 |
| Đề xuất cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh có mức doanh thu năm từ 200 triệu đồng trở xuống sẽ không phải nộp thuế TNCN. Ảnh: TN. |
Thu nhập tính thuế được xác định trên cơ sở doanh thu trừ chi phí
Điều 6, dự thảo Luật Thuế TNCN sửa đổi đề xuất cách tính thuế mới đối với cá nhân cư trú có hoạt động kinh doanh, khi doanh thu năm vượt ngưỡng do Chính phủ quy định. Theo đó, số thuế phải nộp được xác định bằng thu nhập tính thuế (doanh thu trừ chi phí hợp lý) nhân với thuế suất 17%.
Cụ thể, cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh có mức doanh thu năm từ 200 triệu đồng trở xuống sẽ không phải nộp thuế TNCN.
Thuế TNCN đối với thu nhập từ kinh doanh của cá nhân cư trú có doanh thu năm trên mức quy định của Chính phủ được xác định bằng thu nhập tính chịu nhân với thuế suất 17%.
Trong đó, thu nhập chịu thuế được xác định bằng doanh thu của hàng hóa dịch vụ bán ra trừ chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ tính thuế.
Dự thảo Luật Thuế TNCN sửa đổi bổ sung phương pháp tính thuế dựa trên thu nhập thực tế (doanh thu trừ chi phí) đối với hộ, cá nhân có quy mô doanh thu lớn. Đây là bước đi quan trọng nhằm thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội về bỏ hình thức thuế khoán từ ngày 1/1/2026.
Nhiều ý kiến thống nhất rằng, mức 200 triệu đồng/năm trong dự thảo Luật là bước điều chỉnh tích cực, thể hiện sự kế thừa chính sách trước đây và phù hợp với xu hướng quốc tế, khi nhiều nước cũng áp dụng ngưỡng doanh thu tối thiểu để loại trừ nhóm cá nhân kinh doanh nhỏ, siêu nhỏ ra khỏi diện nộp thuế.
Việc áp dụng phương pháp kê khai, kết hợp hóa đơn điện tử và công cụ quản lý số sẽ giúp minh bạch nghĩa vụ thuế, giảm gánh nặng cho nhóm cá nhân có thu nhập thấp, đồng thời tạo động lực để khu vực kinh tế cá thể từng bước phát triển chính thức, minh bạch và bền vững.
Tuy nhiên, trong quá trình thảo luận dự thảo Luật Thuế TNCN sửa đổi, cũng có ý kiến băn khoăn về ngưỡng thu nhập không chịu thuế và phương pháp tính thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh.
Theo Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Binh, dự thảo Luật về cơ bản quy định kế thừa nguyên tắc đã được áp dụng từ năm 2013 (Thông tư số 111/2013/TT-BTC) và được cụ thể hóa tại Thông tư số 40/2021/TT-BTC.
Việc nâng ngưỡng doanh thu không chịu thuế từ 100 triệu đồng/năm lên 200 triệu đồng/năm có thể được xem là sự điều chỉnh tích cực, có tính kế thừa và phù hợp với xu hướng chính sách.
Tuy nhiên, quy định này cũng có thể tạo ra gánh nặng thuế đối với những đối tượng có thu nhập thực tế chỉ đáp ứng mức sống cơ bản. Do đó, đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu điều chỉnh ngưỡng thu nhập không chịu thuế theo hướng linh hoạt và phản ánh đúng thực tế kinh tế.
Ông Nguyễn Văn Được, Trưởng ban Chính sách Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP. Hồ Chí Minh (HTCAA), đánh giá đề xuất của Bộ Tài chính phù hợp với định hướng phân loại hộ, cá nhân kinh doanh theo lĩnh vực và quy mô doanh thu để quản lý thuế. Ông cho rằng, việc áp dụng mức thuế suất 17% đối với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu lớn sẽ tạo sự đồng bộ với chính sách thuế TNDN, đồng thời khuyến khích chuyển đổi thành doanh nghiệp.
