 |
| Công chức Thuế TP Hải Phòng tham gia tuyên truyền, hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi thuế khoán sang kê khai. |
“Không còn nỗi lo vô định về khoản phạt hóa đơn”
Theo ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty Kế toán Thuế Keytas, thời gian qua nhiều doanh nghiệp chịu áp lực lớn từ những khoản phạt liên quan đến hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm. Điển hình là trường hợp tại dự án Conic Đông Nam Á, nơi doanh nghiệp bị đề nghị xử phạt gần 120 tỷ đồng do vi phạm hóa đơn.
Những vụ việc như vậy gây ra sự hoang mang bởi các bên áp dụng quy định theo số lượng hành vi, trong khi khung phạt tối đa theo luật trước đó chỉ là 100 triệu đồng đối với tổ chức.
Ông Tuấn cho biết, điều cộng đồng doanh nghiệp cần nhất là một hệ thống quy định rõ ràng, giúp họ có thể tính toán được chi phí rủi ro ngay từ khi đánh giá lỗi vi phạm. Nghị định số 310/2025/NĐ-CP ra đời đã giải quyết trúng vấn đề này bằng việc phân định mức phạt dựa trên số lượng hóa đơn vi phạm thay vì áp dụng đồng loạt một mức như trước.
“Doanh nghiệp vi phạm một số hóa đơn sẽ chịu mức phạt nhẹ; vi phạm càng nhiều thì mức phạt tăng tương ứng nhưng vẫn có trần rõ ràng – tối đa 70 triệu đồng đối với hành vi lập hóa đơn sai thời điểm và 80 triệu đồng đối với hành vi không lập hóa đơn. Đây là điều trước đây không được xác định minh bạch, dẫn đến tình trạng “không biết sẽ bị phạt đến đâu””, ông Tuấn phân tích.
Theo đại diện doanh nghiệp này, cách tiếp cận mới vừa đảm bảo tính răn đe, vừa giảm đáng kể rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp.
“Doanh nghiệp giờ đây không còn cảm giác mơ hồ hay lo lắng khi chờ đợi quan điểm xử lý của cơ quan thuế. Họ có thể chủ động đánh giá mức độ vi phạm và lên phương án khắc phục hợp lý”, ông Tuấn cho hay.
Chia sẻ thêm, theo Luật sư Nguyễn Văn Được, Cố vấn cấp cao Công ty Luật TNHH Quốc tế Trọng Tín , trước đây, việc xử phạt vi phạm hành chính theo từng hóa đơn đã tạo áp lực rất lớn cho người nộp thuế và trong một số trường hợp còn dẫn đến “xung đột pháp lý”, điển hình là giữa hành vi “không sử dụng hợp pháp hóa đơn” và các hành vi như “lập hóa đơn không đúng thời điểm” hoặc “lập hóa đơn không đúng, không đầy đủ các tiêu thức bắt buộc trên hóa đơn” với các hành vi vi phạm về thuế khác.
Do vậy, việc sửa đổi vừa ban hành Nghị định số 310/2025/NĐ-CP đã cho thấy nỗ lực của cơ quan quản lý trong việc điều chỉnh chính sách theo hướng linh hoạt và phù hợp thực tiễn hơn .
Một trong những thay đổi quan trọng của Nghị định mới là không còn xử phạt vi phạm trên mỗi hóa đơn là một hành vi riêng lẻ như trước, mà áp dụng mức phạt tối đa 100 triệu đồng theo Luật Xử lý vi phạm hành chính.
“Điều này vừa bảo đảm phù hợp với nguyên tắc xử phạt của Luật Xử lý vi phạm hành chính, vừa tăng tính răn đe đối với các hành vi vi phạm có quy mô lớn thông qua việc phân định mức phạt theo từng cấp độ vi phạm (nhưng không vượt quá 100 triệu đồng), đồng thời vẫn giữ mức xử phạt trong ngưỡng hợp lý đối với doanh nghiệp”, Luật sư Được nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, Nghị định số 310/2025/NĐ-CP cũng quy định, khi người nộp thuế bị xử phạt vi phạm hành chính, nhưng có số thuế phải nộp trên tờ khai hoặc tổng các tờ khai thấp hơn mức phạt theo quy định thì được áp dụng mức phạt trên tổng số thuế phát sinh phải nộp nhưng mức phạt không thấp hơn mức trung bình theo quy định. Quy định này nhằm tránh tình trạng số thuế phát sinh nhỏ nhưng mức phạt hành chính lại quá lớn, giúp bảo đảm sự hợp lý nhưng vẫn duy trì tính giáo dục, răn đe và tôn trọng nguyên tắc đã vi phạm thì phải xử lý.
