Hoàn thiện chính sách thuế với hộ kinh doanh: Hướng tới minh bạch và hỗ trợ toàn diện

Ngành thuế đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ cho người nộp thuế

Mục tiêu chính của đề án là chuyển đổi phương pháp quản lý từ thuế khoán sang kê khai theo doanh thu thực tế, áp dụng các giải pháp quản lý thuế hiện đại. Đề án này bao gồm 5 nhóm giải pháp trọng tâm, được kỳ vọng sẽ mang lại những thay đổi sâu rộng, hỗ trợ HKD thích nghi và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh mới.

Rà soát, hoàn thiện chính sách pháp luật liên quan đến HKD

Trọng tâm của nhóm giải pháp này là sửa đổi, bổ sung các quy định tại Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 để bãi bỏ hình thức thuế khoán đối với HKD. Đồng thời, sửa đổi quy định về hóa đơn, chứng từ theo hướng bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử đối với mọi trường hợp có phát sinh doanh thu, thay thế hóa đơn mua lẻ trước đây.

Đề án cũng nhấn mạnh việc nghiên cứu đề xuất mô hình quản lý thuế mới sau khi bỏ thuế khoán. Trong đó phân nhóm HKD theo quy mô doanh thu để áp dụng phương pháp tính thuế và quản lý phù hợp, cũng như định hình rõ vai trò, chức năng của các bộ phận trong cơ quan thuế nhằm tránh bỏ trống hoặc chồng chéo nhiệm vụ.

Về chính sách thuế, sẽ có những điều chỉnh đáng kể đối với thuế TNCN và thuế GTGT. Theo đó, đề án xem xét nâng ngưỡng doanh thu không chịu thuế để giảm số lượng hộ thuộc diện chịu thuế, tập trung vào các hộ có quy mô lớn. Đặc biệt, nghiên cứu đề xuất áp dụng thuế TNCN trên thu nhập (doanh thu trừ chi phí) cho những HKD có đầy đủ sổ sách, nhằm khuyến khích HKD minh bạch hóa chi phí, đầu tư mở rộng kinh doanh mà không bị thiệt thòi so với DN. Ngoài ra, còn có kiến nghị bổ sung quy định miễn, giảm thuế TNCN để khuyến khích đổi mới sáng tạo.

Để khuyến khích HKD chuyển đổi, đề án đề xuất bổ sung chính sách ưu đãi thuế TNDN cho DN nhỏ và vừa mới thành lập từ HKD. Cụ thể là miễn thuế TNDN trong 2-3 năm đầu kể từ khi chuyển đổi. Bên cạnh đó, kiến nghị bãi bỏ lệ phí môn bài đối với HKD kể từ năm 2026, qua đó khuyến khích khởi nghiệp và giảm chi chí ban đầu cho HKD.

Chế độ kế toán cũng sẽ được sửa đổi theo hướng đơn giản hóa tối đa cho DN siêu nhỏ và HKD, không làm phát sinh nhân sự kế toán. Cụ thể, nghiên cứu chỉ yêu cầu HKD có doanh thu nhỏ dưới 10 tỷ đồng ghi chép các sổ sách đơn giản, dễ thực hiện. Mục tiêu là để các hộ khi lên DN siêu nhỏ không cần tuyển thêm kế toán chuyên trách. Để hỗ trợ, ngành thuế sẽ xây dựng và cung cấp miễn phí các nền tảng số, phần mềm kế toán dùng chung cho HKD và DN siêu nhỏ.

Song song với việc hoàn thiện chính sách, đề án cũng đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính thuế cho HKD, cắt giảm tối thiểu 30% thời gian xử lý thủ tục và 30% chi phí tuân thủ.

Chuyển từ thuế khoán sang người nộp thuế tự khai ,tự nộp

Chuyển từ thuế khoán sang người nộp thuế tự khai, tự nộp

Ngành thuế sẽ xây dựng quy trình quản lý thuế đối với HKD theo phương thức kê khai, bao quát từ khâu đăng ký thuế, tiếp nhận hồ sơ khai thuế định kỳ, theo dõi kế toán thuế, kiểm tra hồ sơ đến quản lý nợ và cưỡng chế. Quy trình này dự kiến sẽ đơn giản hơn so với quy trình quản lý DN thông thường.

Trước khi áp dụng toàn quốc, đề án đề xuất thực hiện thí điểm bỏ thuế khoán ở một số địa bàn. Đặc biệt, các giải pháp chuyển tiếp sẽ được áp dụng cho phép HKD mới chuyển từ khoán sang kê khai tạm thời chưa phải thực hiện đầy đủ sổ sách kế toán trong những tháng đầu (chỉ cần kê khai đúng doanh thu phát sinh), và không áp dụng chế tài phạt vi phạm hành chính thuế trong thời gian đầu nếu HKD kê khai sai sót nhưng không có dấu hiệu trốn thuế cố ý. Mức thuế khoán năm 2025 có thể tạm xác định làm mức tối thiểu phải nộp khi chuyển sang kê khai năm 2026, nhằm tránh giảm thu đột ngột và phòng chống khai thiếu doanh thu.

Để mở rộng cơ sở thuế và đảm bảo thu đúng, thu đủ, đề án triển khai các biện pháp chống thất thu như tăng cường kiểm tra, giám sát hóa đơn bán hàng của HKD, đối chiếu doanh thu kê khai với dữ liệu hóa đơn điện tử mua vào, rà soát dòng tiền với HKD trọng điểm.

