Bài 4: PGS.TS Lê Xuân Trường: Cải cách thuế thu nhập cá nhân để công bằng hơn, hiện đại hơn

PGS. TS Lê Xuân Trường, Trưởng Khoa Thuế - Hải quan (Học viện Tài chính).

Dự thảo Luật Thuế TNCN (thay thế) đề xuất điều chỉnh biểu thuế lũy tiến từng phần theo hướng rút gọn bậc và điều chỉnh ngưỡng thu nhập chịu thuế. Theo ông, việc cải tiến này sẽ tác động như thế nào tới người nộp thuế và mục tiêu công bằng, hợp lý trong điều tiết thu nhập?

Việc điều chỉnh ngưỡng đánh thuế tối thiểu, giảm số lượng thuế suất trong biểu thuế và ngưỡng thu nhập trong biểu thuế lũy tiến tác động đến mục tiêu tái phân phối thu nhập đảm bảo công bằng của thuế thu nhập cá nhân trên hai phương diện chính.

Thứ nhất là giảm bớt nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân đối với người có thu nhập trung bình thấp và trung bình. Thứ hai, đảm bảo mức độ lũy tiến phù hợp để khuyến khích lao động trình độ cao.

Qua đó, đảm bảo tính công bằng theo chiều dọc của thuế thu nhập cá nhân, theo đó những người có khả năng chi trả cao hơn thì phải trả thuế nhiều hơn ở một mức phù hợp.

Ngoài ra, việc rút gọn bậc thuế cũng làm cho biểu thuế được đơn giản, dễ hiểu, dễ thực hiện và phù hợp với xu hướng cải cách thuế trên thế giới.

Một điểm cải cách đáng chú ý là việc cho phép người nộp thuế được giảm trừ các khoản chi thực tế cho y tế, giáo dục, đào tạo của bản thân và người phụ thuộc. Ông đánh giá như thế nào về ý nghĩa của quy định này trong việc giảm gánh nặng chi tiêu thiết yếu và bảo đảm công bằng thuế?

Đề xuất này một mặt làm giảm thu nhập tính thuế, qua đó, giảm thuế thu nhập cá nhân phải nộp tương ứng với khoản chi tiêu rất thiết yếu và quan trọng của cá nhân. Mặt khác, quy định này cũng góp phần thực hiện chính sách thúc đẩy toàn xã hội phát triển giáo dục, cụ thể hóa phương châm “giáo dục là quốc sách hàng đầu”.

Thêm vào đó, nghĩa vụ thuế cũng tính đến những hoàn cảnh đặc thù cá nhân người nộp thuế phải chi tiêu cho y tế, qua đó, đảm bảo an sinh xã hội, đảm bảo công bằng xã hội cả theo chiều dọc và theo chiều ngang.

Việc giao Chính phủ quy định mức giảm trừ gia cảnh, các khoản giảm trừ đặc thù và ngưỡng doanh thu không chịu thuế được xem là giải pháp linh hoạt để chính sách thuế thích ứng với thực tiễn. Cách tiếp cận này có phù hợp với yêu cầu điều hành chính sách tài khóa trong bối cảnh kinh tế biến động nhanh như hiện nay không, thưa ông?

Các khoản giảm trừ gia cảnh và các khoản giảm trừ đặc thù là những khoản cần được xác định phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của từng năm tính thuế.

Việc giao Chính phủ quy định đảm bảo tính kịp thời của pháp luật, tránh tình trạng quy định pháp luật lỗi thời, không phù hợp điều kiện thực tiễn mà không được điều chỉnh.

Đây cũng là cách tiếp cận phù hợp với thông lệ quốc, tế khi các khoản giảm trừ gia cảnh được xác định và công bố hàng năm.

Dự thảo đã cập nhật nhiều khoản thu nhập mới phát sinh trong thực tiễn, như thu nhập từ tài sản số, tiền mã hóa... Ông có cho rằng, việc đưa các khoản thu nhập này vào diện điều tiết thuế có thể góp phần mở rộng cơ sở thuế và bảo đảm sự bao quát, minh bạch cho chính sách thuế hiện đại?

Chiến lược cải cách hệ thống thuế Việt Nam đến năm 2030 xác định một trong những định hướng là mở rộng cơ sở thu để bao quát nguồn thu.

Việc bổ sung các khoản thu nhập này vào thu nhập chịu thuế TNCN là theo đúng định hướng đó.

Điều này mở rộng cơ sở thuế để khai thác hợp lý nguồn thu tiềm năng vào ngân sách nhà nước. Mặt khác, cũng đảm bảo công bằng trong điều tiết thu nhập của các cá nhân trong xã hội.

Ảnh minh hoạ

Dự kiến sửa đổi 30/35 điều của Luật hiện hành, Dự thảo Luật lần này được kỳ vọng sẽ thiết lập một hệ thống thuế TNCN hiện đại, đơn giản, bao quát thực tiễn và khuyến khích tuân thủ tự nguyện. Ông nhận định như thế nào về mức độ tiệm cận thông lệ quốc tế và đóng góp của dự thảo trong cải cách thể chế thuế?

Dự thảo Luật này khi được thông qua chắc chắn sẽ tạo ra một sắc thuế rất hiện đại, phù hợp hơn với thông lệ quốc tế.

Điều này thể hiện trên các phương diện cơ bản sau:

Thứ nhất, bổ sung phạm vi áp dụng đối với các cá nhân và các khoản thu nhập phát sinh trong điều kiện phát triển của nền kinh tế số như: Cá nhân có hoạt động từ kinh doanh thương mại điện tử, cá nhân có thu nhập từ hoạt động cung cấp nội dung số, cá nhân có thu nhập từ chuyển nhượng tên miền internet…..

Thứ hai, bổ sung các khoản thu nhập khác theo quy định của Chính phủ để đảm bảo khả năng bổ sung kịp thời các khoản thu nhập mới phát sinh của nền kinh tế vào diện chịu thuế TNCN.

Thứ ba, giảm bớt bậc thuế để đơn giản hóa biểu thuế. Ngoài ra, các vấn đề thực tế phát sinh liên quan đến tính thuế TNCN đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, chuyển nhượng chứng khoán… đã được sửa đổi, bổ sung vào Dự thảo Luật để đảm bảo việc xác định nghĩa vụ thuế phù hợp hơn với thực tiễn khách quan./.

Xin trân trọng cảm ơn ông!