Tuân thủ pháp luật hải quan đảm bảo minh bạch, thuận lợi thương mại

Việc phân luồng kiểm tra hải quan của các doanh nghiệp tham gia Chương trình được cải thiện.

Lấy doanh nghiệp làm trung tâm

Nhận thức được tầm quan trọng này, Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) đã giới thiệu Chương trình Tự nguyện tuân thủ nhằm khuyến khích các doanh nghiệp chủ động tuân thủ các quy định về hải quan, qua đó tạo dựng quan hệ đối tác bền vững giữa cơ quan Hải quan và doanh nghiệp.

Chương trình Tự nguyện tuân thủ được WCO xây dựng nhằm thúc đẩy sự tuân thủ tự nguyện của doanh nghiệp trong các hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá; giảm gánh nặng kiểm soát, tăng cường tính minh bạch trong chuỗi cung ứng quốc tế; tạo ra môi trường thương mại thuận lợi, nhưng vẫn đảm bảo quản lý có hiệu quả và phòng ngừa rủi ro gian lận thương mại.

Chương trình Tự nguyện tuân thủ dựa trên nguyên tắc đối tác tin cậy, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, từ đó áp dụng các biện pháp hỗ trợ và ưu đãi cho các doanh nghiệp chứng minh có mức độ tuân thủ cao.

Mục tiêu và lợi ích mang lại đối với cơ quan Hải quan là tăng hiệu quả quản lý, tập trung nguồn lực vào kiểm soát rủi ro cao; giảm chi phí kiểm tra thực tế, nâng cao chất lượng giám sát.

Đối với doanh nghiệp tham gia, được ưu tiên xử lý nhanh hơn trong thông quan; giảm số lần kiểm tra hồ sơ và kiểm tra thực tế hàng hóa; tăng cường uy tín, khả năng tiếp cận các thị trường quốc tế.

Chương trình Tự nguyện tuân thủ được xây dựng trên 4 trụ cột gồm hiểu biết và phân loại mức độ tuân thủ của doanh nghiệp (dựa trên lịch sử tuân thủ, hành vi và mức độ rủi ro); tăng cường truyền thông và hỗ trợ doanh nghiệp (cung cấp thông tin, tập huấn, hướng dẫn rõ ràng); áp dụng các ưu đãi và biện pháp hỗ trợ phù hợp (tạo động lực cho doanh nghiệp duy trì mức tuân thủ cao); cơ chế đánh giá, cải tiến liên tục (đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả của chương trình).

Hướng đến mục tiêu doanh nghiệp tuân thủ

Đối với Hải quan Việt Nam, tháng 7/2022, Tổng cục Hải quan (nay là Cục Hải quan) đã triển khai Chương trình thí điểm khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan.

Sau hơn 2 năm triển khai thí điểm, Chương trình khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan đã đem lại những kết quả tích cực.

Trong đó, có 95% doanh nghiệp thành viên nâng mức độ tuân thủ hoặc giữ nguyên mức độ tuân thủ cao.

Ngoài ra, việc phân luồng kiểm tra hải quan của các doanh nghiệp tham gia Chương trình được cải thiện rõ ràng.

Qua thống kê từ năm 2022 đến 2024, đối với nhập khẩu luồng Xanh tăng 6,84%, luồng Vàng giảm 6,36%, luồng Đỏ giảm 0,48%; đối với xuất khẩu luồng Xanh tăng 13,56%, luồng Vàng giảm 12,88%, luồng Đỏ giảm 0,68%.

Bên cạnh đó, trong quá trình triển khai đã ghi nhận hàng trăm đề nghị hỗ trợ vướng mắc của doanh nghiệp thành viên đã được cơ quan Hải quan xử lý, hỗ trợ, giải đáp và doanh nghiệp không phát sinh thêm vướng mắc.

Quá trình triển khai cũng ghi nhận một số doanh nghiệp có hạn chế về năng lực tiếp cận thông tin, quy trình thủ tục dẫn tới gặp khó khăn trong việc duy trì mức tuân thủ.

Chính vì vậy, khi tham gia Chương trình được sự tư vấn của cơ quan Hải quan, doanh nghiệp cập nhật thông tin và nhận cảnh báo kịp thời, qua đó nâng cao tính chuyên nghiệp trong thực hiện thủ tục hải quan vì vậy mức độ tuân thủ của doanh nghiệp cũng được cải thiện.

Với những kết quả đạt được như trên, ngày 4/12/2024, Tổng cục Hải quan (nay là Cục Hải quan) đã ban hành Quyết định số 2790/QĐ-TCHQ về việc ban hành Chương trình khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan.

Mục tiêu của Chương trình này là hướng đến 80% doanh nghiệp tham gia được tăng mức tuân thủ hoặc giữ nguyên mức độ tuân thủ cao.

Hiện nay, các chi cục hải quan khu vực đã và đang tiến hành lựa chọn doanh nghiệp tham gia, cũng như tổ chức ký kết biên bản ghi nhớ với các doanh nghiệp thành viên.