Chính sách thuế, hải quan thiết kế riêng hướng đến doanh nghiệp công nghệ cao

Ngày 25/6/2025, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật số 90/2025/QH15, trong đó sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung trọng yếu của các luật liên quan đến thuế và hải quan như Luật Thuế GTGT, Luật Thuế XK, thuế NK và Luật Hải quan. Những thay đổi này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho DN trong hoạt động XNK, mà còn mang ý nghĩa chiến lược trong thúc đẩy công nghệ cao và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.

Ngay sau khi Luật số 90/2025/QH15 có hiệu lực thi hành, nhiều DN hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao đánh giá, một trong những thay đổi quan trọng nhất là việc lần đầu tiên luật hóa khái niệm “XNK tại chỗ”.

Tại Điều 47a mới được bổ sung vào Luật Hải quan, hàng hóa XNK tại chỗ được hiểu là hàng hóa giao, nhận ngay tại Việt Nam theo chỉ định của thương nhân nước ngoài, dựa trên hợp đồng mua bán, gia công, thuê hoặc mượn giữa các DN trong nước với thương nhân nước ngoài.

Sản xuất linh kiện điện tử tại Công ty Youngbag ViiNa khu Công nghiệp Bình Xuyên, Vĩnh Phúc. Ảnh minh họa: TTXVN

Các DN cho rằng, việc quy định rõ ràng khái niệm này kỳ vọng sẽ giải quyết dứt điểm các vướng mắc về thủ tục hải quan và chính sách thuế trong nhiều năm qua. Đặc biệt, quy định còn có tính chất chuyển tiếp, cho phép áp dụng đối với các tờ khai đã đăng ký nhưng chưa hoàn tất thủ tục hải quan trước thời điểm luật mới có hiệu lực vào ngày 1/7/2025.

Cùng với đó, Luật Thuế GTGT cũng được điều chỉnh để mở rộng phạm vi hàng hóa áp dụng thuế suất 0%. Cụ thể, tại điểm a, khoản 1, Điều 9 sửa đổi đã đưa hàng hóa XK tại chỗ vào nhóm đối tượng được hưởng mức thuế suất ưu đãi này. Đây là động thái có ý nghĩa lớn trong việc tạo thuận lợi thương mại, đặc biệt đối với các DN chế xuất, gia công XK đang tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Một điểm nhấn khác là việc mở rộng chế độ ưu tiên trong lĩnh vực hải quan, đặc biệt cho các DN công nghệ cao và công nghệ chiến lược. Theo đó, Điều 42 Luật Hải quan quy định, các DN công nghệ cao, DN mới thành lập từ dự án sản xuất sản phẩm công nghệ cao, cũng như các dự án nghiên cứu và phát triển trong lĩnh vực bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, công nghệ số trọng điểm... sẽ không cần chứng minh tuân thủ pháp luật về hải quan và thuế trong 2 năm liên tục không cần đạt ngưỡng kim ngạch XNK hằng năm.

Nhiều DN cho rằng, trước đây 2 điều kiện này được xem là “rào cản” rất khắt khe không phải DN nào muốn hưởng chế độ ưu tiên cũng có thể vượt qua. Do đó, việc nới lỏng điều kiện để được hưởng ưu đãi chế độ ưu tiên được xem là đang mở đường cho các DN tiên phong trong lĩnh vực công nghệ dễ dàng tiếp cận cơ chế ưu tiên về thủ tục hải quan.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Kinh tế - Tài chính, đại diện Ban Pháp chế, Cục Hải quan cho rằng, các sửa đổi nêu trên đã bước đầu tạo dựng được nền tảng pháp lý rõ ràng hơn, đặc biệt trong lĩnh vực XNK tại chỗ, từ đó giúp DN yên tâm vận hành và khai thác hiệu quả chuỗi cung ứng nội địa có tính quốc tế hóa.

Ở khía cạnh chế độ ưu tiên, những sửa đổi lần này không chỉ mang ý nghĩa khuyến khích đầu tư mà còn cho thấy cam kết chính sách rất rõ ràng của Việt Nam trong việc hỗ trợ phát triển lĩnh vực công nghệ cao, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và các ngành công nghiệp mũi nhọn.

Tuy nhiên, chế độ ưu tiên sẽ chỉ áp dụng cho các loại hàng hóa XNK được liệt kê trong danh mục công bố bởi Bộ Khoa học và Công nghệ, chứ không bao phủ toàn bộ hoạt động của DN. Do đó, việc nắm bắt nhanh các danh mục cụ thể và triển khai hồ sơ hợp lệ là yếu tố then chốt giúp DN thực sự hưởng lợi từ các ưu đãi chính sách.

Đại diện Ban Pháp chế nhấn mạnh, việc triển khai luật mới có thể sẽ phát sinh những vướng mắc thực tế do sự khác biệt trong cách hiểu và áp dụng giữa các cơ quan liên quan. Vì vậy, DN cần chủ động theo dõi các văn bản hướng dẫn sắp ban hành, đồng thời phối hợp chặt chẽ với cơ quan Thuế, Hải quan để đảm bảo tuân thủ chính sách, không làm gián đoạn hoạt động sản xuất – kinh doanh.