Tuy nhiên, ông Được cũng đề xuất, mức doanh thu miễn thuế có thể nâng cao hơn để vừa đảm bảo tính công bằng, bình đẳng, vừa phù hợp với quy định hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên phải sử dụng mátmáy tính tiền kếkết nối với cơ quan thuế tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP. Quy định này, giúp chính sách có tính đồng bộ cũng như tạo sự thuận tiện cho người nộp thuế và hoạch định chính sách thuế đối với hộ kinh doanh sau này.
Tạo thuận lợi thực thi, bảo đảm công bằng
Tại báo cáo tiếp thu, giải trình, Bộ Tài chính khẳng định, các quy định trong dự thảo phù hợp thực tiễn quản lý thuế, đồng thời được thiết kế đồng bộ với các luật thuế khác, gắn với chủ trương khuyến khích hộ, cá nhân kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp
Theo Bộ Tài chính, trước ngày 1/1/2015, thuế TNCN đối với hộ, cá nhân kinh doanh áp dụng quy trình tính thuế phức tạp, gây khó khăn trong thực hiện. Luật sửa đổi các Luật về thuế 2014 số 71/2014/QH13, có hiệu lực từ 1/1/2015, đã đơn giản hóa bằng cách quy định nộp thuế theo tỷ lệ % trên doanh thu tùy theo lĩnh vực, ngành nghề sản xuất, kinh doanh.
Tỷ lệ này được xây dựng theo phương pháp gộp giữa tỷ lệ thu nhập chịu thuế và thuế suất thuế TNCN trước đây, trong đó đã tính đến yếu tố chi phí.
Thực tế, dù không áp dụng các khoản giảm trừ, số thuế phải nộp của hộ, cá nhân kinh doanh không chênh lệch nhiều so với phương pháp tính theo thu nhập. Với những hộ có doanh thu trên 200 triệu đồng/năm, số thuế phải nộp cũng không lớn.
Ví dụ: phân phối, cung cấp hàng hoá nộp 0,5% trên doanh thu; dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu 2%; sản xuất, vận tải, dịch vụ gắn với hàng hoá, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu 1,5%; hoạt động kinh doanh khác 1%; riêng cho thuê tài sản, đại lý bảo hiểm, xổ số, bán hàng đa cấp 5%.
Mặt khác, việc xác định ngưỡng doanh thu không chịu thuế TNCN cũng được thiết kế đồng bộ với Luật Thuế GTGT và Luật Thuế TNDN.
Cụ thể, Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15 đã điều chỉnh ngưỡng doanh thu không chịu thuế từ 100 triệu đồng/năm lên 200 triệu đồng/năm (tăng 100%), mức này còn cao hơn tổng mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế và người phụ thuộc trong một năm (184,8 triệu đồng). Điều 17 của luật này cũng đồng thời sửa đổi khoản 1 Điều 3 Luật Thuế TNCN để thống nhất mức doanh thu 200 triệu đồng/năm, có hiệu lực từ 1/1/2026.
Song song, Luật Thuế TNDN số 67/2025/QH15, được Quốc hội thông qua ngày 14/7/2025, đã bổ sung nhiều chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt đối với hộ, cá nhân kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp.
Theo đó, doanh nghiệp mới chuyển đổi được miễn thuế TNDN trong 2 năm, áp dụng thuế suất ưu đãi 15% đối với doanh thu không quá 3 tỷ đồng và 17% đối với doanh thu từ trên 3 tỷ đồng đến 50 tỷ đồng.
Việc quy định đồng bộ như trên vừa tạo thuận lợi trong thực thi, vừa bảo đảm nguyên tắc công bằng giữa các nhóm đối tượng nộp thuế.
Như vậy, việc quy định mức 200 triệu đồng/năm trong dự thảo Luật Thuế TNCN sửa đổi bám sát các quy định pháp luật hiện hành và định hướng tại Luật số 62/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội.
