Sàn thương mại điện tử áp phí hạ tầng - tiểu thương bỏ sàn, người dùng hủy đơn

Từ ngày 1/7/2025, Shopee cbắt đầu thu phí hạ tầng 3.000 đồng/đơn hàng, kể cả với đơn bị hoàn trả.

Người bán rút lui, người mua mất niềm tin

Shopee công bố, từ ngày 1/7/2025, nền tảng này sẽ bắt đầu thu phí hạ tầng 3.000 đồng/đơn hàng, kể cả với đơn bị hoàn trả. Phí này sẽ được trừ trực tiếp vào doanh thu của người bán.

Đại diện Shopee cho biết, khoản thu nhằm bù đắp chi phí vận hành hệ thống và đầu tư kỹ thuật để đảm bảo trải nghiệm cho cả người bán lẫn người mua.

Trước áp lực chi phí ngày càng lớn, một bộ phận tiểu thương đã quyết định rút khỏi sàn TMĐT và chuyển sang các kênh bán hàng ít phụ thuộc như Facebook, TikTok, Zalo hay xây dựng hệ thống cộng tác viên.

Chị Mai Phương Lan (Hà Đông, Hà Nội), chủ gian hàng gia dụng trên Shopee cho biết: Không chỉ shop của tôi, nhiều shop khác cũng đã chuyển dần đơn hàng sang Facebook và cộng tác viên. Đơn ít hơn nhưng không mất phí nền tảng nên lợi nhuận không bị hao hụt. Quan trọng là chúng tôi kiểm soát được mối quan hệ với khách, chăm sóc tốt hơn.

“Quá nhiều khoản thu. Mỗi đơn chưa kịp tính lãi lỗ tôi đã phải đóng ít nhất 30% cho phí nền tảng. Nay lại thêm 3.000 đồng phí hạ tầng, dù đơn đó có hoàn hay không thì vẫn bị trừ vào doanh thu”, chị Mai Phương Lan chia sẻ.

Chung quan điểm, ông Đỗ Hoàng Hùng (Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh), chủ shop thời trang trên Shopee nhẩm tính, với những đơn hàng nhỏ, tỷ dụ chỉ 30.000 - 50.000 thì 3.000 đồng đã là 10% - 6% giá trị đơn hàng. Cộng thêm phí nền tảng, phí quảng cáo, lệ phí vận chuyển, thuế..., chi phí cho mỗi đơn có thể chiếm đến 40% giá trị đơn hàng.

Tác động của việc sàn áp phí không dừng lại ở người bán. Nhiều người tiêu dùng cũng cho biết họ bắt đầu thấy giá cả hàng hoá trên các nền tảng online đã không còn như trước.

Chị Nguyễn Hồng Loan (Thanh Xuân, Hà Nội) cho biết: Trước đây tôi lựa chọn phương thức mua sắm online vì giá cả phải chăng và thuận tiện. Tuy nhiên, giá cả hàng hoá trên sàn gần đây đã tăng hơn so với trước, thậm chí còn cao hơn cả mua sắm trực tiếp tại cửa hàng tiện lợi. Có món hàng sàn niêm yết 550.000 đồng, mua ở cửa hàng chính hãng chỉ 440.000 đồng.

Một số người tiêu dùng thậm chí được chính shop hướng dẫn hủy đơn hàng trên sàn để mua trực tiếp. “Có lần tôi được shop hướng dẫn hủy đơn, rồi shop tự giao, giá rẻ hơn 20% vì không mất phí sàn”, chị Trần Hoài Anh (Cầu Giấy, Hà Nội) cho hay.

Minh bạch phí sàn: Yêu cầu sống còn để TMĐT giữ chân người dùng

Áp dụng phí hạ tầng là một phần trong chi phí vận hành hệ thống số, tương tự, như: phí duy trì server, bảo mật, phân luồng dữ liệu hay phát triển thuật toán gợi ý sản phẩm.

Như vậy, về nguyên tắc, việc các sàn TMĐT thiết lập các khoản thu hợp lý để vận hành nền tảng là cần thiết, miễn là đảm bảo minh bạch và hài hòa lợi ích cả 3 bên: sàn - người bán - người mua. Tuy nhiên, câu hỏi lớn đặt ra là làm sao để các mức phí này hợp lý, công khai và không gây áp lực thái quá lên các bên trong hệ sinh thái?

Theo TS Võ Thy Trang (Khoa Kinh tế, Học viện Tài chính), sàn thiết lập các loại phí là cần thiết để nền tảng đảm bảo vận hành ổn định, cải tiến công nghệ, nâng cao trải nghiệm người dùng. Tuy nhiên, thị trường không chỉ cần sự tiện lợi, mà còn cần sự công bằng và đáng tin cậy.

Giá bán trên sàn hiện nay đang chứa nhiều chi phí ẩn như phí nền tảng, quảng cáo, hoa hồng, vận chuyển, giờ thêm cả phí hạ tầng, trong khi đó, người tiêu dùng lại chưa nắm bắt được hết cấu trúc chi phí mỗi đơn hàng mà họ đang phải chi trả.

“Nếu người bán rút lui hàng loạt, người mua mất niềm tin vì hàng hóa không còn rẻ và minh bạch, thì chính các sàn sẽ gánh hậu quả lâu dài”, cảnh báo điều này, TS Võ Thy Trang đặt vấn đề: Khi đó, sàn TMĐT sẽ giải bài toán giữ chân người bán và người mua bằng cách nào? Bằng khuyến mãi tạm thời hay bằng chính sách lâu dài, công bằng và bền vững?