Tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu để ngăn chặn hành vi chuyển giá

Cục trưởng Đặng Ngọc Minh yêu cầu các đơn vị đẩy mạnh kiểm tra, giám sát chặt chẽ hoạt động chuyển giá.

Thu hàng nghìn tỷ đồng qua thanh, kiểm tra các DN có giao dịch liên kết

Phó Cục trưởng Đặng Ngọc Minh Phát biểu tại hội nghị cho biết, việc Việt Nam ngày càng tham gia sâu hơn vào thị trường kinh tế thế giới thì vấn đề chuyển giá, tránh thuế của các công ty, tập đoàn càng ngày càng trở nên phức tạp, tinh vi, với nhiều hình thức mới thông qua việc người nộp thuế thực hiện chính sách giá nội bộ tập đoàn để tối thiểu hóa số thuế phải nộp, tránh thuế thu nhập doanh nghiệp.

Chính vì vậy, công tác quản lý đối với DN có giao dịch liên kết, ngăn ngừa hành vi chuyển giá để tránh thuế thu nhập doanh nghiệp là một trong những vấn đề trọng tâm, được Chính phủ, Bộ Tài chính và lãnh đạo Cục Thuế đặc biệt quan tâm.

Phó Ban Thanh tra, kiểm tra - Cục Thuế Tô Kim Phượng chia sẻ thông tin, hiện có gần 17.000 DN có GDLK, trong đó có 9.664 DN báo lãi. Số DN báo lỗ là 7.188 đơn vị, chiếm tỷ lệ 42,53%. Số DN lỗ với tỷ trọng giao dịch liên kết bán ra thấp hơn 10% (ít có rủi ro về giá chuyển nhượng) là 3.318 DN.

Để quản lý giám sát chặt chẽ hoạt động của các DN có giao dịch liên kết, trong năm 2024, toàn ngành thực hiện thanh, kiểm tra 920 DN có giao dịch liên kết. Qua đó, đã truy thu, truy hoàn và phạt là 1.807 tỷ đồng, giảm lỗ là 9.143 tỷ đồng. Trong đó, truy thu do điều chỉnh giá giao dịch liên kết là 710 tỷ đồng, giảm lỗ do điều chỉnh giá GDLK là 4.047 tỷ đồng.

Một số đơn vị đã tích cực thực hiện công tác thanh, kiểm tra các DN có giao dịch liên kết như Chi cục Thuế khu vực I, Chi cục Thuế khu vực II, Chi cục Thuế khu vực V, Chi cục Thuế khu vực VII (có Cục Thuế Thái Nguyên trước đây). Đặc biệt, Cục Thuế TP Hải Phòng nay là Chi cục Thuế khu vực III gần đây cũng đạt kết quả tốt trong thanh, kiểm tra chống chuyển giá.

Các đại biểu chia sẻ kinh nghiệm quản lý các doanh nghiệp có giao dịch liên kết

Vẫn còn nhiều khó khăn trong thanh, kiểm tra DN có giao dịch liên kết

Bà Tô Kim Phượng bổ sung thêm, qua thực tế thanh kiểm tra cho thấy, các đơn vị thường gặp khó khăn trong việc phân tích so sánh, tìm kiếm thu thập thông tin về đối tượng so sánh độc lập. Điều này dẫn đến tình trạng tranh chấp trong việc xác định tiêu chí tìm kiếm lựa chọn đối tượng so sánh độc lập tương đồng, nên không dễ đạt được sự đồng thuận của DN.

Ở góc độ địa phương, đại diện Chi cục Thuế khu vực I chia sẻ, theo quy định thời gian cho một cuộc kiểm tra là 10 ngày làm việc, thời hạn thanh tra tối đa là 30 ngày làm việc. Tuy nhiên, thực tế các cuộc thanh, kiểm tra các DN có GDLK thường rất phức tạp và kéo dài (có những cuộc kéo dài đến 01 năm) do đó rất khó để đảm bảo thời gian theo quy định hiện hành. Thêm vào đó, số thuế ấn định, điều chỉnh qua thanh, kiểm tra ở một số trường hợp là không lớn, nên khi đánh giá hiệu quả số thuế truy thu/cuộc thanh tra/thời gian thực hiện là không cao. Vì vậy, một bộ phận cán bộ thuế có tâm lý “e ngại” thanh, kiểm tra các DN có giao dịch liên kết đặc biệt là DN tư nước ngoài.

