Xóa bỏ thuế khoán: Hướng tới môi trường kinh doanh công bằng và minh bạch

Bà Lê Thị Chinh chia sẻ về đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối HKD khi xóa bỏ thuế khoán”

Trước hết, bà có thể khái quát về tình hình quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh hiện nay?

Theo số liệu của cơ quan quản lý thuế, tính đến tháng 8 năm 2025, trên toàn quốc có khoảng trên 3,6 triệu HKD. Trong đó có hơn 2 triệu hộ là nộp thuế, hoạt động thường xuyên và ổn định. Tổng số thu ngân sách nhà nước từ khu vực HKD, cá nhân kinh doanh có xu hướng tăng trưởng tốt. Năm 2024, thu từ HKD đạt khoảng gần 26.000 tỷ đồng, tăng 20% so với năm 2023. Trong 8 tháng đầu năm 2025, tổng số thu từ HKD đạt 22.456 tỷ đồng, bằng khoảng 129% so với cùng kỳ năm 2024.

Công tác chuyển đổi số đối với HKD đã được cơ quan thuế đặc biệt trú trọng. Theo đó, tính đến hết tháng 8/2025, đã có 98% HKD nộp thuế theo phương pháp kê khai đã thực hiện khai thuế điện tử, nộp thuế điện tử.

100% HKD thuộc diện sử dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền, theo Nghị định 70 của Chính phủ đã thực hiện hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền.

Trong 8 tháng đầu năm, thì có khoảng 18.348 HKD đã chuyển từ phương pháp khoán sang phương pháp kê khai. Và có 2.250 HKD chuyển đổi lên DN.

Đây là những kết quả rất đáng khích lệ cho thấy các HKD đã thích ứng với phương pháp quản lý thuế mới và mạnh dan chuyển đổi sang mô hình quản lý mới khi thấy lợi ích lâu dài.

Tuy nhiên cũng phải thẳng thắn thừa nhận bên cạnh những kết quả tích cực vẫn còn có một số bất cập, hạn chế đó là: khung pháp lý chưa được đồng bộ và cũng chưa có tính công bằng giữa HKD và DN.

Cụ thể, HKD đóng thuế khoán không phải theo dõi sổ sách kế toán. Còn DN có mức thuế xuất cao hơn đi kèm với đó là nhiều nghĩa vụ tài chính (kế toán, bảo hiểm, báo cáo). Thêm vào đó, các chính sách hỗ trợ, chuyển đổi thì còn thiếu hấp dẫn.

Cơ quan thuế hướng dẫn các HKD tự kê khai, tự nộp thuế

Về cơ chế và phương pháp quản lý, vẫn còn một tỷ lệ HKD nộp thuế theo phương pháp khoán không thực hiện đầy đủ chế độ hóa đơn, chứng từ, sổ sách kết toán, gây khó khăn cho công tác quản lý thuế cũng như là tiềm ẩn cái nguy cơ về thất thu thuế.

Một điểm nữa đó là nguồn lực công nghệ và hạ tầng còn phân tán chưa đáp ứng được các yêu cầu chuyển đổi số. Các kỹ năng về quản lý đối với HKD khoán thì còn có nhiều hạn chế.

Trước những đòi hỏi từ thực tiễn, ngành Thuế đã xây dựng Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với HKD khi xóa bỏ thuế khoán”. Vậy, đề án này sẽ mang lại những lợi ích và mục tiêu cốt lõi nào khi được triển khai?

Đề án khi được triển khai sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực đó là: hiện đại hóa toàn diện công tác quản lý thuế đối với HKD, thiết lập môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa HKD và DN, từ đó khuyến khích hộ mở rộng quy mô, chuyển đổi lên DN khi đủ điều kiện.

Các mục tiêu cụ thể của đề án là: Thể chế hóa đầy đủ chủ trương xóa bỏ thuế khoán, áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp minh bạch; xây dựng chính sách pháp luật đồng bộ, giảm chênh lệch nghĩa vụ thuế; đơn giản hóa, tự động hóa thủ tục, giảm chi phí tuân thủ.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và hóa đơn điện tử để chống thất thu; hỗ trợ HKD trong quá trình chuyển đổi. Đồng thời nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thuế và tăng cường phối hợp với chính quyền, tạo nền tảng bền vững cho phát triển khu vực kinh tế tư nhân.

Có thể thấy Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với HKD khi xóa bỏ thuế khoán” được kỳ vọng sẽ giải quyết được gốc rễ của vấn đề. Vậy đề án đã đề xuất những giải pháp trọng tâm nào để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế, thưa bà?

Trên cơ sở đánh giá toàn diện, Đề án đề xuất 6 nhóm giải pháp trọng tâm:

Thứ nhất, đó là nhóm giải pháp tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính bảo đảm thống nhất, đồng bộ trong chính sách và thực thi.

Thứ hai, rà soát, hoàn thiện chính sách pháp luật về thuế đối với HKD: Bãi bỏ thuế khoán, thu hẹp chênh lệch về chính sách, nghĩa vụ giữa HKD và DN.

Thứ 3, hoàn thiện phương pháp quản lý thuế hiện đại thay thế phương pháp khoán. Các HKD sẽ thực hiện tự kê khai, tự nộp thuế.

Thứ 4, tăng cường ứng dụng công nghệ số, hóa đơn điện tử, phát triển nền tảng số dùng chung nhằm minh bạch hóa doanh thu, chống thất thu.

Thứ 5, hỗ trợ, khuyến khích HKD chuyển đổi mô hình phù hợp, nhất là từ hộ lên DN, có lộ trình và ưu đãi hợp lý.

Thứ 6, nâng cao năng lực tổ chức thực hiện của cơ quan thuế và tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương nhằm củng cố bộ máy, nâng cao kỹ năng và hiệu quả phối hợp quản lý.

Trong đó, ngành Thuế xác định: sự lãnh đạo, chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính là giải pháp then chốt; tăng cường ứng dụng công nghệ số, hóa đơn điện tử, phát triển các nền tảng số dùng chung là giải pháp trọng tâm; Hỗ trợ, khuyến khích HKD chuyển đổi mô hình phù hợp là giải pháp đột phá.

Theo bà, HKD cần chuẩn bị và hành động như thế nào trước những thay đổi lớn sắp tới này?

Trước hết, cần khẳng định chủ trương nhất quán của Đảng, Quốc hội và Chính phủ là luôn lấy người nộp thuế làm trung tâm để phục vụ. Cơ quan thuế sẽ luôn đồng hành và hỗ trợ người nộp thuế. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất mà các HKD cần lưu ý khi bỏ thuế khoán đó là phải nâng cao ý thức tự giác tuân thủ nghĩa vụ thuế.

Thông điệp mà ngành thuế muốn gửi gắm là các HKD hãy tự tin đón nhận sự thay đổi, chủ động tìm hiểu thông tin và chính sách mới. Cơ quan thuế luôn sẵn sàng đồng hành cùng các HKD để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra thuận lợi nhất.

Xin trân trọng cảm ơn bà!