Gặp khó trong giám sát, truy xuất các giao dịch trực tuyến, nguồn gốc hàng hoá

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân phát biểu tại cuộc họp của Thủ tướng Chính phủ về công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả

Tại Hội nghị về công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả do Thủ tướng Chính phủ chủ trì mới đây, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng, việc giám sát, truy xuất các giao dịch trực tuyến, truy xuất nguồn gốc hàng hoá kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử gặp rất nhiều khó khăn do hoạt động này liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau như truyền thông, viễn thông, ngân hàng, thuế, thương mại phi truyền thống dẫn đến hệ thống pháp luật quản lý hoạt động này chưa theo kịp tình hình thực tế.

Trong 4 tháng đầu năm 2025 (15/12/2024-14/4/2025), lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) cả nước đã kiểm tra 6.506 vụ, phát hiện, xử lý 5.853 vụ vi phạm; thu nộp ngân sách trên 93 tỷ đồng; chuyển cơ quan điều tra 43 vụ có dấu hiệu hình sự.

Riêng với mặt hàng thực phẩm, dược phẩm, dược liệu, thực phẩm chức năng, đã phát hiện, xử lý 1.431 vụ vi phạm, xử phạt vi phạm hành chính trên 11,3 tỷ đồng; trị giá hàng hóa tịch thu gần 35 tỷ đồng.

Bộ Công Thương đã chỉ đạo các đơn vị tiếp tục triển khai hiệu quả Quyết định số 319/QĐ-TTg ngày 29/3/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử (TMĐT) đến năm 2025.

Từ khi triển khai Đề án đến nay, lực lượng QLTT đã phát hiện, xử lý 4.052 vụ vi phạm liên quan đến TMĐT, xử phạt vi phạm hành chính gần 63 tỷ đồng; trị giá hàng hóa vi phạm gần 40,8 tỷ đồng; chuyển cơ quan điều tra 3 vụ.

Tuy nhiên, Bộ Công Thương nêu ra một số tồn tại và khó khăn trong thực thi nhiệm vụ như: Nhu cầu giao dịch, tiêu dùng thông qua TMĐT ngày càng cao trong khi ý thức của người dân, doanh nghiệp còn hạn chế, chưa chủ động phòng tránh hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) hoặc có biết nhưng không thông báo kịp thời cho cơ quan chức năng, một số doanh nghiệp còn e dè, bị động, thiếu chiến lược trong việc đăng ký, bảo vệ thương hiệu, nhãn hiệu của mình.

Chế tài xử phạt đối với vi phạm về SHTT chưa đủ sức răn đe, ví dụ: hành vi xâm phạm quyền SHTT không được áp dụng trong xử lý hình sự, hành vi tái phạm hàng hoá giả mạo nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý với trị giá hàng hoá vi phạm dưới 100 triệu đồng không bị xử lý hình sự; việc xác định trị giá hàng hoá vi phạm SHTT không tính theo trị giá hàng chính hãng mà tính theo giá niêm yết.

Bên cạnh đó, thẩm quyền xử lý vi phạm về SHTT của lực lượng QLTT còn hạn chế, bất cập như không có thẩm quyền kiểm tra trực tiếp cơ sở sản xuất hàng hóa xâm phạm quyền SHTT (phải thông qua kiểm tra, xử lý trong khâu lưu thông).

Một số cá nhân, doanh nghiệp vì lợi ích bất chấp quy định của pháp luật, sức khỏe của người tiêu dùng đã sản xuất, kinh doanh, buôn bán hàng giả một cách vô nhân đạo.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân, thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ cùng các bộ ngành hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong tình hình mới. Xây dựng và triển khai thực hiện có hiệu quả các chuyên đề về kiểm tra, xử lý triệt để các hành vi vi phạm bày bán công khai hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng xâm phạm quyền SHTT trên thị trường; tập trung triển khai Đề án chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong TMĐT đến năm 2025 ban hành theo Quyết định số 319/QĐ-TTg ngày 29/3/2023 của Thủ tướng Chính phủ.

Đẩy mạnh hoạt động trao đổi thông tin với các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT, nhất là trên môi trường TMĐT.

Chủ động nắm vững diễn biến tình hình hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, kịp thời phát hiện, nhận diện các vấn đề nổi cộm, các lĩnh vực mặt hàng vi phạm mới nổi để đấu tranh ngăn chặn, xử lý.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chia sẻ dữ liệu nhằm quản lý, phòng ngừa và xử lý sớm các vi phạm của doanh nghiệp, hộ kinh doanh theo tinh thần chỉ đạo tại Nghị quyết số 57 và Nghị quyết số 68 năm 2025 của Bộ Chính trị.

Tập trung triển khai các hoạt động rà soát, quản lý địa bàn, tuyên truyền, phổ biến pháp luật, ký cam kết đối với các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh, nhất là đối với các đối tượng kinh doanh trên nền tảng TMĐT.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đề nghị các bộ, ngành khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định quản lý, chế tài xử lý vi phạm nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, giám sát, thực thi phòng, chống vi phạm về hàng giả, xâm phạm quyền SHTT, vi phạm trên môi trường TMĐT; Tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi phát ngôn, quảng cáo sai sự thật, đặc biệt đối với những mặt hàng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân. Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia chỉ đạo, điều phối các bộ ngành, lực lượng chức năng tăng cường phối hợp, chia sẻ thông tin, nhất là sớm có cơ chế phối hợp hiệu quả trong công tác quản lý, giám sát, truy xuất, xử lý các vi phạm trên nền tảng TMĐT...