Trí tuệ nhân tạo: Động lực mới thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi kép

Động lực mới, tác động sâu rộng

Báo cáo cho thấy, AI không chỉ là công cụ tự động hóa với khả năng phân tích dữ liệu lớn, dự báo, và tối ưu quy trình, mà còn giúp SME cắt giảm chi phí, tăng năng lực cạnh tranh và rút ngắn vòng đời đổi mới. Ở cấp độ sản xuất và vận hành, các ứng dụng AI còn giúp giảm lãng phí nguyên vật liệu và tiêu hao năng lượng, từ đó trực tiếp hỗ trợ mục tiêu “xanh” trong chuyển đổi kép. Do đó, để tận dụng AI, doanh nghiệp cần chuẩn hóa dữ liệu, đầu tư hạ tầng cloud và bắt đầu bằng những dự án thí điểm nhanh, hiệu quả.

AI đang trở thành động lực quyết định giúp SME Việt Nam đẩy nhanh quá trình kết hợp chuyển đổi số và chuyển đổi xanh

AI cũng là cầu nối để SME đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường quốc tế về môi trường và truy xuất nguồn gốc. Nhiều doanh nghiệp nhỏ có thể dùng AI để tự động hóa việc thu thập, phân tích và báo cáo dữ liệu phát thải hoặc tiêu thụ nguyên liệu, giúp nhanh chóng chứng minh năng lực bền vững trước đối tác, nhà mua hàng hoặc ngân hàng cho vay xanh. Đồng thời, AI mở ra khả năng tinh gọn chuỗi cung ứng, tăng tính minh bạch và giảm rủi ro tuân thủ.

Một điểm nổi bật là sự trỗi dậy của Green AI xu hướng công nghệ giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ mô phỏng quy trình sản xuất qua “bản sao số” (digital twin), từ đó thực hiện thử nghiệm, tối ưu hóa mà không cần tốn nhiều chi phí năng lượng hay nguyên vật liệu. Theo báo cáo, Green AI không chỉ hỗ trợ tiết kiệm chi phí thử nghiệm vật lý mà còn giúp giảm tiêu thụ điện năng, góp phần vào mục tiêu chuyển đổi xanh.

Trọng tâm hành động cho doanh nghiệp

Các SME cần triển khai và ứng dụng một lộ trình cụ thể khi ứng dụng AI. Trước hết, doanh nghiệp cần xem lại hiện trạng dữ liệu, xác định rõ mục tiêu, sau đó, tiến hành chuẩn hóa dữ liệu và nâng cấp hạ tầng công nghệ để bảo đảm AI hoạt động hiệu quả. Khi đã có nền tảng phù hợp, doanh nghiệp có thể triển khai các dự án thí điểm nhỏ, nhanh và dễ đo lường, nhằm chứng minh hiệu quả trước khi mở rộng.

Với nguồn lực hạn chế, những giải pháp AI đơn giản như tối ưu lịch sản xuất, dự báo nhu cầu hay tự động hóa chăm sóc khách hàng là lựa chọn phù hợp nhất. Các dự án nhỏ này không chỉ giúp giảm rủi ro mà còn tạo cơ sở thuyết phục để doanh nghiệp thu hút thêm nguồn lực tài chính.

Khi doanh nghiệp đã có kinh nghiệm triển khai những bước đầu, việc mở rộng sang các ứng dụng “xanh”, như tối ưu hóa sử dụng năng lượng hoặc giảm phát thải, sẽ trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Đây chính là hướng đi giúp doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi kép một cách bài bản và bền vững.

Tuy nhiên, rào cản lớn nhất của doanh nghiệp hiện nay chính là vấn đề nhân lực và nhận thức, đặc biệt nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ vẫn thiếu hiểu biết về giá trị thực tiễn của AI hoặc e ngại chi phí và rủi ro. Do đó, cần có các chương trình đào tạo thiết thực, hội thảo “dùng thử” và mạng lưới mentor công nghệ để nâng cao năng lực triển khai tại chỗ.

Bên cạnh đào tạo, các cơ chế tài chính sáng tạo như khoản vay rủi ro thấp, trợ cấp cho thí điểm xanh - số, quỹ đồng đầu tư cho doanh nghiệp tiên phong sẽ là những động lực chính, quyết định tốc độ lan tỏa AI trong cộng đồng SME.

Ngoài ra, cần hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến quản trị dữ liệu, bảo vệ quyền riêng tư và tiêu chuẩn kỹ thuật để tạo niềm tin cho doanh nghiệp khi chia sẻ và sử dụng dữ liệu. Cần thúc đẩy tiêu chuẩn hóa, cung cấp modul kỹ thuật sẵn có và hỗ trợ kết nối DNNVV với các nhà cung cấp giải pháp AI phù hợp.