Đưa mô hình cải cách kiểm tra chất lượng, an toàn thực phẩm vào thực tiễn

	Góp ý cho dự thảo nghị định quy định về kiểm tra chất lượng và kiểm tra an toàn thực phẩm
	Quy định mới về phân loại, phân tích, kiểm tra chất lượng, an toàn thực phẩm đối với hàng hóa XNK
	Phối hợp các bộ, ngành thực hiện cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, an toàn thực phẩm

Công chức Chi cục Hải quan KCN Bắc Thăng Long kiểm tra hàng hóa XNK. Ảnh: N.Linh

Làm rõ quy trình thực hiện

Tại buổi làm việc mới đây của Tổng cục Hải quan với một số đơn vị thuộc Bộ Tài chính, hải quan địa phương và đại diện một số hiệp hội, doanh nghiệp xuất nhập khẩu, Phó Tổng cục trưởng Mai Xuân Thành yêu cầu Nghị định quy định về cơ chế quản lý, phương thức, trình tự, thủ tục kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm hàng hóa nhập khẩu phải bám sát nguyên tắc đã được nêu tại Quyết định 38/QĐ-TTg. Tuân thủ đúng theo quy định của các Luật: Hải quan; Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; An toàn thực phẩm; Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật…, đồng thời bám sát các chỉ đạo, định hướng của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong nhiều năm qua về cải cách toàn diện công tác quản lý và kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa nhập khẩu.

Góp ý vào xây dựng dự thảo Nghị định, ông Nguyễn Văn Hưng, Công ty TNHH Yusen Logistics (Việt Nam) cho rằng, về vấn đề thu thập thông tin phục vụ phân tích, quản lý rủi ro, lựa chọn phương pháp kiểm tra chưa rõ cơ chế phối hợp thu thập thông tin như thế nào? Hiện nay việc đăng ký kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm vẫn đang được thực hiện bằng nhiều phương thức khác nhau (hệ thống cửa quốc gia, một cửa của bộ/ngành/địa phương, hoặc hồ sơ giấy). Như thế thông tin phân tán, khó kiểm soát. Theo ông Hưng, chỉ nên tập trung vào một đầu mối là Cổng thông tin một cửa quốc gia và tạo cơ sở dữ liệu dùng chung cho Hải quan, cơ quan chuyên ngành, tổ chức chứng nhận, người khai hải quan.

Về mô hình phối hợp kiểm tra, hiện dự thảo cho phép đăng ký kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm với cả cơ quan Hải quan và các cơ quan khác do bộ/ ngành quản lý/chỉ định. Điểm khác nhau chỉ nằm ở phạm vi áp dụng phương pháp kiểm tra (Hải quan được tiếp nhận đăng ký thêm cho trường hợp kiểm tra giảm). Điều này chưa cho thấy tính chất khác biệt, tạo thuận lợi hơn giữa việc lựa chọn đăng ký kiểm tra chất lượng, an toàn thực phẩm với cơ quan Hải quan và cơ quan quản lý chuyên ngành khác.

Để phát huy được vai trò đầu mối, theo ông Nguyễn Văn Hưng, cơ quan Hải quan nên là cơ quan duy nhất tiếp nhận đăng ký kiểm tra chất lượng/kiểm tra an toàn thực phẩm của người khai hải quan. Sau khi đăng ký, DN tự do lựa chọn đơn vị kiểm định, giám định, chứng nhận (thuộc hải quan hoặc các bộ/ngành chỉ định). Khi có chứng nhận chất lượng/an toàn thực phẩm thì đơn vị kiểm định, giám định, chứng nhận chia sẻ thông tin thông qua hệ thống với cơ quan quản lý chất lượng của bộ, ngành và cơ quan Hải quan để cùng quản lý thông tin. Cơ quan Hải quan thông quan dựa trên kết quả chứng nhận của các tổ chức nói trên; bộ, ngành giám sát việc tuân thủ trong quá trình lưu thông hàng hóa trên thị trường.

Doanh nghiệp quan tâm vấn đề lấy mẫu

Góp ý vào xây dựng dự thảo Nghị định, ông Trần Đức Nghĩa, đại diện Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam đánh giá cao ý nghĩa của việc Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định 38/QĐ-TTg phê duyệt Đề án cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu. Đây là tin vui cho cộng đồng DN.

Theo ông Nghĩa, trước kia DN phải thực hiện thủ tục đồng thời tại hai địa chỉ, thậm chí phải thực hiện tại ba, bốn địa điểm cho một lô hàng nhập khẩu. Bây giờ DN có thể lựa chọn chỉ thực hiện tại cơ quan Hải quan. Đây là sự thay đổi lớn giúp cắt ngắn thời gian thông quan cho DN, rút ngắn chi phí xã hội.

Đi sâu vào nội dung cụ thể tại dự thảo Nghị định, ông Trần Đức Nghĩa cho rằng, dự thảo đã tập trung đến hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn của các bộ, ngành liên quan đó là căn cứ thứ nhất để thực hiện thành công đề án. Thứ hai là xã hội hóa thành công sẽ giúp ích rất nhiều trong quá trình làm thủ tục hải quan.

Bên cạnh đó, với việc lấy mẫu, nếu như lấy mẫu cần phải có mặt của công chức hải quan thì sẽ là khối lượng công việc rất lớn, có thể thách thức đến nguồn lực của cơ quan Hải quan, có thể gây kéo dài thời gian làm thủ tục. Nên mở ra những trường hợp các tổ chức giám định, đánh giá chứng nhận sự phù hợp có thể cùng DN lấy mẫu.

Theo ông Trần Đức Nghĩa, tại Quyết định 38/QĐ-TTg, những đối tượng được miễn kiểm tra thủ tục cũng mở khá nhiều, nhưng có thể mở rộng đối tượng lấy mẫu đơn chiếc phục vụ mục đích nghiên cứu, phi thương mại. Thực tế có những khách hàng đang gặp khó khăn vì lấy mẫu đơn chiếc để phục vụ nghiên cứu, nhưng hiện nay những lô hàng đó được coi như lô hàng thương mại và mỗi lần như vậy phải xin cơ chế đặc thù mà cứ liên tục như vậy thì khá là bất cập.

Cũng góp ý cho dự thảo Nghị định, đại diện Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn và một số doanh nghiệp hoạt động logistics đánh giá dự thảo Nghị định là một nỗ lực nữa của Chính phủ, ngành Hải quan trong việc cải cách toàn diện, tìm hướng đi mới, thay đổi thúc đẩy tạo thuận lợi hóa thương mại. Tuy nhiên, quá trình xây dựng Nghị định cần quy định cụ thể các bước thực hiện. Đặc biệt là làm rõ vấn đề nguyên tắc lấy mẫu; hay như thế nào là hàng mẫu để DN và công chức hải quan khi thực hiện không gặp khó khăn.

Theo Phó Tổng cục trưởng Mai Xuân Thành, Nghị định cần mang được tinh thần chỉ đạo cải cách thực chất công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa nhập khẩu tạo thuận lợi cho DN nhưng vẫn phải đảm bảo hiệu quả quản lý nhà# nước của các bộ quản lý ngành, lĩnh vực về chất lượng của hàng hóa nhập khẩu, bảo vệ tính mạng, sức khỏe người dân, bảo vệ môi trường, an ninh kinh tế, an ninh quốc gia… Đặc biệt, quy định về cơ chế quản lý phải làm rõ được quy trình thực hiện, các bước phải làm; giấy tờ hồ sơ cần có; cũng như quyền và trách nhiệm của các bên liên quan; thời gian thực hiện…