Hoàn thiện khung khổ pháp lý tạo thuận lợi thương mại và nâng cao hiệu quả quản lý theo Cơ chế một cửa quốc gia

Có thể nói các nội dung của Dự thảo Nghị định này bổ sung cho các nội dung quy định tại Nghị định 85/2019/NĐ-CP quy định về việc thực hiện thủ tục hành chính đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh; phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh theo NSW, cơ chế một cửa ASEAN; kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh; quản lý, vận hành, trao đổi, chia sẻ dữ liệu thông qua Cổng thông tin một cửa quốc gia.

Nghị định 85 tuy có quy định về việc quản lý, vận hành, trao đổi, chia sẻ dữ liệu thông qua Cổng thông tin điện tử quốc gia nhưng đã giới hạn rõ ràng trong phạm vi các thông tin phục vụ việc làm thủ tục hành chính và kiểm tra chuyên ngành, không có nội dung phục vụ công tác thực thi pháp luật tại biên giới và quản lý nhà nước.

So với nội dung trên của Nghị định 85, mục đích của việc chia sẻ, cung cấp thông tin trong dự thảo Nghị định rộng hơn rất nhiều, bên cạnh các thông tin phục vụ giải quyết thủ tục hành chính, dự thảo còn xác định rõ các thông tin phục vụ quản lý nhà nước và thông tin phục vụ công tác thực thi pháp luật tại biên giới.

Về mục đích của hoạt động kết nối, chia sẻ thông tin; giá trị pháp lý của thông tin được chia sẻ thông qua Cổng thông tin một cửa quốc gia (Điều 4 của dự thảo), Nghị định 85 đã quy định khá chi tiết về việc cung cấp và chia sẻ thông tin phục vụ giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh thì các nội dung quy định trong lĩnh vực này tại dự thảo Nghị định có chồng chéo hay mâu thuẫn không, có cần thiết không hay chỉ cần dẫn chiếu và quy định bổ sung?

Về nội dung giới hạn của dự thảo Nghị định, dự thảo giới hạn việc kết nối và chia sẻ thông tin chỉ trong lĩnh vực xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh hàng hóa; xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh người và phương tiện vận tải theo cơ chế một cửa quốc gia có thể chưa hợp lý vì các bộ, ngành khác có thể chia sẻ và sử dụng thông tin có liên quan đến hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu nhưng không hẳn trong lĩnh vực xuất khẩu, nhập khẩu, ví dụ các thông tin về mua bán, chuyển nhượng, sử dụng hàng hoá đã nhập khẩu, hoặc chế biến trong nội địa…

Bà Jennifer A. Engelbach, Cố vấn Thương mại (CBP): Kinh nghiệm của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ (CBP) trong kết nối và chia sẻ thông tin theo NSW

NSW của Hoa Kỳ (AEC) bắt đầu thực hiện từ năm 2001. AEC hướng đến các mục tiêu như sau:

Dữ liệu có sẵn: khả năng cung cấp dữ liệu nhanh hơn cho Chính phủ - xác định tốt hơn các lô hàng nguy hiểm hoặc bị cấm

Cắt giảm chứng từ giấy: các tương tác tự động giữa các cơ quan giúp giảm thiểu giấy tờ, cho phép chính phủ đưa ra quyết định gần như theo thời gian thực

Tuân thủ: doanh nghiệp dễ tuân thủ quy định của chính phủ hơn

Cắt giảm chi phí: giảm chi phí cho chính phủ và doanh nghiệp

Kết quả:

Dữ liệu có sẵn: Cắt giảm 690.000 giờ xử lý cho cộng đồng doanh nghiệp và 1.896.000 giờ cho CBP; cắt giảm 46% thời gian chờ đợi của xe tải tại các cửa khẩu đường bộ; truyền dữ liệu giữa nhiều hệ thống để xác định trọng điểm và phân luồng.

Cắt giảm chứng từ giấy: 241 biểu mẫu nhập khẩu được tự động hóa, 58 biểu mẫu xuất khẩu được tự động hóa

Tuân thủ: hệ thống xác thực dữ liệu trước khi CBP phê duyệt; khả năng cho phép doanh nghiệp dễ theo dõi tiến độ xử lý hồ sơ

Cắt giảm chi phí: các nỗ lực tự động hóa và đơn giản hóa quy trình của ACE đã mang lại lợi ích kinh tế ước tính khoảng 537 triệu USD cho cộng đồng thương mại trong năm tài khóa 2019, tăng 38% so với năm tài khóa 2018 và 106 triệu USD cho CBP trong năm tài khóa 2019, tăng 200% so với năm tài khóa 2018.

Tiến độ:

Đã hoàn thành 8 giai đoạn triển khai chính để đạt được quy trình xử lý thương mại cốt lõi trong ACE.

Phối hợp với 49 cơ quan của Chính phủ (PGA) để tạo điều kiện cho việc kết nối và chia sẻ dữ liệu thương mại liên ngành. Đạt gần 135.000 người dùng Cổng thông tin AEC từ CBP, PGA và doanh nghiệp. Đã đào tạo 9.500 người dùng tại chỗ của CBP trong nhiều lĩnh vực. Đã ban hành hơn 100 thông báo đăng ký Liên bang (Federal Register Notice -FRN) để hỗ trợ các yêu cầu về chính sách và pháp lý. Phối hợp với hơn 40 nhà cung cấp để cập nhật phần mềm nhằm hỗ trợ khách hàng.

Bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương): Cần tạo thuận lợi trong kết nối, chia sẻ, khai thác, sử dụng thông tin

Để đạt mục tiêu đề ra, Nghị định cần có quy định mang tính nguyên tắc trong việc tạo thuận lợi cho các cơ quan quản lý trong khai thác, sử dụng các thông tin, dữ liệu đã được kết nối. Cùng với đó, cần xây dựng hạ tầng hệ thống công nghệ thông tin đủ mạnh để việc kết nối, lưu trữ, khai thác, sử dụng thông tin được dễ dàng nhưng vẫn đảm bảo tính bảo mật.

Về danh mục thông tin kết nối, cần xây dựng theo hướng mở để kịp thời điều chỉnh khi cần kết nối những thông tin mới hoặc loại bỏ những thông tin không còn phù hợp.