Tạo cơ chế tự khắc phục thay vì gây áp lực
Cùng đồng tình với các nội dung trên, Nghị định số 310/2025/NĐ-CP còn được ông Nguyễn Hồ Ngọc, Giám đốc đào tạo ATC Academy, đánh giá là đã mang đến rất nhiều thay đổi quan trọng liên quan đến quản lý thuế, xử phạt hóa đơn, trốn thuế, khai sai, thủ tục thuế… Đây có thể coi là một bước điều chỉnh quan trọng theo hướng hiện đại hóa quản lý thuế, đồng thời giải quyết nhiều vướng mắc kéo dài trong thực tiễn.
 |
| Từ 1/1/2026, hộ kinh doanh sẽ phải chuyển từ thuế khoán sang kê khai. |
Ông Ngọc cho rằng, Nghị định mới mở rộng phạm vi vi phạm hành chính về thuế theo hướng bao quát hơn, bao gồm cả các khoản thu như tiền sử dụng đất, tiền thuê đất – mặt nước, lợi nhuận còn lại của doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, cổ tức thuộc phần vốn nhà nước và một số khoản thu khác. Việc mở rộng phạm vi giúp cơ quan thuế có cơ sở áp dụng thống nhất và doanh nghiệp hiểu rõ hơn về trách nhiệm của mình trong từng loại nghĩa vụ.
Một điểm tiến bộ khác là việc bổ sung khái niệm “bất khả kháng”, bao gồm thiên tai, dịch bệnh, hỏa hoạn, đình công và các sự kiện khách quan khiến người nộp thuế không thể thực hiện nghĩa vụ dù đã nỗ lực khắc phục. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để tránh trường hợp doanh nghiệp bị xử phạt trong những tình huống nằm ngoài khả năng kiểm soát.
Nghị định đồng thời làm rõ trách nhiệm trong các trường hợp ủy quyền thực hiện nghĩa vụ thuế hoặc nộp thuế thay, từ đó xác định đúng chủ thể bị xử phạt khi xảy ra vi phạm. Bên cạnh đó, các trường hợp có nhiều vi phạm trong cùng ngày hoặc trong cùng một vụ việc cũng chỉ bị xử phạt một hành vi với khung phạt cao nhất. Cách tiếp cận này giúp loại bỏ tình trạng “mỗi lỗi một biên bản”, giảm đáng kể áp lực tuân thủ cho người nộp thuế.
Đáng chú ý, Nghị định số 310/2025/NĐ-CP quy định biên bản vi phạm điện tử có giá trị pháp lý tương đương bản giấy, đồng thời đưa ra thời hạn cụ thể để cơ quan thuế gửi biên bản cho người nộp thuế. Quyền giải trình cũng được mở rộng đối với các hành vi có mức phạt cao, giúp đảm bảo tính minh bạch và quyền lợi của doanh nghiệp.
Một điểm đáng chú ý và được coi là tiến bộ nữa trong Nghị định số 310/2025/NĐ-CP đó là đã xác định rõ trách nhiệm và thẩm quyền của chính các chức danh trong ngành thuế.
“Việc có quy định xử phạt cả đối tượng quản lý cho thấy hệ thống pháp luật hướng đến sự liêm chính, minh bạch và hạn chế tiêu cực trong nội bộ. Khi người làm công tác thuế cũng có thể bị xử phạt nếu vi phạm, niềm tin của doanh nghiệp vào quá trình thực thi pháp luật sẽ được củng cố”, ông Ngọc phân tích.
Nghị định số 310/2025/NĐ-CP không chỉ là sự sửa đổi về kỹ thuật mà là bước chuyển quan trọng trong tư duy quản lý thuế: quản lý rủi ro thay vì xử phạt nặng; phân định rõ trách nhiệm thay vì để doanh nghiệp tự suy đoán; tạo cơ chế tự khắc phục thay vì gây áp lực không cần thiết. “Khi hệ thống quy định minh bạch, khả năng dự đoán được cải thiện, doanh nghiệp sẽ tự tin hơn trong hoạt động kinh doanh và đầu tư dài hạn”, ông nói.
