WHO ghi nhận lợi ích từ cải cách thuế thuốc lá của Việt Nam

Giám đốc WHO khu vực Tây Thái Bình Dương TS Saia Ma'u Piukala tặng Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan giải thưởng toàn cầu nhằm vinh danh những thành tựu của bà trong công cuộc phòng chống tác hại của thuốc lá. Ảnh: WHO Việt Nam.

Đến năm 2031 có khoảng 2,1 triệu người Việt Nam bỏ thuốc lá

Mô hình mô phỏng tác động của các phương án thuế thuốc lá. Theo đó, mô hình TaXSim của WHO dự báo rằng những cải cách thuế được thông qua trong Luật thuế TTĐB sửa đổi vào tháng 6/2025 sẽ giúp 2,1 triệu người tại Việt Nam bỏ thuốc hoặc không hút thuốc vào năm 2031; ngăn ngừa 700.000 ca tử vong sớm trong những thập kỷ tới.

Đồng thời, đến năm 2031 tạo thêm 24.000 tỷ đồng (tương đương 910 triệu USD) cho NSNN hàng năm và hạn chế khả năng tiếp cận các nhãn hiệu thuốc lá giá rẻ, đặc biệt là ở giới trẻ.

Dữ liệu được công bố trong bối cảnh WHO kêu gọi hành động mạnh mẽ để giảm thiểu các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới – bao gồm ung thư, đột quỵ và bệnh tim – tại Hội nghị Cấp cao lần thứ tư của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (UNGA) về Phòng ngừa và Kiểm soát các Bệnh không lây nhiễm diễn ra trong tuần này.

Tại một sự kiện bên lề tại Đại hội đồng Liên Hợp quốc, Tổng Giám đốc WHO, TS Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết, các loại thuế y tế là giải pháp đôi bên cùng có lợi cho cả người dân và nền kinh tế. Chúng giúp phòng bệnh và cứu sống người dân bằng cách giảm tiêu thụ các sản phẩm có hại; đồng thời có thể tạo ra hàng tỷ đô la nguồn thu để các quốc gia có thể tái đầu tư vào y tế và phát triển.

“Trong thập kỷ qua, khoảng 1/4 các quốc gia thành viên của WHO đã tăng thuế thuốc lá, làm giá thực của thuốc lá tăng ít nhất 50%. Xin cảm ơn tất cả các bạn, những người đã cam kết thực hiện chính sách thuế thông minh hơn, công bằng hơn nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, củng cố nguồn tài chính trong nước và thúc đẩy tiến trình hướng tới các Mục tiêu Phát triển Bền vững”, TS Tedros Adhanom Ghebreyesus nhấn mạnh.

Vào tháng 6 vừa qua, TS Tedros cũng đã đăng thông điệp chúc mừng Việt Nam về những cải cách mang tính bước ngoặt trong thuế thuốc lá.

Trong khi đó, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam TS Angela Pratt nhận định, quyết định quyết đoán và sáng suốt vừa qua của Việt Nam trong cải cách thuế thuốc lá là một biện pháp then chốt để giảm tỷ lệ hút thuốc là hiện vẫn còn cao — đặc biệt là ở nam giới — và bảo vệ các thế hệ tương lai khỏi tác hại của thuốc lá.

“Bước đi tiên phong này của Việt Nam là một minh chứng và nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho các quốc gia khác đang tìm cách giảm thiểu tác hại của sử dụng thuốc lá”, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam khẳng định.

Sự lãnh đạo quyết liệt trong cải cách thuế thuốc lá

Vào tháng 6/2025, Quốc hội Việt Nam đã thông qua những cải cách quan trọng đối với hệ thống thuế thuốc lá, trong đó bổ sung một loại thuế TTĐB (thuế tuyệt đối) bên cạnh thuế tỷ lệ hiện hành (đánh theo giá trị sản phẩm), cùng với lộ trình tăng thuế hàng năm từ 2027 đến 2031.

Những cải cách này được thiết kế không chỉ để tăng thuế thuốc lá mà còn đảm bảo hiệu quả giảm tiêu thụ thuốc lá được duy trì bền vững theo thời gian.

Cũng trong năm nay, Việt Nam đã đồng ý tăng thuế với đồ uống có cồn và áp thuế đối với đồ uống có đường.

Yếu tố then chốt làm nên thành công của cải cách thuế thuốc lá là sự lãnh đạo mạnh mẽ của Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, cùng những nỗ lực đáng kể của Cục Quản lý Chính sách Thuế, Phí và Lệ phí thuộc Bộ Tài chính; Vụ Pháp chế thuộc Bộ Y tế; Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá; Viện Chiến lược và Chính sách Y tế; và các đối tác y tế công cộng quan trọng khác trong nước và quốc tế.

“Năm nay, Việt Nam đã đưa ra những quyết định mang tính cải cách mạnh mẽ, qua đó sẽ giúp cứu sống nhiều người, giảm chi phí chăm sóc sức khỏe và củng cố nền kinh tế. Điều này đặc biệt mang lại lợi ích cho giới trẻ, khi thuốc lá trở nên khó mua hơn, qua đó bảo vệ các thế hệ tương lai khỏi nguy cơ nghiện thuốc lá trong suốt cuộc đời ” TS Angela Pratt chia sẻ.

TS Angela Pratt cũng nhấn mạnh quyết định trước đó của Việt Nam về việc cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, coi đây là một biện pháp bổ trợ mạnh mẽ cho cải cách thuế. Bà cho biết thêm: “Cả hai quyết định quan trọng này, lệnh cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và cải cách thuế thuốc lá sẽ tạo ra một di sản bền vữngvới những cá nhân khỏe mạnh hơn, những gia đình vững mạnh hơn và những cộng đồng an toàn hơn cho các thế hệ tương lai".