Thực thi các FTA: Những vấn đề đặt ra trong quản lý thuế đối với hàng hóa xuất nhập khẩu

Ông Đào Thịnh Vinh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Tổng cục Hải quan: Hoàn thiện quy định, chuẩn hóa quy trình nâng cao hiệu quả quản lý thuế

Trong bối cảnh thực thi các FTA, ngành Hải quan đã trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật đóng vai trò cốt lõi trong nghiệp vụ quản lý thuế đối với hàng hóa XNK như: Luật Quản lý thuế 2019, Nghị định 126/2020/NĐ-CP, Nghị định 134/2016/NĐ-CP; Nghị định 18/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 134/2016/NĐ-CP; Thông tư 06/2021/TT-BTC... Ngoài ra, nhằm tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho hoạt động quản lý thuế, ngành Hải quan đã và đang triển khai các đề án sửa đổi, hoàn thiện quy định pháp luật về hải quan như Luật Hải quan và các văn bản hướng dẫn, tiếp tục kiến nghị sửa đổi các quy định hiện hành về thuế tiêu thụ đặc biệt, bảo vệ môi trường, giá trị gia tăng bảo đảm phù hợp với thông lệ quốc tế. Đáng chú ý, cơ quan Hải quan cũng áp dụng triển khai nhiều hệ thống, phần mềm quản lý thuế nhằm góp phần vào việc thúc đẩy hoạt động XNK.

Qua quá trình triển khai thực thi các chính sách pháp luật, các văn bản hướng dẫn và triển khai các FTA, việc cắt giảm thuế quan theo lộ trình các FTA cùng với các tác động tích cực đến thực trạng pháp luật về quản lý thuế đối với hàng hóa XNK trong việc kê khai, tính thuế, quản lý rủi ro trong quản lý thuế, ấn định thuế, công tác thu, nộp thuế; công tác hoàn thuế, không thu thuế; công tác miễn thuế, giảm thuế; công tác quản lý thuế trong lĩnh vực chuyển giá đã mang lại hiệu quả tích cực.

Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, một số quy định, văn bản, chính sách pháp luật hiện hành không phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế, các hoạt động thương mại trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng của Việt Nam với các nước trong khu vực và thế giới, một số quy định chưa chi tiết dẫn đến cách hiểu chưa thống nhất.

Để đảm bảo đồng bộ hệ thống pháp luật về thuế, pháp luật về thương mại, pháp luật về hải quan cần sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện các quy định pháp luật cũng như chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ quản lý thuế góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thuế cho cơ quan Hải quan. Đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho DN thức hiện tốt nghĩa vụ thuế với nhà nước, đảm bảo tính thống nhất, công khai, minh bạch, đơn giản.

Ông Nguyễn Thành Trung, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Nghệ An: Cần đẩy mạnh số hóa và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý

Ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) và chuyển đổi số được coi là động lực mang tính quyết định, là chìa khóa dẫn đến thành công của cải cách hiện đại hóa ngành Hải quan trong thời gian qua. Mặc dù đã đạt được những hiệu quả, nhưng sự phát triển CNTT ngày càng mạnh mẽ, để đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ được giao, đồng thời tạo thuận lợi cho DN trong quá trình làm thủ tục hải quan, ngành Hải quan đã và đang đẩy mạnh số hoá và ứng dụng CNTT trong lĩnh vực thu, nộp thuế XNK. Trong đó, quá trình thực hiện số hoá, quy trình quản lý về công tác thu thuế XNK đang thường xuyên được rà soát, hoàn thiện đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan, đồng thời đáp ứng yêu cầu số hoá và triển khai các ứng dụng CNTT.

Tổng cục Hải quan xác định, hoạt động nghiệp vụ rất quan trọng và đòi hỏi nhiều nguồn lực, nên việc đẩy mạnh số hoá công tác quản lý thu thuế XNK được ưu tiên hàng đầu. Ngoài ra, việc số hoá và triển khai các hệ thống phần mềm ứng dụng để phục vụ công tác quản lý theo dõi tình hình nợ thuế, nộp thuế của DN XNK chính xác, kịp thời trên phạm vi toàn quốc đặt ra những yêu cầu rất lớn cho cơ quan Hải quan.

