Hải quan khu vực VIII đồng hành cùng doanh nghiệp giảm tỷ lệ kiểm tra

Công chức Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái kiểm tra hàng hóa nhập khẩu.

Phân luồng sát thực tế

Ngày 23/7/2025, ngành Hải quan đã tổ chức phổ biến, quán triệt Đề án “Giảm tỉ lệ kiểm tra trong thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu” được ban hành kèm theo Quyết định số 779/QĐ-CHQ ngày 25/6/2025 của Cục trưởng Cục Hải quan (gọi tắt là Đề án 779).

Đề án 779 được kỳ vọng tháo nút thắt trong bức tranh về tạo thuận lợi thương mại hiện nay mà ngành Hải quan đã đặt ra trong bối cảnh cần phải nâng hiệu lực, hiệu quả quản lý đi đôi với tạo môi trường thuận lợi, minh bạch hơn cho hoạt động xuất nhập khẩu.

Với mục tiêu nâng tỷ lệ phân luồng Xanh lên 70%, đồng thời giảm luồng Vàng còn 25% và luồng Đỏ không quá 5%.

Đề án 799 cũng chỉ rõ việc giảm tiền kiểm nhờ áp dụng hiệu quả các biện pháp kỹ thuật quản lý rủi ro, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao mức độ tuân thủ và tăng cường hậu kiểm, nhằm tiết kiệm chi phí, rút ngắn thời gian thông quan.

Triển khai Đề án 799, Chi cục Hải quan khu vực VIII đã cụ thể hóa nội dung triển khai phù hợp với đặc thù hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn.

Trong đó, Phòng Quản lý rủi ro (thuộc Chi cục Hải quan khu vực VIII) là đơn vị tham mưu chủ trì, rà soát đánh giá toàn bộ dữ liệu phân luồng của các nhóm hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu qua các cửa khẩu trên địa bàn trong năm qua để xác định, làm rõ những điểm về nhóm hàng, loại hình, nhóm doanh nghiệp và các chính sách có tác động đến dữ liệu phân luồng.

Đồng thời nỗ lực triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp theo tinh thần Đề án 779 của Ngành đề ra, song song với phát huy thế mạnh của Hải quan Quảng Ninh qua các năm trong hoạt động hỗ trợ, đồng hành cùng doanh nghiệp.

Qua thống kê từ Chi cục Hải quan khu vực VIII cho thấy, tỷ lệ luồng Đỏ, Vàng có chiều hướng giảm kể từ tháng 7/2025 (thời điểm triển khai Đề án 779). Trong đó, tỷ lệ luồng Đỏ và Vàng ở mức 45,34% trong thời điểm 6 tháng đầu năm 2025. Tháng 7/2025, tỷ lệ này giảm khoảng 8% còn 41,91% và tháng 8/2025 giảm còn 40,68%.

Nguyên nhân chính đến từ việc triển khai chỉ đạo phân cấp áp dụng tiêu chí quản lý được Cục Hải quan giao xuống cho các Chi cục Hải quan khu vực (theo công văn số 8986/CHQ-QLRR ngày 13/6/2025).

Trước đó, Danh mục hàng hóa rủi ro, quản lý nhà nước về hải quan; Danh mục hàng bách hóa tiêu dùng; các văn bản chỉ đạo theo từng thời kỳ… được Cục Hải quan tổ chức thiết lập tiêu chí quản lý trên toàn Ngành nên vẫn còn hiện tượng tiêu chí thiết lập chưa sát với rủi ro trong thực tế, chưa bám sát đối tượng doanh nghiệp… Ngay sau khi có sự phân cấp này cho các đơn vị Hải quan địa phương đã đảm bảo tính đặc thù, việc phân luồng sát thực tế.

Còn nhiều thách thức

Trên thực tế, với đặc thù, thực tiễn hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua các cửa khẩu địa bàn tỉnh Quảng Ninh, việc phấn đấu giảm tỷ lệ kiểm tra hàng hóa theo Đề án 779 còn đặt ra rất nhiều thách thức.

Hầu hết các nhóm hàng nhập khẩu là hàng phải kiểm tra chuyên ngành như kiểm dịch, kiểm tra an toàn thực phẩm gồm nguyên liệu thức ăn chăn nuôi (khô dầu đậu tương, ngô hạt, lúa mỳ), dầu thực vật, phụ gia thực phẩm.

