Phải đạt ngưỡng kim ngạch tối thiểu, doanh nghiệp mới được hưởng chế độ ưu tiên

Để được công nhận là DN ưu tiên trong thủ tục hải quan, tổ chức phải đồng thời đáp ứng các tiêu chí về tuân thủ pháp luật, năng lực tài chính và hệ thống kiểm soát nội bộ.

Trong đó, điều kiện về tuân thủ pháp luật được quy định rõ: DN không vi phạm nghiêm trọng pháp luật thuế và hải quan trong vòng 24 tháng trước thời điểm đề nghị áp dụng chế độ ưu tiên.

Đặc biệt, các hành vi như trốn thuế, buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới, hay các vi phạm hành chính có mức xử phạt vượt thẩm quyền của đội trưởng hải quan đều là các yếu tố khiến DN không đủ điều kiện.

Về mặt tài chính, DN phải áp dụng đầy đủ các chuẩn mực kế toán hiện hành và có báo cáo tài chính được kiểm toán bởi tổ chức kiểm toán độc lập hợp pháp. Báo cáo kiểm toán phải đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần, không có ngoại lệ hoặc ý kiến loại trừ.

DN được hưởng rất nhiều lợi ích khi được công nhận doanh nghiệp ưu tiên. (Trong ảnh: hoạt động sản xuất tại Công ty CP may Sông Hồng - một DN được cơ quan Hải quan công nhận là DN ưu tiên). Ảnh: H. Nụ

Với các DN mới hoạt động dưới 2 năm, cơ quan Hải quan chỉ xem xét các điều kiện kế toán trong thời gian thực tế DN đã hoạt động kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.

Theo dự thảo, các DN đã được áp dụng chế độ ưu tiên trước thời điểm Nghị định mới có hiệu lực sẽ phải hoàn thiện các điều kiện về hệ thống kiểm soát nội bộ quy định tại khoản 3 Điều 10 trong thời hạn tối đa là 1 năm kể từ ngày Nghị định này chính thức có hiệu lực.

Khoản 3 Điều 10 dự thảo quy định DN đề nghị hưởng chế độ ưu tiên cũng phải xây dựng và duy trì hệ thống kiểm soát nội bộ với nhiều tiêu chí. Các tiêu chí này bao gồm quản lý chứng từ, giám sát nội bộ, phòng ngừa rủi ro an ninh chuỗi cung ứng, giám sát an ninh mạng, và kiểm soát thông tin nhân sự.

Trong đó, hệ thống camera giám sát tại khu vực lưu trữ hàng hóa phải hoạt động 24/24, kể cả ngày nghỉ, và lưu trữ dữ liệu tối thiểu trong vòng ba tháng. Nhân sự tại các vị trí trọng yếu như giám đốc, kế toán trưởng, trưởng bộ phận XNK phải có lý lịch tư pháp rõ ràng, không có tiền án tiền sự, hoặc đã được xóa án tích.

Ngoài ra, quan hệ với các đối tác thương mại cũng được kiểm soát nghiêm ngặt: hợp đồng ký kết phải bao gồm điều khoản đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng phù hợp với tính chất và quy mô DN.

Theo dự thảo, DN gửi hồ sơ đề nghị áp dụng chế độ ưu tiên đến Cục Hải quan; hồ sơ bao gồm: văn bản đề nghị, báo cáo tình hình XNK, báo cáo tuân thủ pháp luật về hải quan và thuế, báo cáo tài chính, hệ thống kiểm soát nội bộ.

Cục Hải quan sẽ thực hiện 2 bước thẩm định. Cụ thể: bước 1 thẩm định hồ sơ, đánh giá thông tin DN cung cấp, thời gian tối đa 5 ngày làm việc và bước 2 thẩm định thực tế, kiểm tra tại trụ sở DN, thời gian không quá 10 ngày.

Nếu DN đã được kiểm tra sau thông quan trong vòng 2 năm gần nhất, kết quả này sẽ được sử dụng thay cho bước thẩm định thực tế.

Thời hạn hiệu lực của quyết định công nhận chế độ ưu tiên là 3 năm. DN có thể được gia hạn nếu tiếp tục đáp ứng các điều kiện, sau khi được cơ quan Hải quan đánh giá lại.

Trong trường hợp DN không duy trì đủ điều kiện, cơ quan Hải quan có quyền tạm đình chỉ hoặc đình chỉ hẳn chế độ ưu tiên. Đối với tình huống DN không thực hiện nghĩa vụ theo Điều 45 Luật Hải quan dù đã được nhắc nhở, Cục trưởng Cục Hải quan có thể ra quyết định đình chỉ sau 90 ngày.

Cơ quan Hải quan cũng có trách nhiệm giám sát định kỳ việc duy trì điều kiện của DN ưu tiên, bao gồm việc kiểm tra tại trụ sở định kỳ hoặc đột xuất, cũng như phối hợp xử lý vướng mắc trong quá trình áp dụng chính sách ưu đãi.

Dự thảo cũng khuyến khích DN chủ động tìm hiểu và tham vấn với cơ quan Hải quan trước khi nộp hồ sơ đề nghị áp dụng chế độ ưu tiên. Điều này giúp tránh thiếu sót và giảm rủi ro bị từ chối hồ sơ.

Bên cạnh nội dung về chế độ ưu tiên, dự thảo còn đề xuất điều chỉnh một số quy định kỹ thuật như cập nhật quy trình khai báo điện tử, trị giá hải quan, phương thức kiểm tra sau thông quan, và các quy định phối hợp giữa cơ quan Hải quan và các cơ quan kiểm tra chuyên ngành.