Cách nào giảm thiểu rủi ro khi đối tác mua hàng bị phá sản?

	VNA đối mặt với rủi ro kiện tụng do số nợ quá hạn quá cao
	Rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng vẫn là từ dịch bệnh
	Tính “hai mặt” của dòng tiền khi chảy sang các lĩnh vực rủi ro
	Quản lý rủi ro là xu thế tất yếu của quản lý hải quan hiện đại
	Cảnh báo rủi ro tiềm ẩn từ tín dụng đối với khách hàng lớn

Giàn khoan PV Drilling tại Campuchia. Ảnh: PVD

Nguy cơ mất trắng hàng trăm tỷ

Đầu tháng 6 vừa qua, nhà thầu dầu khí có trụ sở tại Singapore là Kris Energy đã đệ đơn xin thanh lý tài sản do không có khả năng thanh toán các khoản nợ. Trước đó, từ tháng 10/2020, Công ty CP Khoan và Dịch vụ khoan dầu khí (PVD) đã ký hợp đồng cung cấp giàn khoan tự nâng cho Kris Enegy để thực hiện chương trình khoan tại Campuchia. Tại thời điểm cuối quý 1/2021, PVD có 107 tỷ đồng khoản phải thu với Kris Energy. Trong một nhận định mới đây, SSI Research cho rằng, PVD có thể không phải trích lập dự phòng cho 107 tỷ đồng này do khoản phải thu này vẫn trong thời hạn thanh toán. Tuy nhiên, khả năng thực hiện nghĩa vụ tài chính của Kris Energy bị ảnh hưởng, PVD sẽ cần trích lập dự phòng.

Trước đó, nhiều DN khác của Việt Nam cũng đã rơi vào hoàn cảnh tương tự như PVD khi đối tác nước ngoài bị phá sản, khiến cho hàng trăm tỷ đồng công nợ bị chuyển thành nợ xấu. Điển hình như Công ty CP May Sông Hồng (MSH) cũng đang loay hoay với hàng trăm tỷ đồng công nợ của New York & Company (Mỹ) – thành viên của hãng bán lẻ RTW Retailwinds sau khi đơn vị này nộp đơn phá sản từ tháng 7/2020.

Trong báo cáo tài chính quý 3/2020 của MSH ghi nhận khoản phải thu 219 tỷ đồng từ New York & Company. Trong đó, MSH dự kiến số tiền có thể thu hồi ở mức 107 tỷ đồng và đã thực hiện trích lập dự phòng 112 tỷ đồng cho khoản công nợ này. Tuy nhiên, theo thời gian, số tiền có thể thu hồi ngày càng giảm đi và số tiền phải trích lập dự phòng cũng vì đó mà tăng dần lên. Cụ thể, sang quý 4/2020, số tiền có thể thu hồi cho khoản công nợ của New York & Company lại sụt mạnh xuống chỉ còn 64,5 tỷ đồng và đến cuối quý 1/2021 tiếp tục giảm xuống còn 32 tỷ đồng. Trong khi đó, mức trích lập dự phòng của MSH đối với khoản công nợ này cũng tăng lên 153,5 tỷ đồng trong quý 4/2020 và tiếp tục tăng lên mức 186 tỷ đồng trong quý 1/2021. Còn khoản phải thu của New York & Company chỉ giảm nhẹ xuống còn 218 tỷ đồng trong quý 4/2020 và giữ nguyên từ đó đến nay.

Trước đó, việc hãng bán lẻ Sears Holdings của Mỹ phá sản vào tháng 10/2018 cũng đã gây cú sốc lớn cho Công ty CP Dệt may – Đầu tư – Thương mại Thành Công (TCM) khi 2 công ty con của hãng này là Sears Roebuck và Kmart nắm tới 7% doanh thu của TCM. Từ đó đến nay, dù đã hơn 2 năm trôi qua, số tiền 100 tỷ đồng khoản phải thu của 2 DN vẫn treo trong báo cáo tài chính của TCM và hầu như không thay đổi. Trong báo cáo tài chính quý 1/2021, TCM cũng có gần 100 tỷ đồng trích lập dự phòng cho các khoản phải thu của mình.

Lưu ý phương thức thanh toán và quản trị rủi ro

Khi đối tác mua hàng bị phá sản, thiệt hại đối với các DN là điều khó tránh khỏi. Điển hình, chi phí quản lý DN năm 2020 của MSH đã tăng đột biến 60% dẫn đến biên lợi nhuận gộp giảm mạnh so với năm 2019, từ 21% xuống còn 19,7%. Lợi nhuận trước thuế năm 2020 cũng vì thế mà giảm gần phân nửa, chỉ còn 283 tỷ đồng.

Với PVD, trong báo cáo tài chính quý 1/2021 ghi nhận 105 tỷ đồng nợ xấu, chủ yếu từ Tổng công ty Thăm dò khai thác dầu khí và Công ty TNHH MTV điều hành thăm dò khai thác dầu khí trong nước và công ty đã trích lập dự phòng 97 tỷ đồng cho số nợ xấu này. Nếu phải trích lập thêm khoản phải thu của Kris Energy, con số trích lập dự phòng sẽ tăng lên gấp đôi. Điều này sẽ gây khó khăn cho PVD trong việc hoàn thành kế hoạch kinh doanh hiện tại. Theo SSI Research, nếu phải trích lập dự phòng 107 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế năm nay của PVD có thể sẽ giảm 1 nửa, chỉ còn 90 tỷ đồng.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho biết, khi đối tác mua hàng bị phá sản, khả năng đòi được công nợ của DN là rất thấp. Để giảm thiểu rủi ro này, ông Hiếu khuyên các DN khi bán hàng nên mở thư tín dụng (L/C) tại các ngân hàng thay vì dùng các phương pháp thu hộ hay chuyển tiền truyền thống và tốt nhất là L/C này nên có xác nhận bởi ngân hàng tại nước sở tại của nhà nhập khẩu. Khi đó, nếu xảy ra rủi ro đối tác phá sản, ngân hàng sẽ phải thanh toán cho DN, với điều kiện DN cung cấp bộ hồ sơ xuất khẩu có đầy đủ chứng từ, vận đơn phù hợp với L/C. “Bộ hồ sơ xuất khẩu càng chính xác, đầy đủ, rủi ro sẽ càng thấp” – ông Hiếu nhấn mạnh.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị DN cần thường xuyên theo dõi, nắm bắt thông tin về đối tác mua hàng. Với các đối tác mới, cần tìm hiểu kỹ lưỡng về năng lực tài chính, khả năng thanh toán... Câu chuyện của PVD là một ví dụ. Trước khi phá sản vào đầu tháng 6 vừa rồi, Kris Energy đã có nhiều năm ở trong tình trạng khó khăn về tài chính và nhà thầu này hy vọng sản lượng từ mỏ dầu tại Campuchia sẽ giúp công ty tránh khỏi bị phá sản. Tuy nhiên, theo công bố của nhà thầu này hồi tháng 4/2021, sản lượng từ mỏ dầu của Campuchia chưa được một nửa so với dự kiến, đồng thời cho biết, điều này đã dẫn đến thất bại trong kế hoạch tái cấu trúc tài chính của công ty.

Như vậy, hợp đồng làm ăn của PVD với Kris Energy đã cho thấy rủi ro rất lớn ngay từ khi bắt đầu thực hiện. Đây cũng là một bài học lớn cho các DN khác khi ký kết hợp đồng hợp tác, bán hàng, cung cấp dịch vụ mà không đánh giá hết những rủi ro có thể xảy đến.