Cá ngừ Việt: Điểm sáng thị trường và những thách thức

Xuất khẩu cá ngừ Việt Nam trong 10 tháng năm 2025 đạt 791 triệu USD, giảm nhẹ 4% so với cùng kỳ 2024.

Điểm sáng EU - Ai Cập giữa bối cảnh giảm tốc

Theo số liệu Hải quan Việt Nam, 10 tháng năm 2025, xuất khẩu cá ngừ đạt 791 triệu USD, giảm 4% so với cùng kỳ 2024. Dù vậy, các thị trường mới nổi và khu vực châu Âu lại cho thấy những tín hiệu hồi phục đáng chú ý khi kim ngạch tăng đều trong những tháng cuối năm.

Trong đó, EU tiếp tục là “trụ đỡ” khi đạt gần 15 triệu USD trong tháng 10, tăng 16%. Đặc biệt, xuất khẩu sang Hà Lan và Italy tăng trưởng “phi mã” ở mức ba con số, góp phần đưa tổng kim ngạch 10 tháng sang EU đạt gần 175 triệu USD, tăng 4%. Sức mua từ châu Âu cho thấy nhu cầu dần cải thiện, phù hợp xu hướng ưu tiên sản phẩm có truy xuất nguồn gốc rõ ràng và chứng nhận bền vững.

Điểm sáng nổi bật nhất là Ai Cập - vốn không phải thị trường truyền thống. Quốc gia này ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 128%, đạt gần 21 triệu USD và vươn lên top 8 thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam. Đây là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực đa dạng hóa thị trường, tìm kiếm dư địa mới của doanh nghiệp Việt trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Tại khối CPTPP, xuất khẩu sang Mexico và Chile phục hồi trong tháng 10 với mức tăng lần lượt 51% và 16%. Tuy nhiên, tính 10 tháng năm 2025 vẫn giảm 4% và 29% do sụt giảm mạnh ở các tháng trước. Xuất khẩu sang Canada và Nhật Bản lại giảm nhẹ trong tháng 10, lần lượt 4% và 33%.

Tại thị trường Hoa Kỳ - nơi chiếm hơn 37% tổng kim ngạch xuất khẩu 10 tháng năm 2025 đạt gần 294 triệu USD, giảm 8%. Nguyên nhân là xu hướng tiêu dùng thắt chặt, tồn kho cao và mức thuế đối ứng mới khiến sản phẩm Việt kém cạnh tranh hơn so với Thái Lan, Indonesia hay Ecuador.

Các thị trường như Israel và Nga cũng liên tục biến động do xung đột địa chính trị và tỷ giá, dù tháng 10 đã ghi nhận tín hiệu tích cực khi xuất khẩu sang Nga tăng 23%.

Ngành cá ngừ đối mặt thách thức lớn, cần chiến lược mới

Việt Nam hiện khai thác hơn 200 nghìn tấn cá ngừ mỗi năm, trong đó cá ngừ vằn chiếm trên 50% tổng nguồn lợi. Trữ lượng cá ngừ ước đạt hơn 600 nghìn tấn, chủ yếu tại biển miền Trung và Biển Đông. Các sản phẩm cá ngừ Việt Nam đã xuất khẩu sang hơn 100 thị trường, với Hoa Kỳ, EU, Trung Đông và CPTPP chiếm 82-86% tổng kim ngạch.

Điểm sáng nổi bật nhất là Ai Cập - vốn không phải thị trường xuất khẩu truyền thống của Việt Nam.

Giai đoạn 2019-2023, xuất khẩu cá ngừ tăng từ 719 triệu USD lên 845 triệu USD, đạt mức tăng trưởng trung bình 3%/năm. Năm 2024, kim ngạch đạt 989 triệu USD, tăng 17% so với 2023 và gần cán mốc 1 tỷ USD. Tỷ trọng cá ngừ trong tổng kim ngạch thủy sản tăng từ 8,4% năm 2019 lên 9,9% năm 2024, khẳng định vai trò nhóm hàng giá trị cao.

Tuy nhiên, ngành vẫn đối mặt nhiều thách thức: nguồn cung trong nước chưa ổn định, phụ thuộc lớn vào nhập khẩu; chi phí logistics và yêu cầu kiểm soát IUU gia tăng; yêu cầu chứng nhận bền vững khắt khe từ EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản. Giá nguyên liệu Thái Lan giảm từ tháng 9/2025 giúp tăng ký hợp đồng mới, nhưng sức ép cạnh tranh vẫn lớn khi các đối thủ được hưởng thuế đối ứng thấp hơn.

Đặc biệt, từ ngày 7/8/2025, Hoa Kỳ áp mức thuế đối ứng mới cho từng quốc gia. Khoảng cách thuế giữa Việt Nam với Thái Lan, Indonesia và Ecuador khiến sản phẩm Việt giảm lợi thế rõ rệt. Ngoài ra, tình hình địa chính trị phức tạp tại Nga, Israel, Chile tiếp tục làm gián đoạn nhu cầu.

Theo chuyên gia Nguyễn Hà, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), triển vọng quý IV/2025 nhìn chung khó phục hồi. Để duy trì tăng trưởng, doanh nghiệp cần đầu tư mạnh hơn vào hệ thống truy xuất nguồn gốc, chuỗi cung ứng minh bạch và chứng nhận Hội đồng quản lý biển (MSC) - yếu tố được các nhà bán lẻ EU ưu tiên.

Song song đó, cần nâng giá trị gia tăng thông qua sản phẩm chế biến cao cấp, loin theo tiêu chuẩn, sản phẩm đóng gói tiện dụng hoặc hàng nhãn riêng để tránh cạnh tranh thuần túy về giá.

Có thể khẳng định, đa dạng hóa thị trường được xem là hướng đi dài hạn. Ngoài EU, doanh nghiệp Việt nên khai thác sâu hơn khu vực châu Á như: Trung Quốc, ASEAN, Nhật Bản, Hàn Quốc - những thị trường có nhu cầu ổn định. Đồng thời theo sát chiến lược xuất khẩu của Ecuador hay Trung Quốc để điều chỉnh giá, tối ưu chi phí và củng cố thương hiệu bền vững.