Ở chiều ngược lại, nhóm hàng xuất khẩu phải phải thực hiện chính sách quản lý của cơ quan chuyên ngành như vôi, đôlomit; dăm gỗ; khoáng sản; hàng hoá xuất khẩu của doanh nghiệp chế xuất, hàng chuyển tiêu thụ nội địa, hàng phế liệu thanh lý từ các doanh nghiệp chế xuất, phế liệu nhập khẩu sắt thép dùng làm nguyên liệu sản xuất, còn lại là hàng xuất khẩu theo loại hình sản xuất xuất khẩu, gia công…

Với vai trò là cơ quan thực thi pháp luật về hải quan trên địa bàn, Chi cục Hải quan khu vực VIII xác định, việc “phản hồi chính sách” có ý nghĩa hết sức quan trọng thông qua cơ sở dữ liệu và đánh giá rõ những tác động dưới góc độ cơ quan quản lý, nhất là tác động bởi tiêu chí quy định như các văn bản quản lý chuyên ngành và tác động bởi tiêu chí quản lý như Danh mục hàng hóa bách hóa tiêu dùng; Danh mục rủi ro về trị giá, phân loại, quản lý nhà nước về Hải quan - văn bản chỉ đạo tăng cường; tờ khai khai báo áp dụng biểu thuế ưu đãi đặc biệt -C/O.

Nỗ lực đồng hành cùng doanh nghiệp

Bên cạnh vai trò “cầu nối” trong việc phản hồi chính sách, một trong những giải pháp mà Chi cục Hải quan khu vực VIII chú trọng thực hiện đồng bộ, hiệu quả các giải pháp đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp, nhất là hỗ trợ và khuyến khích doanh nghiệp nâng cao mức độ tuân thủ chấp hành pháp luật hải quan, đây là một trong những giải pháp giúp doanh nghiệp giảm tỷ lệ tác động phân luồng do tiêu chí xếp hạng doanh nghiệp.

Nhiệm vụ này đã và đang được Chi cục Hải quan khu vực VIII thực hiện tốt, bài bản và nhận được sự đồng thuận, ủng hộ tích cực từ cộng đồng doanh nghiệp trong hững năm qua.

Chi cục Hải quan khu vực VIII (tiền thân của Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh trước đây) liên tiếp dẫn đầu chỉ số năng lực cạnh tranh DDCI của tỉnh Quảng Ninh từ năm 2017 đến nay.

Đặc biệt, sau khi Chương trình khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ đang bước sang giai đoạn 2- giai đoạn chính thức, Chi cục Hải quan khu vực VIII là một trong những đơn vị tiên phong thực hiện, từ việc chú trọng tuyên truyền, lan tỏa mạnh mẽ đến các doanh nghiệp thông qua đa dạng hóa các hình thức, ứng dụng AI, khoa học công nghệ để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận văn bản pháp luật về hải quan nhanh nhất, đầy đủ nhất.

Đồng thời, đơn vị cũng phát huy vai trò “cầu nối”, kịp thời báo cáo với Cục Hải quan, Ban Quản lý rủi ro về những vấn đề cần điều chỉnh trong quá trình triển khai Chương trình, nhất là các điều kiện doanh nghiệp được tham gia, nhằm hướng tới cộng đồng doanh nghiệp vừa và nhỏ cần nhiều sự hỗ trợ từ phía cơ quan hải quan để nâng cao mức độ tuân thủ.

Cùng với triển khai mô hình tổ chức bộ máy tổ chức mới của ngành Hải quan, Chi cục Hải quan khu vực VIII cũng chú trọng việc kiện toàn đội ngũ, phát huy tối đa nguồn nhân lực hiện có trong các lĩnh vực chuyên sâu, chuyên trách, trong đó có nguồn nhân lực làm công tác quản lý rủi ro, phúc tập hồ sơ và kiểm tra sau thông quan, khuyến khích đội ngũ phát huy sáng tạo, tiên phong ứng dụng chuyển đổi số vào các hoạt động nghiệp vụ và hỗ trợ doanh nghiệp giải đáp vướng mắc thủ tục hải quan.

Chi cục cũng tăng cường công tác kiểm soát nội bộ, chấp hành kỷ cương, kỷ luật trong thực thi công vụ; phát hiện, chấn chỉnh và xử lý kịp thời các biểu hiện gây phiền hà, sách nhiễu tiêu cực trong thực hiện các hoạt động nghiệp vụ hải quan. Đó là những bước đi và kết quả ban đầu mà Chi cục Hải quan khu vực VIII cùng toàn Ngành hướng tới hiện thực hóa mục tiêu Đề án 779.