Bài 1: Cải cách toàn diện thuế TNCN: Đảm bảo công bằng, bao quát đầy đủ nguồn thu

Dự thảo Luật Thuế TNCN (thay thế) điều chỉnh mức thuế suất thuế đối với một số loại thu nhập để đảm bảo phù hợp với bản chất của từng loại thu nhập và mục tiêu điều tiết. TNga.

Hệ thống pháp luật và thực tiễn cuộc sống đã thay đổi

Luật Thuế TNCN hiện hành qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung đã góp phần quan trọng trong việc thực hiện chính sách điều tiết, phân phối lại thu nhập, thu hẹp khoảng cách chênh lệch giữa các cá nhân trong xã hội.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, Luật Thuế TNCN đã đi vào cuộc sống và đạt được mục tiêu đề ra khi ban hành, trở thành một trong những sắc thuế quan trọng trong hệ thống thuế của nước ta.

Quy mô thu NSNN từ thuế TNCN ngày càng được mở rộng, góp phần quan trọng vào việc cơ cấu lại thu NSNN theo hướng bền vững. Giai đoạn vừa qua, tỷ trọng thu từ thuế TNCN trong tổng thu NSNN đã tăng từ 5,33% (năm 2011) lên hơn 9% (năm 2024).

Tuy nhiên, hội nhập kinh tế quốc tế với sự xuất hiện của nhiều loại hình kinh doanh mới, nhiều nguồn thu mới đã xuất hiện. Các khoản thu nhập của cá nhân ngày càng đa dạng, phức tạp. Nhiều hình thức kinh doanh mới xuất hiện đã tạo ra nhiều nguồn thu nhập cho cá nhân mà quy định hiện hành chưa bao quát hết. Đơn cử như các hình thức giao dịch thương mại điện tử, đầu tư kinh doanh các ngành nghề trên các nền tảng số…

Bộ Tài chính cho rằng, trong điều kiện hội nhập sâu vào nền kinh tế số, mô hình việc làm và thu nhập thay đổi đáng kể, việc xây dựng một hệ thống thuế TNCN hiện đại, công bằng là yêu cầu cấp thiết. Đồng thời, việc sửa đổi Luật cũng phù hợp với định hướng tổng thể tại Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030, trong đó đặt mục tiêu hoàn thiện hệ thống chính sách thuế theo hướng đồng bộ, bao quát đầy đủ nguồn thu, cơ cấu thuế hợp lý.

Theo đó, mục tiêu cốt lõi mà dự thảo Luật Thuế TNCN hướng tới là thực hiện mở rộng cơ sở thuế; rà soát sửa đổi, bổ sung các quy định về người nộp thuế, thu nhập chịu thuế, nghiên cứu điều chỉnh ngưỡng cũng như mức thuế suất thuế TNCN đối với một số loại thu nhập để đảm bảo phù hợp với bản chất của từng loại thu nhập và mục tiêu điều tiết của thuế TNCN.

Dự án Luật cũng đảm bảo việc thực hiện chính sách thuế TNCN cho cả người nộp thuế và cơ quan quản lý được đơn giản, dễ dàng; đồng thời ngăn chặn các hành vi trốn, tránh thuế; khắc phục các bất cập trong thực tiễn; đảm bảo tính minh bạch..

Sửa đổi để phản ánh đúng thực tế mức sống, chi phí sinh hoạt

Một trong những nội dung được người dân quan tâm là mức giảm trừ gia cảnh được quy định tại dự thảo Luật Thuế TNCN (thay thế). Mức giảm trừ hiện hành đã được điều chỉnh gần đây (theo Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14), tuy nhiên thời gian gần đây, nhiều ý kiến cho rằng, mức giảm trừ này chưa theo kịp biến động giá cả và thu nhập trung bình của người lao động.

Về vấn đề này, trả lời báo chí gần đây, ông Trương Bá Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí cho biết, Bộ Tài chính được Chính phủ giao nhiệm vụ xây dựng dự thảo Luật Thuế TNCN thay thế. Dự thảo được xây dựng với nhiều mục tiêu quan trọng, trong đó tập trung vào việc sửa đổi các quy định liên quan đến xác định thu nhập chịu thuế, phương pháp tính thuế đối với từng nhóm thu nhập. Việc điều chỉnh nhằm bảo đảm phù hợp với sự thay đổi của nền kinh tế, bối cảnh thị trường lao động và thông lệ quốc tế.

Dự thảo Luật cũng nghiên cứu điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế và người phụ thuộc, sửa đổi bổ sung các quy định liên quan đến một số khoản giảm trừ đặc thù cho phù hợp với bối cảnh mới, giảm số bậc thuế của biểu thuế suất lũy tiến từng phần áp dụng đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công để góp phần đơn giản hóa biểu thuế.

Cụ thể, đối với các quy định về thu nhập chịu thuế TNCN đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công, dự thảo bổ sung các khoản tiền thù lao, các khoản lợi ích bằng tiền hoặc không bằng tiền do người sử dụng lao động trả cho người lao động dưới mọi hình thức; các khoản thu nhập khác và giao Chính phủ quy định các khoản phụ cấp, trợ cấp, thu nhập khác không mang tính chất tiền lương, tiền công không tính vào thu nhập chịu thuế TNCN…

Đồng thời, dự thảo cũng đề xuất điều chỉnh lại mức giảm trừ gia cảnh cho phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội hiện tại. Việc xác định ngưỡng chịu thuế, mức giảm trừ, biểu thuế và cách tính thuế sẽ được thiết kế để đảm bảo nguyên tắc điều tiết thu nhập một cách hợp lý, không tạo gánh nặng cho người nộp thuế có thu nhập trung bình, đồng thời vẫn đảm bảo công bằng với những người có thu nhập cao.

Một định hướng lớn trong dự thảo là đổi mới cách tính thuế theo hướng rõ ràng, đơn giản, dễ hiểu và dễ thực hiện. Trong đó, quy định rõ cách tính thuế đối với từng loại thu nhập chịu thuế để đảm bảo đơn giản, góp phần giảm chi phí tuân thủ cho người nộp thuế.

Để giảm thủ tục hành chính, tăng tính minh bạch và chống thất thu, dự thảo đẩy mạnh việc sử dụng thông tin, ứng dụng công nghệ thông tin… nhằm quản lý thuế hiệu quả, giảm thiểu gian lận và trốn thuế.

Có thể nói, dự thảo Luật Thuế TNCN (thay thế) là một bước đi quan trọng trong quá trình cải cách toàn diện hệ thống thuế. Với định hướng đảm bảo công bằng, minh bạch và điều tiết hợp lý, dự thảo Luật Thuế TNCN thay thế là một trong những chính sách dễ nhận được sự đồng thuận từ người dân, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp trong quá trình tiếp thu, hoàn thiện.