Vì sao thu ngân sách của ngành Hải quan giảm mạnh?

	Ngành Hải quan: Đồng bộ các giải pháp, chống thất thu ngân sách
	Thách thức trong thực hiện thu ngân sách của ngành Hải quan năm 2023
	Ngành Hải quan tiếp tục đẩy mạnh giải pháp, phấn đấu hoàn thành thu ngân sách 2023

Tính đến hết ngày 28/2/2023, toàn ngành Hải quan thu NSNN đạt 56.330 tỷ đồng, bằng 13,25% dự toán và giảm 19,37% so với cùng kỳ năm 2022. Chỉ tính riêng tháng 2, toàn Ngành chỉ thu đạt 29.266 tỷ đồng.

Đại diện Cục Thuế XNK (Tổng cục Hải quan) đánh giá, nguyên nhân giảm thu là do tổng trị giá XNK chịu thuế của cả nước giảm 15,9% so với cùng kỳ, trong đó, kim ngạch NK chịu thuế đạt 17,3 tỷ USD, giảm 15,4% so với cùng kỳ năm 2022 và kim ngạch XK chịu thuế đạt 1,03 tỷ USD, giảm 22,9% so với cùng kỳ năm 2022.

Cụ thể, nhóm các mặt hàng nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng NK phục vụ sản xuất như than, sắt thép và kim loại các loại, sản phẩm sắt thép hóa chất, sản phẩm hóa chất, chất dẻo, sản phẩm chất dẻo, máy móc thiết bị dụng cụ phụ tùng đạt 6,8 tỷ USD, chiếm 39% tổng kim ngạch NK có thuế, có kim ngạch giảm từ 10-50% so với cùng kỳ, làm giảm thu ngân sách khoảng 5.700 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước.

Ở nhóm xăng dầu, ô tô NK đạt 1,85 tỷ USD, chiếm 10,65% tổng kim ngạch NK, làm tăng thu khoảng 6.300 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, mặt hàng ô tô tăng mạnh là do nhu cầu tiêu dùng dịp Tết, nguồn thu này là không ổn định; mặt hàng xăng dầu tăng nhưng không ổn định do biến động về giá.

Bên cạnh đó, 2 tháng đầu năm, ngành Hải quan đang thực hiện hoàn thuế NK đối với linh kiện ô tô theo điều 7a Nghị định 101/2021/NĐ-CP khoảng gần 1.000 tỷ đồng. Số tiền hoàn thuế dự kiến trong quý 1/2023 là 3.600 tỷ đồng.

Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng. Ảnh: H.Nụ

Ngoài ra, tình hình thu NSNN tại hầu hết các cục hải quan tỉnh, thành phố đều cho thấy dấu hiệu giảm mạnh. Trong đó phải kể đến 10 cục hải quan tỉnh, thành phố có số thu chiếm 87% dự toán thu của toàn Ngành thì có 9 đơn vị giảm thu mạnh. Số liệu cho thấy, riêng số thu của 10 đơn vị này giảm trên 14% so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, số thu của 10 cục hải quan tỉnh, thành phố trong 2 tháng chỉ đạt 50.601 tỷ đồng, bằng 13,59% dự toán được giao.

Trong đó, Cục Hải quan Hà Tĩnh là đơn vị có số thu giảm mạnh nhất. Theo đó, trong 2 tháng đầu năm Hải quan Hà Tĩnh thu NSNN đạt 1.169 tỷ đồng, bằng 10,66% dự toán và giảm tới 45,35%. Tiếp đó là Cục Hải quan Bình Dương, tính đến 28/2, toàn Cục thu đạt 2.190 tỷ đồng, bằng 10,84% dự toán và giảm 39,95% so với cùng kỳ.

Một số đơn vị có số thu giảm mạnh tiếp theo là Cục Hải quan Đồng Nai, Bà Rịa- Vũng Tàu, Bắc Ninh, Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Tp Hồ Chí Minh.

Theo nhận định của một số chuyên gia kinh tế, từ những tháng cuối năm, nhiều ngành hàng NK chủ lực, nhất là nguyên liệu cho sản xuất XK đều giảm mạnh, không có đơn hàng, đặc biệt với các ngành dệt may, da giày, nội thất, nhôm công nghiệp, sắt thép, xi măng...

Một thách thức khác là việc thực hiện lộ trình cắt giảm thuế quan đã cam kết trong các hiệp định thương mại tự do (FTA). Cuối năm 2022, Chính phủ đã ban hành 17 biểu thuế XNK ưu đãi để thực hiện 17 FTA trong giai đoạn 2022 - 2027. Như vậy, ngay trong năm 2023, nhiều mặt hàng NK có thuế suất cao sẽ bị cắt giảm thuế và sẽ còn giảm sâu hơn trong các năm sau.

Ngoài ra, cũng theo đánh giá của nhiều chuyên gia, việc NK than chiếm tỷ trọng tương đối cao trong tổng thu ngân sách. Song, hiện nay, các nhà máy nhiệt điện cũng giảm sử dụng than mà chuyển sang điện năng lượng mặt trời, điện gió... cũng là những vấn đề sẽ tác động trực tiếp đến số thu của ngành Hải quan trong thời gian tới.

Trước những khó khăn này, Tổng cục Hải quan quán triệt các đơn vị thuộc và trực thuộc tiếp tục đẩy mạnh triển khai thực hiện nhiều giải pháp. Giải pháp đầu tiên là tích cực triển khai đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa thủ tục, giải quyết kịp thời vướng mắc phát sinh thuộc thẩm quyền, chính sách thuế, công tác quản lý thuế, chế độ kế toán, chế độ hoàn thuế, miễn thuế, tháo gỡ khó khăn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp; tiếp tục đẩy mạnh hợp tác với ngân hàng để thực hiện thí điểm nộp thuế điện tử 24/7 đảm bảo người nộp thuế có thể nộp tiền thuế mọi lúc, mọi nơi, mọi phương tiện.

Đồng thời, toàn Ngành tập trung rà soát các mặt hàng NK có điều kiện, các lô hàng vận chuyển độc lập, hàng hóa tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập, quá cảnh và hàng hóa đưa về bảo quản chờ thông quan; rà soát, kiểm tra và phát hiện những vi phạm trong phân loại hàng hóa, xác định trị giá hay xuất xứ của hàng hóa, từ đó áp dụng các biện pháp truy thu, ấn định thuế; tập trung phân tích, xác định dấu hiệu nghi vấn, chú trọng các trường hợp hàng hóa NK để tạo tài sản cố định của các dự án ưu đãi đầu tư, hàng hóa miễn thuế nhằm đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu thu ngân sách được giao.

Đặc biệt, Tổng cục Hải quan đề nghị, các cục hải quan tỉnh, thành phố tích cực rà soát, nắm chắc nguồn thu; nghiên cứu, đề xuất và triển khai các giải pháp tăng thu, chống thất thu; chủ động đánh giá tác động của các cam kết hội nhập quốc tế đến thu NSNN.