Từ hình thành thói quen “đi chợ online” đến cuộc đua tỷ USD

“Đi chợ online” giờ đây không còn là xu hướng tạm thời mà đã trở thành một phần trong hành vi tiêu dùng hàng ngày của người Việt, đặc biệt tại các đô thị lớn. Đồ họa: TT

“Đi chợ online” bùng nổ cùng thương mại điện tử

Thị trường TMĐT Việt Nam năm 2024 ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ. Tổng doanh thu toàn thị trường đạt khoảng 25 tỷ USD (tương đương 630.000 tỷ đồng), tăng gần 20% so với năm 2023.

Riêng 5 nền tảng TMĐT lớn nhất hiện nay gồm Shopee, Lazada, TikTok Shop, Tiki và Sendo đã đóng góp 319.000 tỷ đồng, tăng 50,7%. Đáng chú ý, nhóm hàng bách hóa - thực phẩm có mức tăng trưởng vượt trội 76,3%, mức cao nhất trong các ngành hàng, vượt qua thời trang, mỹ phẩm hay đồ gia dụng.

Xu hướng này cho thấy người tiêu dùng Việt đang dịch chuyển mạnh mẽ từ thói quen đi chợ truyền thống sang các nền tảng số, khi việc mua sắm thực phẩm ngày càng ưu tiên tốc độ, tiện lợi và trải nghiệm mua hàng.

TS Khúc Đại Long (Khoa Marketing, Trường Đại học Thương mại) chi sẻ, “đi chợ online” giờ đây không còn là xu hướng tạm thời mà đã trở thành một phần trong hành vi tiêu dùng hàng ngày của người Việt, đặc biệt tại các đô thị lớn. Các yếu tố như công nghệ, tốc độ giao hàng, trải nghiệm mua sắm cá nhân hóa và giá cả cạnh tranh là chìa khóa phân định người chiến thắng trong cuộc đua này.

Theo thống kê, người Việt hiện mua sắm online trung bình 4 lần mỗi tháng, dành khoảng 8 giờ/tuần để “lướt” tìm kiếm và mua hàng. Xu hướng thanh toán không tiền mặt, xem review kỹ trước khi đặt hàng và mua sắm qua livestream ngày càng phổ biến.

Theo TS Khúc Đại Long, lợi thế của ngành hàng bách hóa - thực phẩm là tần suất mua sắm cao và đều đặn. Mặt hàng như rau, thịt, cá là nhu cầu thiết yếu hàng ngày hoặc hàng tuần, tạo điều kiện để các nền tảng duy trì kết nối thường xuyên với khách hàng. Vì vậy mà các siêu ứng dụng chú trọng phát triển phân khúc “đi chợ online”, xem đây là mảnh đất vàng trong chiến lược phát triển.

“Một xu hướng đáng chú ý là nhu cầu ngày càng tăng với các mặt hàng nhập khẩu và thực phẩm hữu cơ. Người tiêu dùng Việt hiện quan tâm nhiều hơn đến chất lượng, xuất xứ rõ ràng và an toàn thực phẩm. Điều này đòi hỏi các sàn TMĐT phải kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt hơn, đầu tư vào dịch vụ hậu mãi và đảm bảo trải nghiệm mua hàng tin cậy”, TS Long chia sẻ.

Mỗi nền tảng tuy theo đuổi một hướng đi khác nhau nhưng mục tiêu cuối cùng đều là chiếm lĩnh giỏ hàng và định hình thói quen tiêu dùng số của người Việt. Đồ họa: TT

Cuộc đua “đi chợ online” vẫn chưa ngã ngũ

Theo TS Khúc Đại Long, ngành hàng bách hóa trực tuyến đang trở thành “đấu trường” chiến lược của các siêu ứng dụng công nghệ. Trong tương lai gần, người dùng sẽ là người quyết định ai đủ sức trở thành “siêu chợ online” trong túi họ. Việc cá nhân hóa gợi ý mua hàng, thiết kế combo sản phẩm theo thói quen tiêu dùng hay nhắc lịch mua sắm định kỳ trở thành xu hướng chủ đạo.

