Hải quan Tân Thanh: Ổn định bộ máy, không làm gián đoạn hoạt động của doanh nghiệp

Cán bộ Hải quan tại cửa khẩu Tân Thanh (thuộc Chi cục Hải quan khu vực VI) thực hiện kiểm tra hàng nhập khẩu. Ảnh: Bùi Hòa

Xuất nhập khẩu sôi động

Những ngày tháng 7, khi cái nắng nóng không còn oi nóng, chúng tôi những phóng viên của Tạp chí Kinh tế - Tài chính có mặt tại cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) để ghi nhận tình hình thông quan hàng hóa tại đây.

Tiếp chúng tôi tại điểm làm thủ tục hải quan trong bến xe của Công ty TNHH Bảo Nguyên, ông Nông Quang Hưng, Phó Đội trưởng Hải quan cửa khẩu Tân Thanh cho biết, 6 tháng đầu năm 2025, hoạt động XNK qua cửa khẩu Tân Thanh diễn ra sôi động, với nhiều chỉ số tăng trưởng đáng chú ý. Hải quan Tân Thanh đã tiếp nhận và làm thủ tục cho 44.010 bộ tờ khai XNK, đạt tổng kim ngạch 820,6 triệu USD, tăng 31,4% so với cùng kỳ năm 2024.

Đáng chú ý, đơn vị đã xử lý 88.905 tờ khai hàng hóa chuyển cửa khẩu, với tổng trị giá luân chuyển lên tới 7,9 tỷ USD. Đây là lượng hàng trung chuyển qua Tân Thanh không được tính vào kim ngạch XNK trực tiếp, nhưng phản ánh rõ vai trò ngày càng lớn của cửa khẩu này trong chuỗi lưu thông hàng hóa biên giới.

Ông Hưng cũng thông tin thêm, số doanh nghiệp tham gia làm thủ tục XNK tại Tân Thanh trong kỳ đạt 1.445 lượt, tăng 222% so với cùng kỳ năm 2024. Điều này cho thấy sức hút ngày càng lớn của Tân Thanh trong bối cảnh một số cửa khẩu khác trên địa bàn có thời điểm ùn ứ.

Ở chiều XK, trong nửa đầu năm, Hải quan cửa khẩu Tân Thanh đã làm thủ tục cho 15.191 bộ tờ khai, đạt kim ngạch 275,4 triệu USD, giảm 37,5% so với cùng kỳ năm 2024. Nguyên nhân chủ yếu do kim ngạch XK dưa hấu (mặt hàng chủ lực) sụt giảm mạnh tới 71,1%, chỉ còn 15,7 triệu USD. Bên cạnh đó, mặt hàng thanh long, xoài và một số nông sản khác cũng giảm nhẹ, kéo theo tổng giá trị XK đi xuống.

Tuy vậy, theo ghi nhận thực tế tại cửa khẩu những ngày đầu tháng 7, tình hình thông quan tại cửa khẩu Tân Thanh vẫn duy trì thông suốt. Không xảy ra ùn tắc, kể cả trong những ngày cao điểm XK nông sản. Hải quan Tân Thanh bố trí cán bộ trực 24/7, phân luồng ưu tiên cho các mặt hàng dễ hư hỏng như vải thiều, sầu riêng. Việc phối hợp giữa Hải quan, Biên phòng và đơn vị quản lý bến bãi được duy trì nhịp nhàng, giúp điều tiết giao thông, giữ ổn định trật tự và hỗ trợ doanh nghiệp tối đa.

Ở chiều ngược lại, hoạt động NK ghi nhận mức tăng trưởng mạnh. Trong kỳ, Hải quan Tân Thanh làm thủ tục cho 28.819 bộ tờ khai, tăng 24%; kim ngạch đạt 545,2 triệu USD, tăng 196,2% so với cùng kỳ. Kết quả này là nhờ công tác cải cách thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ cũng như xu hướng dịch chuyển DN từ các cửa khẩu khác về Tân Thanh (nơi thông quan diễn ra thuận lợi ở cả phía Việt Nam và Trung Quốc).

Theo ông Hưng, điểm sáng trong hoạt động NK nằm ở các mặt hàng chủ lực như: ô tô, máy xới đất, sơ mi rơ moóc đóng góp lớn vào kim ngạch với tổng giá trị lên tới 121,6 triệu USD.

Còn nhiều khó khăn trong mùa cao điểm

Trong báo cáo 6 tháng đầu năm 2025, Hải quan cửa khẩu Tân Thanh đã đề xuất các cấp có thẩm quyền tháo gỡ một số điểm nghẽn đang cản trở hoạt động XNK.

Theo đó, thực trạng hàng hóa bị trả về đang khiến cả cơ quan Hải quan và DN gặp khó. Cụ thể, Hải quan cửa khẩu Tân Thanh đã tiếp nhận 183 xe hàng với 163 tờ khai XK buộc phải tái nhập lại với tổng lượng lên tới 4.540 tấn. Phần lớn là các mặt hàng nông sản như sầu riêng, xoài, mít, thanh long...

Lãnh đạo Hải quan cửa khẩu Tân Thanh cho biết, hầu hết các lô hàng này không đáp ứng được yêu cầu kiểm dịch hoặc thiếu chứng nhận theo quy định từ phía Trung Quốc. Tình trạng này không chỉ gây thiệt hại cho doanh nghiệp mà còn đặt ra yêu cầu khẩn thiết về việc phối hợp liên ngành, liên quốc gia để làm rõ các tiêu chí kỹ thuật.

Không chỉ vậy, cơ sở vật chất tại khu vực cửa khẩu còn thiếu và chưa đồng bộ, bãi của Công ty TNHH Bảo Nguyên chưa có kho lưu trữ, khu phân loại hoặc sơ chế hàng hóa. Điều này càng trở nên áp lực trong mùa cao điểm khi lượng nông sản tập kết lớn, nguy cơ ùn ứ là rất rõ ràng.

Ngoài ra, khu vực cửa khẩu Tân Thanh hiện chưa có bãi trung chuyển, bảo quản tập trung; thiếu chỗ dừng đỗ cho xe tải; năng lực sang tải còn hạn chế, nhất là khi lượng hàng hóa đổ về tăng đột biến. Đặc biệt, việc sang hàng từ xe Trung Quốc sang xe Việt Nam trong điều kiện thiếu nhân lực cơ giới, phải bốc xếp thủ công khiến thời gian giao nhận kéo dài, phát sinh chi phí cho doanh nghiệp.

Cùng với đó, chất lượng nhân lực làm thủ tục hải quan của một số doanh nghiệp còn là điểm yếu. Nhiều người chưa được đào tạo bài bản, thiếu hiểu biết pháp luật, dẫn đến sai sót trong khai báo, ảnh hưởng tới tiến độ thông quan. Hay camera nhận diện biển số xe không chính xác khi thời tiết xấu: mưa, sương mù; hệ thống dây điện và camera đã xuống cấp, ảnh hưởng tới quá trình giám sát tự động.

Để đảm bảo hoạt động thông quan hàng hóa không bị gián đoạn, Hải quan cửa khẩu Tân Thanh đề xuất Chi cục Hải quan khu vực VI kiến nghị tỉnh Lạng Sơn làm việc với phía Trung Quốc để công bố rõ thông tin về mã vùng trồng, quy cách đóng gói, cơ sở kiểm nghiệm được phép. Từ đó giúp doanh nghiệp Việt Nam chuẩn hóa sản phẩm trước khi XK.