Gỡ điểm nghẽn pháp lý, hiện thực hóa mục tiêu phát triển khoa học, công nghệ cao

Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 192/2025/QH15 và Nghị quyết số 190/2025/QH15 của Quốc hội, Nghị quyết số 03/NQ-CP của Chính phủ, Bộ Tài chính (Cục Hải quan) đã tổ chức rà soát các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành trong lĩnh vực hải quan để đề xuất sửa đổi, bổ sung vào Luật Hải quan những chính sách đột phá, tháo gỡ kịp thời điểm nghẽn về pháp luật, tạo thuận lợi cho DN hoạt động trong lĩnh vực phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đạt mục tiêu 8%.

Công chức Hải quan Hà Nam kiểm tra hoạt động sản xuất tại DN chế xuất. Ảnh: H.Nụ

Trong quá trình rà soát, cơ quan Hải quan nhận thấy, công nghiệp bán dẫn là cốt lõi của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 5, là động lực phát triển nền tảng cho các tiến bộ về khoa học, công nghệ. Bởi hiện nay nhiều nước trong khu vực và trên thế giới đã có các chính sách thu hút nguồn lực đầu tư nước ngoài và trong nước nhằm phát triển ngành công nghiệp bán dẫn như chính sách tạo thuận lợi thương mại mà ưu đãi thủ tục hải quan là một phần trong đó.

Do vậy, nhằm tạo thuận lợi cho các DN trong lĩnh vực này, đặc biệt là DN mới được thành lập và thống nhất với Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Hải quan đã sửa đổi quy định về điều kiện áp dụng chế độ ưu tiên cho các DN công nghệ cao; DN thành lập mới từ dự án đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ cao; DN thực hiện dự án công nghệ chiến lược; DN thực hiện dự án sản xuất sản phẩm công nghệ số trọng điểm, dự án nghiên cứu và phát triển, thiết kế, sản xuất, đóng gói, kiểm thử sản phẩm chip bán dẫn, dự án xây dựng trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo; DN thực hiện dự án sản xuất sản phẩm phụ trợ trực tiếp trong công nghiệp bán dẫn (các DN này do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố).

Cục Hải quan nhấn mạnh, so với điều kiện áp dụng chế độ ưu tiên cho các DN thông thường, các DN trên không cần đáp ứng điều kiện về kim ngạch và điều kiện về tuân thủ pháp luật hải quan, pháp luật thuế trong 2 năm liên tục.

Cũng theo Cục Hải quan, để minh bạch về chế độ ưu tiên, Luật Hải quan đã bổ sung quy định chế độ ưu tiên đối với khối DN này được áp dụng với hàng hóa XNK liên quan đến công nghiệp bán dẫn, công nghệ cao, công nghệ chiến lược, công nghệ số trọng điểm theo danh mục do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố. theo đó, danh mục này có mã số hàng hóa thống nhất với Danh mục hàng hóa XNK Việt Nam.

Đáng chú ý, thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, Quốc hội và Chính phủ về nhiệm vụ thiết lập cơ chế làn xanh để hỗ trợ các DN phụ trợ; Luật Hải quan đã sửa đổi, bổ sung quy định về thủ tục XNK hàng hoá, đặc biệt là hoạt động mua bán hàng hoá giữa DN trong nước với DN nước ngoài và được chỉ định giao hàng tại Việt Nam để giảm thời gian thông quan và thủ tục tương đương với các nước trong khu vực.

Đồng thời để tháo gỡ điểm nghẽn về pháp lý cho hoạt động XNK tại chỗ, Luật Hải quan đã bổ sung 1 điều quy định về kiểm tra, giám sát hải quan đối với loại hình này. Cục Hải quan cho rằng, quy định này sẽ tạo thuận lợi cho DN về thời gian, chi phí, cũng như loại bỏ các điểm nghẽn, đảm bảo ổn định chính sách.

Khi Luật số 90/2025/QH15 được thông qua, nhiều DN cho rằng đây là bước chuyển mới tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, góp phần thu hút đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao, từng bước đưa Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất công nghiệp bán dẫn của khu vực và thế giới.