Hiện nay, các nền tảng TMĐT đang tăng tốc đầu tư vào công nghệ dữ liệu lớn nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng. Song song đó, hệ thống logistics cũng được cải thiện mạnh. Shopee triển khai giao hàng trong 2 giờ cho đơn hàng bách hóa; Lazada hợp tác cùng Aeon và Big C để mở rộng nguồn cung; TikTok Shop thử nghiệm dịch vụ giao siêu tốc tại một số phường trung tâm ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

Grab là một trong những nền tảng đầu tư vào mảng bách hóa trực tuyến đầu tiên. Nền tảng GrabMart được định vị là dịch vụ “mua sắm cấp tốc”, cam kết giao hàng trong vòng 15 - 30 phút, với danh mục mở rộng từ thực phẩm tươi sống, đồ ăn vặt, mỹ phẩm mini, đến các sản phẩm sơ cứu và chăm sóc cá nhân.

Việc hợp tác cùng các hệ thống bán lẻ lớn như Pharmacity, Guardian, WinMart cũng như nhiều tiểu thương địa phương giúp GrabMart tiếp cận đa dạng nhóm người tiêu dùng. Theo dữ liệu nội bộ, năm 2024, giá trị đơn hàng trung bình trên nền tảng GrabMart tăng hơn 25%, trong đó nhóm sản phẩm phi thực phẩm ngày càng chiếm tỷ trọng lớn.

Không đứng ngoài cuộc đua, Shopee tận dụng thế mạnh hệ sinh thái TMĐT toàn diện để mở rộng mảng bách hóa qua hai mũi nhọn ShopeeMart và ShopeeFood. Tích hợp chặt chẽ với ví điện tử ShopeePay và dịch vụ trả sau ShopeePayLater, Shopee xây dựng chuỗi trải nghiệm mua sắm liền mạch cho người dùng.

ShopeeFood hiện đang dẫn đầu thị phần giao đồ ăn tại Việt Nam, được 42,94% doanh nghiệp lựa chọn. Trong khi đó, ShopeeMart ngày càng mở rộng danh mục tạp hóa, hướng tới nhóm khách hàng thường xuyên có nhu cầu mua thực phẩm và đồ dùng nhanh. Việc cung cấp chính sách đổi trả linh hoạt, giao hàng trong 2 giờ, miễn phí vận chuyển khi đổi trả giúp Shopee ghi điểm với người tiêu dùng.

Là tân binh nhưng TikTok Shop cũng đang chứng minh sự khác biệt với hình thức mua sắm kết hợp giải trí. Những livestream bán rau, video ngắn giới thiệu sản phẩm tươi sống đang trở nên phổ biến với người dùng. Sau khi thâu tóm Tokopedia (Indonesia) với giá 1,5 tỷ USD, TikTok Shop đẩy mạnh hoạt động ở Đông Nam Á. Chỉ riêng quý I/2025, TikTok Shop đã tăng trưởng doanh số 113,8%, nâng thị phần tại Việt Nam từ 23% lên 35%, tạo sức ép đáng kể với các đối thủ như Shopee và Grab.

Cuộc đua giành thị phần không chỉ diễn ra giữa các nền tảng TMĐT mà còn có sự góp mặt của các ví điện tử lớn như MoMo và ZaloPay. Với hàng chục triệu người dùng, các ví này đang mở rộng sang lĩnh vực tạp hóa online, hợp tác với hệ thống bán lẻ như Co.opmart, WinMart, tích hợp chương trình hoàn tiền, khách hàng thân thiết và thanh toán tiện lợi. Nhờ dữ liệu người dùng sẵn có, các ví điện tử có thể đưa ra các ưu đãi được cá nhân hóa, kích thích tiêu dùng và giữ chân khách hàng hiệu quả hơn.

Có thể thấy rằng, mỗi nền tảng tuy theo đuổi một hướng đi khác nhau nhưng mục tiêu cuối cùng đều là chiếm lĩnh giỏ hàng và định hình thói quen tiêu dùng số của người Việt.

“Cuộc đua “đi chợ online” tại Việt Nam vẫn chưa ngã ngũ. Sự kết hợp giữa công nghệ, trải nghiệm cá nhân hóa, tốc độ giao hàng và giá cả cạnh tranh sẽ quyết định ai là người chiến thắng. Ngành bách hóa trực tuyến không còn là cuộc chiến của các nhà bán lẻ đơn thuần, mà là “sàn đấu” giữa những siêu ứng dụng công nghệ trong cuộc cách mạng tiêu dùng số”, TS Khúc Đại Long nhận định.