Chương trình khuyến khích người tiêu dùng lấy hóa đơn (như Hóa đơn may mắn) cũng sẽ được phát động để thúc đẩy HKD xuất hóa đơn đầy đủ. Ngành thuế cũng phối hợp với chính quyền địa phương để rà soát chống sót hộ, đảm bảo mọi HKD đều được đăng ký và kê khai thuế.

Cơ quan thuế cũng sẽ tiến hành đánh giá, phân loại toàn bộ HKD đang nộp thuế khoán để lên kế hoạch chuyển đổi phù hợp, ưu tiên hộ lớn chuyển trước.

Ứng dụng và phát triển các nền tảng số dùng chung

Để đơn giản hóa quy trình, ngành thuế sẽ phổ cập dịch vụ thuế điện tử và công cụ hỗ trợ cho HKD, hoàn thiện tính năng để 100% HKD có thể thực hiện khai, nộp thuế điện tử một cách dễ dàng. Điều này bao gồm phát triển các công cụ hỗ trợ kê khai như tích hợp tính năng kê khai thuế bằng smartphone, hoặc áp dụng công nghệ AI để tự động điền tờ khai dựa trên lịch sử hóa đơn.

Đề án cũng hướng tới xây dựng hệ thống ứng dụng tính thuế tự động từ dữ liệu hóa đơn điện tử, giúp giảm gánh nặng kê khai và tăng độ chính xác trong tính thuế. Việc cung cấp các phần mềm kế toán, kê khai giá rẻ hoặc miễn phí thông qua hợp tác với các công ty công nghệ cũng là một giải pháp quan trọng.

Ứng dụng công nghệ trong quản lý rủi ro và xây dựng cơ sở dữ liệu HKD được đẩy mạnh. Hệ thống CNTT sẽ tích hợp các nguồn dữ liệu từ bên ngoài (ngân hàng, cơ quan đăng ký kinh doanh, cơ sở dữ liệu dân cư) để giám sát hoạt động của HKD sau khi bỏ thuế khoán. "Bản đồ số HKD" hiện có sẽ được nâng cấp thành Danh bạ HKD điện tử, là cơ sở dữ liệu tập trung phục vụ phân tích, đối chiếu và hỗ trợ ra quyết định quản lý.

Hỗ trợ HKD chuyển đổi mô hình phù hợp

Trong năm 2025 và suốt năm 2026, cơ quan thuế sẽ huy động nguồn lực hỗ trợ trực tiếp tại cơ sở cho NNT. Các Tổ công tác hỗ trợ HKD chuyển đổi sẽ được thành lập để "cầm tay chỉ việc" cho HKD: hướng dẫn kê khai thuế lần đầu, cài đặt và sử dụng phần mềm hóa đơn, kế toán, giải đáp mọi vướng mắc tại chỗ. Các chương trình hỗ trợ phù hợp cho từng nhóm HKD cũng sẽ được triển khai dưới dạng tập huấn, video hướng dẫn, tờ rơi. Hỗ trợ trực tuyến qua tổng đài, mạng xã hội và chatbot cũng được đẩy mạnh để giải đáp kịp thời thắc mắc.

Các thông điệp sẽ được truyền tải dưới nhiều hình thức như tài liệu hướng dẫn, infographic, video ngắn, tư vấn trực tuyến, chuyên mục trên đài truyền hình địa phương.

Mục tiêu dài hạn là khuyến khích các HKD có tiềm năng chuyển lên hoạt động theo mô hình DN. Ngành thuế sẽ phối hợp thiết lập cơ chế một cửa hỗ trợ hộ lên DN, đảm bảo thủ tục nhanh chóng, thuận tiện. Đề xuất UBND tỉnh, thành phố có chương trình hỗ trợ tín dụng, mặt bằng cho hộ mới thành lập DN.

Nâng cao năng lực tổ chức thực hiện của cơ quan thuế

Ngành Thuế sẽ kiện toàn tổ chức, nhân sự quản lý thuế HKD, điều chỉnh cơ cấu tổ chức tại Văn phòng Thuế tỉnh, thành phố và các Đội thuế để phù hợp với quản lý HKD theo kê khai. Công chức Tổ quản lý, hỗ trợ cá nhân, HKD sẽ được đào tạo, nâng cao trình độ về chế độ kế toán, kỹ năng CNTT, kỹ năng hướng dẫn tuyên truyền để làm tốt vai trò tư vấn, hỗ trợ HKD.

Cơ chế quản lý tuân thủ đối với HKD sẽ được sửa đổi, bổ sung để phát hiện và ngăn ngừa vi phạm. Việc kiểm tra thuế sẽ áp dụng phương pháp quản lý rủi ro dựa trên phân tích dữ liệu, xây dựng chương trình kiểm tra chuyên đề theo ngành nghề, địa bàn.

Ngành Thuế sẽ chú trọng giám sát hóa đơn, giao dịch đáng ngờ, thiết lập cơ chế tiếp nhận thông tin từ ngân hàng, cơ quan công an về các dòng tiền bất thường. Các biện pháp thu nợ hiệu quả cũng sẽ được xây dựng và triển khai, phối hợp với công an khu vực, chính quyền xã phường trong việc đôn đốc các hộ nợ thuế.

Có thể nói các giải pháp được đề xuất trong đề án không chỉ nhằm mục tiêu tăng cường hiệu quả quản lý thuế, chống thất thu mà còn hướng đến việc hỗ trợ HKD nâng cao năng lực, phát triển bền vững, và khuyến khích chuyển đổi mô hình phù hợp, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế quốc gia. Thành công của đề án này sẽ là một bước tiến quan trọng trong công cuộc hiện đại hóa quản lý thuế tại Việt Nam.