Xuất khẩu thủy sản sang Hoa Kỳ tăng vọt, nhưng vẫn lo ngại thuế đối ứng

Doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản chủ động nguồn nguyên liệu đảm bảo xuất khẩu đạt hiệu quả. Ảnh: T.H

Tăng tốc trong “thời gian vàng”

Bà Lê Hằng, Phó Tổng thư ký Hiệp hội chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đánh giá, trong tháng 5 và 5 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu (XK) thủy sản ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng.

Tổng kim ngạch XK thủy sản 5 tháng đầu năm đạt trên 4,34 tỷ USD, tăng 22% so với cùng kỳ 2024. Riêng tháng 5 ghi nhận mức gần 997 triệu USD, tăng 20%. Đáng chú ý, thị trường Mỹ là điểm nhấn với kim ngạch hơn 234 triệu USD trong tháng 5, tăng vọt 61% so với cùng kỳ – mức tăng mạnh nhất trong số các thị trường lớn.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ “khoảng trống” chính sách thuế khi từ ngày 9/4 đến 9/7, Hoa Kỳ áp dụng mức thuế tạm thời 10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, thấp hơn nhiều so với mức 46% được cảnh báo trước đó. Tranh thủ giai đoạn này, nhiều doanh nghiệp Việt đã tăng tốc giao hàng.

Trong 5 tháng, tôm tiếp tục là mặt hàng dẫn đầu với kim ngạch xuất khẩu hơn 1,71 tỷ USD, tăng 32%. Riêng trong tháng 5, xuất khẩu tôm đạt trên 415 triệu USD – mức cao nhất kể từ đầu năm. Cá tra cũng ghi nhận mức tăng tích cực 11% trong 5 tháng, trong đó riêng tháng 5 tăng mạnh 13%, trái ngược với mức tăng nhẹ chỉ 4% của tháng 4.

Xuất khẩu cá tra sang Mỹ, vốn giảm mạnh trong tháng 4, đã phục hồi đến 35% trong tháng 5 – minh chứng rõ cho sự điều chỉnh linh hoạt về lịch giao hàng của các doanh nghiệp.

Tương tự, cá ngừ cũng cho thấy tín hiệu phục hồi, dù chậm hơn. Sau khi giảm nhẹ trong tháng 4, xuất khẩu cá ngừ đã tăng 7,6% trong tháng 5, nâng tổng kim ngạch 5 tháng lên hơn 405 triệu USD, tăng 5%. Các nhóm sản phẩm khác như mực – bạch tuộc, cua ghẹ và nhuyễn thể có vỏ đều tăng trưởng mạnh – trong đó nhuyễn thể có vỏ đạt mức tăng tới 63%.

Về phía thị trường, Mỹ là tâm điểm của biến động. 5 tháng đầu năm, xuất khẩu sang thị trường này đạt 774 triệu USD, tăng 27%. Tuy nhiên, tăng trưởng cao trong tháng 5 chủ yếu mang tính thời điểm. Sau ngày 9/7, nếu mức thuế quay về mốc 46% như dự kiến, nhiều doanh nghiệp sẽ buộc phải ngừng giao hàng, dẫn đến nguy cơ suy giảm đơn hàng mạnh trong quý III.

Trong khi đó, EU và Nhật Bản ghi nhận mức tăng trưởng ổn định hơn, lần lượt 14% và 18% trong 5 tháng. Thị trường Trung Quốc và Hồng Kông tiếp tục là điểm tựa quan trọng, với mức tăng lên tới 50%, đặc biệt là các mặt hàng như tôm (+90%) và nhuyễn thể có vỏ (+285%).

Giải pháp ứng phó nếu bị áp thuế

Tuy nhiên, theo bà Lê Hằng, đằng sau sự tăng trưởng ngắn hạn, ngành thủy sản Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức lớn từ chính sách thuế của Hoa Kỳ.

Các nước như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan hay các nhà sản xuất cá hồi Nam Mỹ cũng đang tìm cách ứng phó hoặc tranh thủ cơ hội thị phần. Đặc biệt, các nhà xuất khẩu từ Mỹ Latinh như Brazil hay Chile được cho là sẽ hưởng lợi nếu Việt Nam bị loại khỏi chuỗi cung ứng vào Mỹ do mức thuế cao.

Theo ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Thực phẩm Sao Ta, Hoa Kỳ là thị trường hàng đầu của tôm Việt. Cho nên phía Hoa Kỳ áp thuế lên hàng hóa Việt Nam trong đó có tôm là bất lợi không nhỏ. "Thuế quan này tác động tới cục diện thương mại toàn cầu, không riêng nước ta; nhưng xét riêng ngành tôm, tôm Việt Nam có phần bất lợi vì mức thuế tôm từ các nước đối thủ thấp hơn nhiều”, ông Hồ Quốc Lực nhận định.

Dự báo xuất khẩu thủy sản Việt Nam năm 2025 đang phụ thuộc lớn vào kịch bản thuế quan sau ngày 9/7 tới. Nếu mức thuế giữ ở 10% hoặc được xóa bỏ, Việt Nam có thể giữ vững hoặc vượt mốc 10 tỷ USD. Tuy nhiên, nếu thuế lên 46%, tổng kim ngạch cả năm có thể giảm về mức 9 tỷ USD, với nhiều rủi ro kéo dài.

Xuất khẩu thủy sản Việt Nam đang thể hiện sự phục hồi mạnh mẽ và linh hoạt trong bối cảnh nhiều bất định. Tuy nhiên, sự bền vững của tăng trưởng trong nửa cuối năm sẽ phụ thuộc rất lớn vào chính sách thương mại của Hoa Kỳ. Đây sẽ là biến số then chốt định hình bức tranh thủy sản Việt Nam trong năm 2025.