Biểu thuế thu nhập cá nhân mới: không lo “vọt bậc”

Dự thảo Luật thuế TNCN sẽ rút số bậc từ 7 xuống 5, mở rộng khoảng cách các bậc và điều chỉnh thuế suất theo hướng giảm nghĩa vụ thuế cho hầu hết người nộp thuế.

Giảm bậc: dễ tự tính toán nghĩa vụ thuế

Tại báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Chính phủ cho biết việc điều chỉnh biểu thuế TNCN theo hướng giảm từ 7 bậc xuống 5 bậc nhằm đơn giản hóa cấu trúc và giảm số thuế phải nộp ở các bậc.

Cụ thể, dự thảo Luật điều chỉnh giảm thuế suất 15% của bậc 2 xuống 10%, giảm thuế suất 25% của bậc 3 xuống 20%, đồng thời giữ nguyên mức cao nhất 35% ở bậc 5.

Với phương án này, đa số người đang nộp thuế theo biểu thuế hiện hành đều được giảm nghĩa vụ thuế, đồng thời hạn chế tình trạng tăng thuế đột ngột giữa các bậc như trước đây, tạo độ dốc thuế hợp lý hơn.

Biểu thuế lũy tiến từng phần theo đề xuất mới nhất.

Cùng với việc điều chỉnh biểu thuế, Chính phủ đề xuất quy định về giảm trừ gia cảnh với mức giảm trừ cho người nộp thuế 15,5 triệu đồng/tháng (186 triệu đồng/năm) và 6,2 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc.

Chính phủ sẽ căn cứ biến động giá cả, thu nhập để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ phù hợp trong từng thời kỳ. Việc xác định giảm trừ gia cảnh đối với người phụ thuộc vẫn tuân theo nguyên tắc mỗi người phụ thuộc chỉ được tính giảm trừ một lần cho một người nộp thuế.

Một điểm đáng chú ý khác là mở rộng các khoản được giảm trừ, gồm đóng góp từ thiện, nhân đạo và chi phí y tế, giáo dục - đào tạo của người nộp thuế và người phụ thuộc. Các khoản chi này phải đáp ứng điều kiện về hóa đơn, chứng từ và không được chi trả từ nguồn khác. Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc thực hiện nội dung này.

Nhiều chuyên gia nhận định, việc sửa đổi biểu thuế theo hướng tinh gọn và mở rộng giảm trừ giúp người nộp thuế thuận lợi hơn và góp phần giảm chi phí hành chính.

Bà Lê Yến, Chủ tịch Công ty TNHH Tư vấn Thuế Hà Nội (HanoiTax) cho rằng, việc rút gọn bậc thuế giúp cá nhân dễ tra cứu, dễ tính toán nghĩa vụ thuế. Theo bà, khi giảm bậc, việc xác định ngưỡng và khoảng cách cần được tính toán hài hòa để người có thu nhập trung bình và khá không gặp tình trạng “vọt bậc” khi thu nhập tăng thêm.

Ở góc độ khác, Luật sư Phan Hoài Nam, Tổng giám đốc Hãng tư vấn W&A, Trọng tài viên VIAC, nhận xét việc thu hẹp số bậc phản ánh sát hơn khả năng nộp thuế ở từng mức thu nhập. Theo ông, khi khoảng cách giữa các bậc được mở rộng cùng mức giảm trừ gia cảnh điều chỉnh tăng, phần lớn người làm công sẽ không bị tăng bậc thuế quá nhanh khi thu nhập biến động nhẹ.

Từ góc nhìn quản lý, việc giảm số bậc được cho là góp phần đơn giản hóa quy trình kê khai, hạn chế sai sót và phù hợp với xu hướng quản lý thuế hiện đại dựa trên dữ liệu, đặc biệt khi hệ thống dữ liệu dân cư, tiền lương và giao dịch điện tử tiếp tục hoàn thiện.

Đảm bảo nguyên tắc “trung hòa ngân sách”

Liên quan mức thuế suất cao nhất 35%, nhiều ý kiến cho rằng mức này đã tiệm cận với mặt bằng chung của khu vực và thế giới. Theo Chính phủ, mức 35% được đánh giá là phù hợp khi so sánh với một số nước ASEAN đang áp dụng mức tương đương, trong khi một số quốc gia khác áp dụng thuế suất cao hơn. Nếu giảm xuống 30%, chính sách có thể tạo cảm giác ưu tiên giảm thuế cho nhóm thu nhập cao.

Giãn rộng độ nhảy bậc 1 và bậc 2 giúp người nộp thuế được lợi kép.

Luật sư, chuyên gia thuế Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, cho biết, các bậc thuế thấp đã được điều chỉnh theo hướng hỗ trợ khi bậc 1 và 2 giữ mức 5% và 10%. Đồng thời cũng đã giãn rộng độ nhảy bậc 1 và bậc 2 giúp người nộp thuế được lợi kép.

“Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho người thu nhập thấp mà cả người có thu nhập cao cũng được hưởng lợi gián tiếp từ việc tăng ngưỡng tính thuế ở các bậc. Vì vậy, việc duy trì một bậc thuế cao nhằm đảm bảo nguyên tắc “trung hòa ngân sách” là cần thiết”, Luật sư Được phân tích.

Về lo ngại dịch chuyển thu nhập để tránh thuế, Luật sư Được cho rằng, nhiều nước trong khu vực đã áp dụng mức thuế suất cao hơn, do đó mức 35% tại Việt Nam không phải là mức vượt trội. Ngoài ra, dự thảo Luật cũng bổ sung ưu đãi miễn thuế trong 5 năm cho nhân lực công nghệ cao trong các lĩnh vực thuộc danh mục công nghệ cao, công nghệ chiến lược.

Cùng với đó, các khoản giảm trừ mở rộng đối với giáo dục và y tế được kỳ vọng sẽ làm giảm phần thu nhập chịu thuế ở các bậc cao. Điều này càng nhấn mạnh yêu cầu duy trì một bậc thuế suất cao nhằm đảm bảo nguồn lực thu ngân sách.

Nếu cần xem xét thêm, vị chuyên gia này cũng đề xuất có thể điều chỉnh ngưỡng thu nhập lên một chút trước khi áp dụng mức 35%, chẳng hạn nâng lên khoảng 120 triệu đồng/tháng.

Về cách hiểu mức thuế suất 35%, bà Lê Yến lưu ý, rất nhiều người đang hiểu chưa đúng về đề xuất khi cho rằng thu nhập từ 100 triệu đồng trở lên sẽ bị đánh toàn bộ ở mức 35%. Thuế TNCN được tính theo phương pháp lũy tiến từng phần, nghĩa là chỉ phần thu nhập vượt ngưỡng mới áp dụng thuế suất tương ứng, chứ không tính trên toàn bộ thu nhập.

Bà đưa ra ví dụ: với 120 triệu đồng thu nhập tính thuế/tháng, 100 triệu đồng đầu tiên được áp dụng các bậc thuế thấp hơn và chỉ 20 triệu đồng vượt ngưỡng chịu thuế 35%. Điều này bảo đảm tính công bằng và giúp người lao động không lo bị “vọt bậc” khi tăng thu nhập.