Chuyên gia kinh tế nói gì trước việc Bộ Công Thương thu hồi C/O, CNM, REX của VCCI?

Mới đây, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 1103/QĐ-BCT ngày 21/4/2025 chính thức thu hồi quyền cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O), Giấy chứng nhận hàng hóa không thay đổi xuất xứ (CNM) và mã số REX đối với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).

TS. Lê Quốc Phương.

Trao đổi với Tạp chí Kinh tế - Tài chính về động thái của Bộ Công Thương thu hồi quyền cấp chứng nhận xuất xứ của VCCI, TS. Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm thông tin công nghiệp – thương mại (Bộ Công Thương), chuyên gia kinh tế về lĩnh vực thương mại cho biết, thương mại quốc tế đang diễn biến rất phức tạp, khó lường, đặc biệt khi Mỹ áp dụng chính sách thuế quan đối ứng đối với nhiều nước, bao gồm cả Việt Nam.

Căng thẳng thương mại leo thang dẫn đến các hành vi gian lận thương mại (trong đó có gian lận xuất xứ hàng hóa) có xu hướng gia tăng nhằm tránh các biện pháp trừng phạt mà các nước áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu.

Bên cạnh đó, 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA) Việt Nam đang thực thi đều đòi hỏi hàng hóa phải đáp ứng quy tắc xuất xứ để được hưởng thuế quan ưu đãi.

Các loại chứng nhận C/O, CNM, mã số REX được xem là “hộ chiếu thương mại” của hàng hóa đảm bảo rằng, sản phẩm được sản xuất tại Việt Nam, đồng thời tuân thủ quy tắc xuất xứ trong các FTA. Nếu thiếu chuẩn mực, hàng Việt Nam có thể bị đối tác bị đưa vào diện rà soát kỹ.

Trong khi đó, vừa qua, có một số dấu hiệu về sự thiếu chuẩn hóa và thiếu hậu kiểm trong việc cấp các giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa CO, mẫu CNM và mã REX.

Do đó, việc chuyển giao thẩm quyền cấp các loại giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa về Bộ Công Thương nhằm tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước trong kiểm tra, xác minh xuất xứ hàng hóa, ứng phó với tình trạng gian lận xuất xứ ngày càng tinh vi trong bối cảnh thương mại toàn cầu có nhiều biến động, giảm thiểu rủi ro về gian lận xuất xứ.

Nhận định về động thái này của Bộ Công Thương tác động đến doanh nghiệp xuất khẩu ra sao, TS. Lê Quốc Phương cho biết, vừa qua, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa C/O qua VCCI. Tuy nhiên, sau quyết định này của cơ quan quản lý nhà nước, thì nay việc chuyển giao thẩm quyền cấp các loại giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa về Bộ Công Thương sẽ khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại việc cấp C/O có thể bị chậm trễ, kéo dài, gây khó khăn ách tắc cho doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Tuy nhiên, về vấn đề này, Bộ Công Thương đã cam kết triển khai thực hiện cấp các loại chứng nhận trên một cách thông suốt, tránh gián đoạn. Bộ Công Thương cũng cam kết đảm bảo hoạt động của cơ sở hạ tầng dữ liệu điện tử tại Hệ thống quản lý và cấp chứng nhận xuất xứ điện tử của Bộ.

Theo chuyên gia kinh tế Lê Quốc Phương, trước thông tin này, doanh nghiệp xuất khẩu kỳ vọng rằng, Bộ Công Thương sẽ thực hiện tốt các cam kết đó, để hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra thuận lợi, nhanh chóng.

Như vậy, các doanh nghiệp xuất khẩu cần nhanh chóng cập nhật thông tin, điều chỉnh lại quy trình xin cấp C/O, mã số REX, đảm bảo việc tuân thủ quy định mới để không ảnh hưởng đến hoạt động thương mại, nhất là trong bối cảnh thị trường quốc tế đang ngày càng khắt khe với vấn đề minh bạch nguồn gốc hàng hóa.