Sức nóng gia tăng trong cuộc đua khai thác đất hiếm dưới đại dương

Đáy đại dương là nguồn cung cấp đất hiếm dồi dào

Nhật Bản thông báo bắt đầu khai thác đất hiếm dưới đáy đại dương từ đầu năm 2024. Theo báo Nikkei Asia, Tokyo chuẩn bị khai thác đất hiếm trong lòng đại dương ở khu vực ngoài khơi đảo Minami Torishima, cách Thủ đô Tokyo 1.900 km về hướng Đông Nam. Trữ lượng đất hiếm trong khu vực Minami Torishima đủ để bảo đảm nhu cầu tiêu thụ của Nhật Bản cho cả “gần 1.000 năm”. Tuy nhiên, các nhà khoa học Nhật Bản còn phải vượt qua nhiều thách thức trước khi nước này đạt được mục tiêu tự lực về kim loại hiếm.

Khó khăn đầu tiên là hải lưu Kuroshio, một dòng hải lưu ở Tây Thái Bình Dương chảy ngang qua Nhật Bản. Dòng hải lưu này chảy rất siết, gây nguy hiểm cho các đội tàu thám hiểm hay khai thác lòng đại dương. Thách thức thứ hai là khu vực Minami Torishima thường nằm trên lộ trình của các trận bão lớn. Khó khăn thứ ba là phải có phương tiện để chắt lọc kim loại hiếm từ các mẫu đá, bùn dưới lòng đại dương ở độ sâu 5.000 hay 6.000 mét, đưa bùn đại dương ở độ sâu như vậy lên cạn đã là một kỳ công. Trong khi đó, các đội kỹ sư Nhật Bản cũng chưa bao giờ làm việc, khai thác tài nguyên trong những điều kiện “khó khăn như vậy”.

Ở khu vực Bắc Âu, Na Uy, tháng 7 vừa qua, đã trình lên Quốc hội một dự án cho phép khai thác “kim loại nặng” gần quần đảo Svalbard ở Bắc Băng Dương. Đây là một vùng có nhiều kim loại hiếm và có trữ lượng về đồng trên 38 triệu tấn đang "ngủ vùi" ở độ sâu hơn 4.000 mét dưới đáy biển.

Riêng đối với những vùng biển quốc tế, công tác thăm dò, khai thác thuộc thẩm quyền của Cơ quan Quản lý Đáy biển Quốc tế (ISA) - một tổ chức trực thuộc Liên hợp quốc, có trụ sở tại Kingston, Jamaica. ISA vừa kết thúc khóa họp trong ba tuần vào ngày 29/7. Các bên không đạt được đồng thuật về một dự thảo quy định khai thác khoáng sản dưới đáy biển ở độ sâu 4.000 mét trở đi và cũng không đồng ý cho khai thác ngay lập tức các khoáng sản dưới lòng đại dương. Trước mắt, ISA mới chỉ đồng ý cho các công tác “thăm dò”.

Hiện đa số các nhà khoa học đưa ra cảnh báo về một sự “mất mát” và nguy cơ “không thể đảo ngược” do còn thiếu kiến thức về sinh học, môi trường và hệ sinh thái cả trên đất liền và đại dương. Một số tập đoàn lớn như Samsung hay hãng xe BMW hưởng ứng kêu gọi tránh sử dụng khoáng sản khai thác từ đại dương. Pháp, Đức, Chile hay nhiều quốc đảo ở Thái Bình Dương chủ trương nên dừng lại ở khâu “thăm dò”. Trong khi đó, Trung Quốc, Hàn Quốc hay đảo Nauru vận động để bắt đầu khai thác nguồn tài nguyên vô tận này.