Còn theo Chi cục trưởng Chi cục Thuế khu vực III Nguyễn Tiến Trường, năm 2024 và quý I/2025, đơn vị đã thực hiện tổng số 82 cuộc thanh, kiểm tra các DN có giao dịch liên kết. Qua đó, đã giảm lỗ 1.566 tỷ đồng; tăng thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp: 653 tỷ đồng, cơ quan thuế đã thu về cho ngân sách gần 180 tỷ đồng. Ngoài ra, Chi cục đang rà soát khoảng 60 DN có số lỗ lũy kế vượt vốn chủ sở hữu và các DN trên có giao dịch liên kết, có dấu hiệu chuyển giá.

Ông Nguyễn Tiến Trường cũng chỉ rõ, việc kiểm tra các DN giao dịch liên kết và có dấu hiệu chuyển giá gặp rất nhiều khó khăn do các DN này thường hoạt động trên địa bàn rộng lớn, thậm chí ở nhiều khu vực và quốc gia trên thế giới. Chính vì vậy, việc thu tập thông tin, dữ liệu để phân tích, đánh giá, tìm bằng chứng chuyển giá của DN là rất khó khăn.

Tại hội nghị, đại diện một số Chi cục Thuế cũng cho biết, thực tế hiện nay, số lượng cán bộ có kinh nghiệm thực tế trong hoạt động thanh, kiểm tra giá chuyển nhượng còn mỏng, trong khi số lượng DN có giao dịch liên kết ngày càng tăng, hành vi tránh thuế thông qua giá chuyển nhượng của DN ngày càng tinh vi, phức tạp.

Việc tiếp cận thông tin của cơ quan thuế đối với dữ liệu của cơ quan thuế các nước, cơ quan cấp phép đầu tư, hải quan, ngân hàng, công an của Việt Nam... còn hạn chế, chưa đảm bảo tính kịp thời.

Kết luận hội nghị, Phó Cục trưởng Đặng Ngọc Minh nhấn mạnh, trong năm 2025, để giảm thiểu những tác động của cuộc chiến thương mại thuế quan giữa các cường quốc trên thế giới thì việc kiểm tra các DN có giao dịch liên kết vẫn là nhiệm vụ trọng tâm.

Để thực hiện được nhiệm vụ đó, Việt Nam sẽ tập trung trao đổi thông tin quản lý thuế với các quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới; đẩy mạnh việc triển khai thuế tối thiểu toàn cầu, tiến tới áp dụng các quy định thỏa thuận trước về giá (APA).

Bên cạnh đó, điều cốt lõi trong công tác thanh, kiểm tra các DN có giao dịch liên kết đó là cơ sở dữ liệu. Do đó, Cục Thuế sẽ phối hợp với các đơn vị có liên quan xây dựng cơ sở dữ liệu về các DN có vốn đầu tư nước ngoài, các DN độc lập theo từng ngành nghề, tập trung vào các ngành có rủi ro cao về thuế như may mặc, sản xuất linh kiện điện tử, da giày... Đồng thời, phân loại cơ sở dữ liệu chung, theo từng ngành, lĩnh vực để tham chiếu so sánh, đảm bảo căn cứ pháp lý để đấu tranh với DN khi ấn định thuế.

Cơ quan thuế sẽ đẩy mạnh công tác đào tạo chuyên môn cho cán bộ thuế về công tác thanh, kiểm tra đối với DN có giao dịch liên kết, trong đó chú trọng đào tạo kỹ năng xác định giá thị trường, trang bị kiến thức theo từng ngành lĩnh vực, qua đó nâng cao hiểu quả quản lý trong lĩnh vực này, đồng thời đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước