Cho thuê tài chính: Lĩnh vực nhiều tiềm năng nhưng đang bị bỏ quên

Theo các chuyên gia, dù là lĩnh vực nhiều tiềm năng nhưng kênh cho thuê tài chính tại Việt Nam đang bị bỏ ngỏ.

Số lượng công ty cho thuê tài chính chỉ bằng 1,5% nhu cầu

Theo TS Phạm Xuân Hòe, trong thị trường tài chính thì các kênh vốn trung, dài hạn cung ứng cho đầu tư của các chủ thể nền kinh tế là vô cùng quan trọng.

Vốn trung, dài hạn qua chứng khoán, kênh trái phiếu, từ ngân hàng đầu tư, một phần từ ngân hàng thương mại và một kênh rất phổ biến ở các nước phát triển cũng như đang phát triển đó là kênh cho thuê tài chính.

Một lợi thế của cho thuê tài chính là nó có thể chấp nhận rủi ro cao hơn so chuẩn ngân hàng thương mại, thâm nhập vô cùng tốt tới các doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh với tất cả máy móc thiết bị, phương tiện vận tải… và cả một số loại tài sản vô hình, tài sản số, phần mềm, cơ sở hạ tầng công nghệ, bản quyền trí tuệ, giấy phép, quyền khai thác ….

"Tỷ lệ đi thuê tài chính lên tới 70-80% đối với DNNVV ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) đã minh chứng cho lợi thế này a cho thuê tài chính. Nhưng ở Việt Nam, kênh cho thuê tài chính còn đang bị bỏ ngỏ”, TS Phạm Xuân Hòe nói.

TS Phạm Xuân Hoè cũng nhấn mạnh rằng, “bỏ quên” hay “chưa biết đến” là cụm từ khá đúng với ngành kênh cho thuê tài chính ở Việt Nam trong suốt chặng đường đổi mới định vị lại hệ thống các tổ chức tín dụng ở Việt Nam.

Theo chuyên gia, mặc dù trong Luật Các tổ chức tín dụng 2010 (nay là Luật Các tổ chức tín dụng 2024), các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn dưới luật đã bước đầu tạo ra môi trường pháp lý để kênh cho thuê tài chính có đất dụng võ.

Nhưng ở nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác về đăng ký tài sản, về thuế phí, về ưu đãi, khách hàng sử dụng tài sản của bên cho thuê tài chính lại bị “quên lãng” dù đúng ra họ phải được hưởng các ưu đãi này.

Ông Hoè cũng dẫn ví dụ một số DN ở Hải Phòng thuê các loại ô tô vận tải của công ty cho thuê tài chính bị từ chối quyền lợi ưu đãi vì họ không phải là chủ tài sản.

Nhấn mạnh đặc điểm “quá nhỏ so với tiềm năng”, TS Phạm Xuân Hoè cho hay, số lượng công ty cho thuê tài chính hiện chỉ còn 9 công ty, trong đó đang hoạt động là 8 công ty, 1 công ty đang dừng hoạt động để tái cơ cấu. Có 2 công ty đã phá sản.

Trong khi đó, theo kinh nghiệm từ chuyên gia Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) số công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam cần có khoảng 470 công ty, với mức vốn pháp định yêu cầu hiện tại tối thiểu 150 tỷ đồng/công ty, điều này thực sự không khó cho việc ra đời nhiều công ty cho thuê tài chính để cung ứng vốn trung dài hạn đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh.

Theo ước tính, số dư nợ cho thuê tài chính và phần nhỏ cho vay vốn lưu động của các công ty cho thuê tài chính trên thị trường Việt Nam khoảng 47.000 tỷ đồng, chỉ chiếm 0,28% tổng dư nợ tín dụng đối với nền kinh tế. Số công ty cho thuê tài chính hiện tại cũng chỉ bằng 1,5% so với nhu cầu”, TS Phạm Xuân Hòe nói.

Cần đơn giản hóa cấp phép với công ty cho thuê tài chính

Ông Nguyễn Thiều Sơn, Tổng giám đốc Công ty cho thuê tài chính TNHH BIDV - SuMi TRUST cho rằng, dù đã xuất hiện hơn 20 năm tại Việt Nam, nhưng đến nay, hoạt động cho thuê tài chính mới bắt đầu có những bước phát triển rõ rệt.

Đặc biệt trong giai đoạn từ 5 năm trở lại đây, khi các công ty cho thuê tài chính có sự đầu tư mạnh mẽ về nguồn lực, công nghệ và mô hình vận hành hiện đại; đồng thời nhận được nhiều những chính sách mới, cởi mở hơn từ cơ quan quản lý.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Thiều Sơn cho rằng, hoạt động cho thuê tài chính vẫn gặp một số hạn chế và vướng mắc, chủ yếu xuất phát từ khung pháp lý, cơ chế vận hành và điều kiện thị trường.

Theo đó, hệ thống pháp lý và các quy định hướng dẫn thiếu sự đồng bộ, chưa phù hợp phần nào ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai hoạt động cho thuê tài chính. Đấy là chưa kể các công ty cho thuê tài chính còn thiếu sản phẩm đặc trưng, hấp dẫn.

Theo TS Phạm Xuân Hòe, để phát triển kênh cho thuê tài chính ở Việt Nam, cần có quan điểm mở để thúc đẩy sự phát triển mạnh của kênh cho thuê tài chính.

Theo đó, cần đơn giản hóa cấp phép ra đời đối với công ty cho thuê tài chính và công ty tài chính tổng hợp để gia tăng số lượng trên toàn thị trường tài chính, tận dụng tối đa nguồn lực tài chính từ tập đoàn lớn trong và ngoài nước.

Đồng thời, cần nghiên cứu xây dựng luật về cho thuê tài chính hoặc Luật Các tổ chức cho vay không nhận tiền gửi, có chương riêng về cho thuê tài chính; xây dựng và làm sạch cơ sở dữ liệu số quốc gia để phát triển kinh tế số, tạo không gian để cho thuê tài chính có thể phát triển cho thuê các loại tài sản vô hình...