Bài 2: Hướng đến giảm tỷ lệ kiểm tra trong thực hiện thủ tục hải quan

Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan khu vực VIII.

Cụ thể hóa chủ trương lớn bằng Đề án

Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tiếp tục phát triển mạnh mẽ đặt ra yêu cầu quản lý của cơ quan Hải quan phải áp dụng toàn diện các biện pháp, kỹ thuật QLRR. Trong đó, việc phân luồng tờ khai hải quan không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình, dựa trên trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn với tốc độ nhanh, mà còn giảm thiểu sự can thiệp của con người và rút ngắn tối thiểu thời gian thông quan.

Không nằm ngoài xu hướng tất yếu đó, cơ quan Hải quan đang tập trung nguồn lực để quản lý đối với các lô hàng có rủi ro cao, đồng thời tạo điều kiện, môi trường minh bạch, thuận lợi cho các doanh nghiệp tuân thủ tốt pháp luật, phù hợp với mục tiêu của Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030 (theo Quyết định số 628/QĐ-TTg ngày 20/5/2022) là “Giảm tỷ lệ kiểm tra trong quá trình làm thủ tục hải quan, đẩy mạnh kiểm tra trước và sau thông quan”.

Mục tiêu tiếp tục được ngành Hải quan “cụ thể hoá” khi cả hệ thống chính trị đã và đang thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn về bộ máy, chỉ đạo của Chính phủ xác định rõ tại Nghị quyết số 66/NQ-CP ngày 26/3/2025 với Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, trong đó yêu cầu: “Giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết của các thủ tục hành chính; Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong thực hiện thủ tục hành chính, gắn với phân bổ nguồn lực, đề cao trách nhiệm thực thi của các cấp, các ngành theo hướng giảm việc giải quyết thủ tục của các cơ quan Trung ương”.

Thực hiện chủ trương trên, Cục Hải quan đã ban hành Đề án “Giảm tỷ lệ kiểm tra trong thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu” theo Quyết định số 779/QĐ-CHQ ngày 25/6/2025 của Cục trưởng Cục Hải quan (gọi tắt là Đề án 779).

Đề án 779 nhằm đánh giá tổng thể trên cơ sở dữ liệu phân luồng tờ khai hàng hóa XNK đối với từng nhóm doanh nghiệp, mặt hàng, công tác quản lý của cơ quan Hải quan các cấp.

Đồng thời, Đề án cũng chỉ ra những “điểm nghẽn” và “nút thắt” và đưa ra 7 nhóm giải pháp nhằm giảm tỷ lệ kiểm tra, với con số cụ thể: “Tỷ lệ phân luồng Xanh 70%, tỷ lệ phân luồng Vàng 25%, tỷ lệ phân luồng Đỏ không quá 5%”.

Đưa Đề án vào thực tiễn

Mới đây, ngày 23/7/2025, Cục Hải quan đã tổ chức Hội nghị trực tiếp và trực tuyến phổ biến quán triệt Đề án 779.

Ngay sau hội nghị, các chi cục hải quan khu vực đã nắm bắt chủ trương lớn của Ngành và triển khai sâu rộng Đề án gắn với thực tiễn hoạt động tại đơn vị.

Đơn cử như tại Chi cục Hải quan khu vực VIII (quản lý địa bàn tỉnh Quảng Ninh), đơn vị đã chỉ đạo, quán triệt ngay Đề án đến toàn thể các đơn vị và giao cho Phòng QLRR là đơn vị tham mưu chủ trì, rà soát đánh giá toàn bộ dữ liệu phân luồng của hàng hóa XNK qua các cửa khẩu trên địa bàn trong những năm qua, từ đó xác định rõ những đặc điểm, nhóm hàng, loại hình, nhóm doanh nghiệp và các chính sách quản lý chuyên ngành có ảnh hưởng, tác động đến dữ liệu phân luồng.

Qua ghi nhận của Chi cục Hải quan khu vực VIII, đến nay, tỷ lệ luồng Đỏ tại Chi cục đã đạt mục tiêu đề ra, không quá 5%. Tuy nhiên, tỷ lệ luồng Vàng còn khá cao so với mục tiêu 25% của toàn ngành tập trung chủ yếu tại 2 cửa khẩu có lưu lượng hàng hoá lớn gồm cửa khẩu cảng Hòn Gai và cửa khẩu quốc tế Móng Cái.

Các tờ khai luồng Vàng ở cả hàng xuất khẩu và nhập khẩu gồm các nhóm hàng phải quản lý về chính sách mặt hàng hoặc quản lý chuyên ngành.

Hiện Chi cục Hải quan khu vực VIII đã và đang thực hiện đồng bộ, đầy đủ các giải pháp theo Đề án 779, trong đó tập trung thực hiện nghiêm chỉ đạo của ngành Hải quan về tăng cường phân cấp áp dụng tiêu chí, phân luồng kiểm tra, nhằm đưa Đề án đi vào từng biện pháp kỹ thuật nghiệp vụ QLRR cũng như hoạt động nghiệp vụ tại hải quan cửa khẩu ngay sau khi Đề án được ban hành.

Phòng QLRR tiếp tục phát huy tốt vai trò đầu mối, tổng hợp đầy đủ các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện của từng tờ khai, từng doanh nghiệp trên từng địa bàn để kịp thời báo cáo, đề xuất hướng xử lý triệt để, đến cùng nhằm cùng toàn Ngành thực hiện thành công Đề án 779.