Quản lý thuế hộ kinh doanh: Có thể phân loại theo quy mô, địa điểm kinh doanh

Phân loại và định nghĩa lại đối tượng hộ, cá nhân kinh doanh để quản lý phù hợp với quy mô. Ảnh: Thúy Nga

Phân loại thành 4 nhóm hộ kinh doanh

Dự thảo đề xuất phân loại và định nghĩa lại đối tượng hộ, cá nhân kinh doanh để quản lý phù hợp với quy mô. Theo đó, các tiêu chí định lượng như doanh thu, địa điểm kinh doanh cố định, hình thức hoạt động sẽ là cơ sở để xác định phương thức quản lý thuế tương ứng, đồng bộ với luật thuế GTGT, thuế TNCN, TNDN và Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa.

Với các hộ, cá nhân kinh doanh ổn định, có địa điểm và doanh thu rõ ràng, cơ quan thuế sẽ áp dụng phương pháp kê khai, kết hợp dữ liệu từ hóa đơn điện tử, thanh toán ngân hàng, sàn thương mại điện tử và các nền tảng số.

Trong khi đó, đối với hộ kinh doanh nhỏ lẻ, lưu động, rủi ro thấp, cơ quan thuế sẽ hỗ trợ tạo lập tờ khai điền sẵn từ hệ thống dữ liệu, gửi cho người nộp thuế để xác nhận nghĩa vụ thuế, thay thế hình thức khoán cứng nhắc như trước đây.

Tại hội nghị trao đổi giải pháp hỗ trợ người nộp thuế triển khai Nghị quyết phát triển kinh tế tư nhân do Cục Thuế vừa tổ chức, bà Nguyễn Thị Thanh Hằng, Trưởng ban Ban Chính sách, thuế quốc tế cho biết, căn cứ theo mức doanh thu, cơ quan thu đề xuất 4 nhóm hộ kinh doanh.

Nhóm 1, dưới 200 triệu đồng/năm – không thuộc diện nộp thuế; nhóm 2, từ 200 triệu đến dưới 1 tỷ đồng/năm; nhóm 3, từ 1–3 tỷ đồng/năm (với nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng) và 1–10 tỷ đồng/năm (với thương mại, dịch vụ); nhóm 4 là trên 10 tỷ đồng/năm.

Tùy theo nhóm, phương pháp quản lý và nghĩa vụ sử dụng hóa đơn điện tử sẽ khác nhau. Nhóm 1 và 2 được khuyến khích sử dụng hóa đơn điện tử, lộ trình áp dụng với nhóm 2 từ 2027–2028. Nhóm 3 và 4 bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc khởi tạo từ máy tính tiền.

Cơ quan thuế cũng đề xuất chuyển sang cơ chế tự khai – tự nộp theo tỷ lệ % trên doanh thu, kết hợp quản lý theo rủi ro và hậu kiểm, thay vì hình thức khoán đồng loạt như hiện nay.

Như vậy, theo đề xuất, từ năm 2026, cơ quan thuế sẽ phân loại hộ kinh doanh theo doanh thu, chuyển từ quản lý đồng loạt sang quản lý theo rủi ro, minh bạch và linh hoạt.

Bỏ khái niệm “hộ kinh doanh”, liên thông quản lý thuế bằng mã định danh cá nhân

Một nội dung quan trọng khác là kiến nghị bỏ thuật ngữ “hộ kinh doanh”, chỉ sử dụng cụm từ “cá nhân kinh doanh”, lấy số định danh cá nhân làm mã số thuế, nhằm đảm bảo liên thông dữ liệu, quản lý tập trung và chính xác.

Đồng thời, đề xuất bắt buộc 100% hộ, cá nhân kinh doanh đăng ký kinh doanh, bỏ quy định miễn đăng ký trong một số trường hợp tại Nghị định 01/2021/NĐ-CP để đảm bảo thống kê đầy đủ và minh bạch.

Về kế toán, sẽ rà soát sửa đổi Thông tư số 88/2021/TT-BTC để giảm thủ tục, chi phí tuân thủ, tạo điều kiện thuận lợi cho hộ, cá nhân kinh doanh thực hiện nghĩa vụ thuế.

Đáng chú ý, dự thảo Luật Quản lý thuế thay thế còn khuyến khích chuyển đổi hộ kinh doanh sang doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, bằng cách quy định tỷ lệ thuế trên doanh thu tương ứng với doanh nghiệp cùng quy mô, đảm bảo công bằng giữa các hình thức kinh doanh.

“Xu hướng quốc tế hiện nay là bỏ hoàn toàn thuế khoán, thay thế bằng mô hình tự khai – tự nộp dựa trên doanh thu thực tế, được kết nối qua nền tảng số và dữ liệu giao dịch”, bà Nguyễn Thị Thanh Hằng cho hay.

Hiện nay hầu hết các quốc gia như Canada, Singapore đã bỏ hình thức thuế khoán và chuyển sang tự khai trực tuyến, dựa trên hệ thống dữ liệu thực tế, giúp giảm gian lận và nâng cao tính công bằng trong hệ thống thuế.

Việc Bộ Tài chính chủ động đổi mới phương thức quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh không chỉ phù hợp xu hướng quốc tế, mà còn tạo nền tảng vững chắc để chuyển đổi từ quản lý kinh nghiệm sang quản lý số liệu, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển minh bạch và bền vững.