Việt Nam chia sẻ mô hình tài chính bền vững trong phòng, chống tác hại thuốc lá

Đại diện Việt Nam đã chia sẻ kinh nghiệm về việc thiết lập và vận hành cơ chế tài chính bền vững phục vụ công tác phòng, chống tác hại thuốc lá.

Đảm bảo tính độc lập và bền vững nguồn tài chính

Bà Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), đại diện đoàn Việt Nam đã trình bày mô hình quản lý và cơ chế tài chính mà Việt Nam đang áp dụng.

Theo bà Hải, Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên tại khu vực ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá vào năm 2012, và thành lập Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá vào năm 2013.

Quỹ được hình thành từ đóng góp bắt buộc của các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu thuốc lá, đảm bảo tính ổn định, độc lập và bền vững trong nguồn tài chính dành cho công tác kiểm soát thuốc lá.

Đặc biệt, Quỹ hoạt động theo nguyên tắc cấp kinh phí dựa trên kết quả đầu ra, có sự tham gia quản lý của nhiều bộ, ngành, bảo đảm minh bạch, liên ngành và dựa trên bằng chứng khoa học. Các quy trình lập kế hoạch, thẩm định, giám sát và đánh giá đều được thực hiện công khai, dựa trên dữ liệu thực tiễn và hiệu quả hoạt động thực tế.

Mô hình này đã đóng góp quan trọng trong việc đảm bảo tài chính cho các hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá. Nhờ đó, tỷ lệ hút thuốc ở người trưởng thành tại Việt Nam đã giảm từ 23,8% (năm 2010) xuống còn 20,8% (năm 2021). Tỷ lệ tiếp xúc với khói thuốc thụ động tại nơi làm việc, nhà hàng, phương tiện công cộng cũng giảm mạnh – từ 73,1% xuống còn 45,6% trong cùng kỳ.

Đáng chú ý, tháng 11/2024, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, chính thức cấm từ năm 2025 việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cùng các chất gây nghiện khác có hại cho sức khỏe con người. Chính sách cứng rắn này là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng trước các hình thức thuốc lá mới.

Không chỉ dừng lại ở biện pháp cấm, Việt Nam cũng tiếp tục đẩy mạnh các chính sách tài chính nhằm hạn chế tiêu dùng thuốc lá. Tháng 6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung Luật Thuế TTĐB, trong đó quy định áp dụng hệ thống thuế hỗn hợp đối với thuốc lá từ năm 2027, với lộ trình tăng thuế đều đặn đến năm 2031.

Đây được xem là bước đi quan trọng giúp giảm sức mua thuốc lá, đặc biệt là đối với nhóm dân cư trẻ tuổi, có thu nhập thấp – đồng thời giúp tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Thúc đẩy hợp tác toàn cầu vì sức khỏe cộng đồng

Hội nghị Thế giới về kiểm soát thuốc lá năm nay được tổ chức trong bối cảnh toàn cầu đang đứng trước nhiều thách thức về y tế công cộng. Việc Hoa Kỳ tuyên bố rút khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và cắt giảm ngân sách cho y tế quốc tế đã làm thu hẹp nguồn lực dành cho kiểm soát dịch bệnh, trong đó có thuốc lá.

Hội nghị Thế giới về kiểm soát thuốc lá năm nay được tổ chức trong bối cảnh toàn cầu đang đứng trước nhiều thách thức về y tế công cộng.

Tuy nhiên, những tín hiệu tích cực vẫn tiếp tục được ghi nhận. Từ năm 2007 đến 2021, tỷ lệ sử dụng thuốc lá toàn cầu đã giảm từ 22,7% xuống còn 17,3%. Khoảng 71% dân số thế giới hiện được bảo vệ bởi ít nhất một chính sách kiểm soát thuốc lá hiệu quả.

Hội nghị do Liên minh Quốc tế Chống Lao và Bệnh phổi (The Union) tổ chức, với sự hỗ trợ của Chính phủ Ireland, WHO và Quỹ từ thiện Bloomberg Philanthropies.

Sự kiện đóng vai trò là diễn đàn toàn cầu để các chính phủ, chuyên gia và tổ chức chia sẻ kinh nghiệm, thảo luận các thách thức và xây dựng giải pháp kiểm soát thuốc lá dựa trên bằng chứng khoa học.

Trong đó, mô hình tài chính mà Việt Nam áp dụng được đánh giá là một điển hình hiệu quả, có thể nhân rộng tại nhiều quốc gia có thu nhập trung bình và thấp.