫn đến tình trạng hộ kinh doanh không kê khai đủ thuế. Trong khi đó đã có quy định hộ kinh doanh sẽ được tính thuế thông qua máy tính tiền.

Do vậy, Đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị, cần có chủ trương hỗ trợ hộ kinh doanh các phương tiện để thực hiện tính thuế thông qua máy tính tiền. Cơ quan Thuế sẽ quản lý được đầy đủ thông tin về doanh thu kinh doanh, cũng như thông báo về nghĩa vụ thuế cho hộ kinh doanh vào cuối năm, không để hộ kinh doanh phải tự báo cáo thuế. Đồng thời cơ quan Thuế hỗ trợ hộ kinh doanh trích xuất các dữ liệu từ máy tính tiền ra (như doanh thu, chi phí…) để giúp cho quản lý của hộ kinh doanh được tốt hơn.

Giải quyết vướng mắc thực tiễn, đảm bảo thu đúng, đủ tiền thuế vào NSNN

Giải trình làm rõ các ý kiến, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát để đảm bảo tính đồng bộ pháp luật và thống nhất với Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Giao dịch điện tử và Luật Phá sản.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải trình, làm rõ ý kiến các ĐBQH quan tâm. Ảnh: QH.

Về kê khai thuế, tính thuế, khấu trừ thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh quy định tại Điều 13 của dự thảo Luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, cơ quan soạn thảo dự kiến chỉnh lý theo hướng phân định rõ trách nhiệm hỗ trợ của cơ quan Thuế đối với hộ kinh doanh đã sử dụng hóa đơn từ máy tính tiền kết nối với dữ liệu của cơ quan Thuế.

Đồng thời xây dựng các công cụ hỗ trợ như tờ khai thuế, gợi ý tính thuế tự động trên cơ sở dữ liệu hóa đơn điện tử và các nguồn cơ sở dữ liệu khác mà cơ quan Thuế có được để đảm bảo thuận lợi cho hộ kinh doanh nhưng vẫn phù hợp với nguyên tắc chung là tự khai, tự nộp thuế của người nộp thuế.

Liên quan đến quy định khai bổ sung hồ sơ khai thuế đối với một số trường hợp phát hiện hồ sơ khai thuế đã nộp còn sai sót liên quan đến thời kỳ, phạm vi đã thanh tra, kiểm tra; khai bổ sung sau khi công bố quyết định thanh tra, kiểm tra, quy định tại khoản 5 Điều 12, Bộ trưởng cho rằng, việc cho phép khai bổ sung hồ sơ khai thuế đối với 2 trường hợp này là để giải quyết các vấn đề vướng mắc trong thực tiễn, thu đúng, thu đủ tiền thuế vào NSNN và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, doanh nhân được chủ động khắc phục sai phạm, thiệt hại theo tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị.

Tuy nhiên, để đảm bảo việc xử lý các hành vi vi phạm hành chính, cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu báo cáo để chỉnh lý tại dự thảo Luật theo hướng, cơ quan Thuế có trách nhiệm kiểm tra, rà soát việc khai bổ sung, điều chỉnh hồ sơ khai thuế liên quan đến thời kỳ, phạm vi đã thanh tra, kiểm tra của người nộp thuế. Trường hợp người nộp thuế khai bổ sung làm tăng số thuế phải nộp, giảm số thuế được khấu trừ, miễn, giảm, hoàn thì sẽ bị xử phạt theo quy định như đối với trường hợp cơ quan Thuế, cơ quan có thẩm quyền thanh tra, kiểm tra phát hiện.

Đối với kinh phí triển khai biện pháp khuyến khích người tiêu dùng lấy hóa đơn tại Điều 26, ban soạn thảo dự kiến chỉnh lý theo hướng quy định kinh phí triển khai sẽ chi từ nguồn kinh phí được ngân sách nhà nước đảm bảo hàng năm.

Đối với quy định về bổ sung thu nhập cho công chức, người lao động theo đề xuất tại khoản 5 Điều 9 dự thảo Luật, tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra và Đại biểu Quốc hội, Đảng ủy Bộ Tài chính đã tổng hợp và báo cáo cấp có thẩm quyền để xem xét đồng ý chủ trương, cho phép cơ quan quản lý thuế được sử dụng ngân sách để bố trí kinh phí hàng năm, bổ sung thu nhập cho công chức, người lao động.

Mức bổ sung thu nhập tương tự với mức hỗ trợ đối với người làm công tác xây dựng pháp luật theo Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị. Sau khi được cấp có thẩm quyền chấp thuận, cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu, chỉnh lý nội dung tại khoản 5 Điều 9 dự thảo Luật cho phù hợp với chủ trương nêu trên.