Song song với sự trợ giúp của các phần mềm ứng dụng, để đảm bảo thu đúng, thu đủ thuế, ngành Hải quan cũng đặt mục tiêu đẩy mạnh công tác đào tạo, nâng cao chất lượng, năng lực của CBCC làm công tác nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu xác định trị giá của hàng hoá, danh mục, biểu thuế, phân loại và mức thuế, theo dõi các thông tin thu, nộp thuế và các khoản thu khác của DN.

Những năm gần đây, sự tăng trưởng của kim ngạch hàng hóa XNK tăng lên nhanh chóng đã khiến khối lượng công việc hàng ngày của cán bộ công chức (CBCC) Hải quan phải xử lý cũng gia tăng theo tỷ lệ thuận. Trong khi đó, công tác quản lý thuế XNK là một trong những nhiệm vụ quan trọng và ưu tiên của ngành Hải quan. Do đó, thực trạng số hóa và triển khai phần mềm ứng dụng trong công tác quản lý thuế của ngành Hải quan đang là bài toán đặt ra để đáp ứng nhiệm vụ thu đúng, thu đủ thuế cho NSNN.

Để đảm bảo công tác quản lý, Tổng cục Hải quan đang bắt tay xây dựng và triển khai hàng loạt các kế hoạch, đề án nhằm hướng đến tạo thuận lợi nhiều hơn cho DN cũng như, đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan hiện đại, Hải quan số, mô hình Hải quan thông minh trong thời gian tới.

Đến năm 2030, trong tiến trình nghiên cứu, xây dựng và thực hiện hệ thống Hải quan số, mô hình Hải quan thông minh, ngành Hải quan đang từng bước nâng cấp, cập nhật và thiết kế mới nhiều mô hình, hệ thống ứng dụng triệt để công nghệ số, trí thông minh nhân tạo để nâng cao một bước hiệu quả trong công tác quản lý thuế.

PGS.TS Lê Xuân Trường, Khoa Thuế và Hải quan, Học viện Tài chính: Tìm nguyên nhân của những hạn chế nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn về hoàn thuế GTGT

Một trong những nội dung quan trọng của các FTA là các thỏa thuận về cắt giảm thuế NK và dỡ bỏ các rào cản phi thuế quan khác. Điều này đã tạo ra điều kiện vô cùng thuận lợi cho hoạt động ngoại thương. Trong điều kiện đó, những năm qua, kim ngạch XK của Việt Nam đã tăng rất mạnh. Cùng với hoạt động XNK hàng hóa, dịch vụ gia tăng là sự gia tăng về các hồ sơ hoàn thuế GTGT cho hàng hóa XNK.

Việc giải quyết tốt hồ sơ hoàn thuế GTGT giúp tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hoạt động XK, hàng hóa dịch vụ của Việt Nam ra thế giới.

Có thể khẳng định, về cơ bản, các quy định về hoàn thuế GTGT đối với hàng hóa, dịch vụ XK là phù hợp với cơ sở lý luận về thuế GTGT và hoàn thuế GTGT, phù hợp với thông lệ quốc tế. Công tác quản lý hoàn thuế GTGT trong thực tiễn đã được hiện đại hóa trên cơ sở ứng dụng kỹ thuật quản lý rủi ro và CNTT hiện đại.

Tuy vậy, thực tiễn cho thấy, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý hoàn thuế GTGT đối với hàng hóa, dịch vụ XK vẫn còn những hạn chế nhất định trong quy định pháp luật về thuế GTGT và quản lý thuế liên quan đến hoàn thuế GTGT cho DN có hàng hóa, dịch vụ XK. Những hạn chế nhất định như: một số hồ sơ hoàn thuế chậm được giải quyết, một số trường hợp gian lận hoàn thuế GTGT gây thất thoát NSNN…

Vì lẽ đó, những vấn đề này cần được giải quyết đồng thời bởi cơ quan quản lý và cơ quan lập pháp. Trong đó, cần nghiên cứu tìm hiểu rõ nguyên nhân của những hạn chế đó nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn về hoàn thuế GTGT mà vẫn đảm bảo quản lý chặt chẽ, ngăn ngừa thất thoát NSNN.

Hồng Nụ (ghi)