Sớm nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Luật Hải quan 2014 để đáp ứng yêu cầu đổi mới

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng chủ trì Phiên giải trình. Ảnh: Quochoi.vn

Phát biểu tại Phiên giải trình về “Thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan” do Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tổ chức vào ngày 14/1/2025, Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng cho biết, qua 10 năm thi hành, Luật Hải quan đã đi vào cuộc sống.

Qua đó, Luật đã đóng góp tích cực vào việc thực hiện chủ trương cải cách hành chính và cải cách thủ tục hành chính nói chung, cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan nói riêng.

Đồng thời tăng cường hiệu quả cho công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới.

Cũng như góp phần bảo vệ an ninh, an toàn xã hội và bảo vệ lợi ích, chủ quyền quốc gia, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Bên cạnh kết quả đã đạt được, qua theo dõi, giám sát và phản ánh của dư luận, cử tri cho thấy việc thực hiện Luật Hải quan năm 2014 và các văn bản quy định chi tiết thi hành cũng bộc lộ một số hạn chế, bất cập cần được khắc phục.

Trong đó, việc thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan cũng còn một số vướng mắc, bất cập.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng cho biết, hiện nay Đảng và Nhà nước đang thực hiện “cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị”, cơ cấu tổ chức của nhiều cơ quan, trong đó có ngành Hải quan sẽ có sự thay đổi trong thời gian tới.

Cùng với đó, Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Một trong các nhiệm vụ, giải pháp được đặt ra là “Đổi mới toàn diện việc giải quyết thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công không phụ thuộc địa giới hành chính; nâng cao chất lượng dịch vụ công trực tuyến, dịch vụ số cho người dân và doanh nghiệp, hướng tới cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, cá nhân hoá và dựa trên dữ liệu”.

Vì thế, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh cần nghiên cứu, kiến nghị hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực hải quan nói chung và thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan nói riêng.

Qua đó kịp thời kiến nghị cơ quan có thẩm quyền tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan.

Cũng như làm rõ các yêu cầu, điều kiện cần thiết để tiếp tục đổi mới toàn diện việc giải quyết thủ tục hành chính, đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành Hải quan...

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Trần Đức Hùng phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Tại phiên giải trình, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Trần Đức Hùng đã trình bày báo cáo việc thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan.

Trong đó nhấn mạnh, Luật Hải quan năm 2014 có ý nghĩa chính trị, tầm quan trọng đặc biệt đối với công tác cải cách, hiện đại hóa Hải quan Việt Nam, tạo nền tảng pháp luật để tiếp tục thực hiện chiến lược phát triển Hải quan, chiến lược phát triển Tài chính đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đáp ứng yêu cầu hội nhập sâu, rộng trong giai đoạn mới.

Luật Hải quan là văn bản pháp lý quan trọng, bao quát toàn bộ hoạt động nghiệp vụ của ngành Hải quan, là cơ sở để xây dựng hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan.

Nêu rõ những kết quả tích cực đạt được, nhưng Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Trần Đức Hùng cũng chỉ rõ những bất cập, hạn chế và nguyên nhân.

Qua đó đưa ra những kiến nghị cụ thể về hoàn thiện chính sách, pháp luật; kiến nghị về tổ chức thực hiện trong thời gian tới...

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Tại Phiên giải trình, các đại biểu cũng cho rằng, bên cạnh kết quả đạt được, việc thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan vẫn còn những bất cập, hạn chế cần được khắc phục.

Đặc biệt là công tác kiểm tra chuyên ngành, việc bảo đảm nguồn lực cho hoạt động hải quan để bảo đảm hoạt động xuất nhập khẩu và lưu thông hàng hóa được liên tục, thông suốt.

Cùng với đó là việc thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn bộ máy, chuyển đổi số quốc gia cũng đặt ra yêu cầu cần sớm nghiên cứu để đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định của Luật Hải quan cho phù hợp.

Vì vậy, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị làm rõ về công tác phối hợp giữa các cơ quan trong hoạt động kiểm tra chuyên ngành, về hệ thống thông quan điện tử VNACSS/VCIS và 20 hệ thống công nghệ thông tin vệ tinh, về Cổng thông tin một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN...

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi và Phó Tổng cục trưởng Trần Đức Hùng đã giải trình làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội đặt ra tại Phiên giải trình.

Trong đó, tập trung làm rõ về mặt giải pháp liên quan đến hoàn thiện chính sách, pháp luật; tổ chức lại mô hình hoạt động kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu theo hướng đơn giản, hiệu quả, phân công trách nhiệm một cách hợp lý, rõ ràng, minh bạch giữa các bên tham gia.

Các thủ tục kiểm tra chuyên ngành thực hiện thống nhất trên Cổng thông tin một cửa quốc gia; chia sẻ, kết nối thông tin giữa các Bộ quản lý chuyên ngành, cơ quan Hải quan...

Đồng thời, chú trọng tới việc kết nối hệ thống một cửa quốc gia với hệ thống của các Bộ đang thực hiện và hệ thống xử lý dữ liệu điện tử của cơ quan Hải quan.

Ngoài ra, chú trọng thực hiện chuyển đổi số, xây dựng chính phủ điện tử, xây dựng hải quan số, hải quan thông minh, xây dựng cửa khẩu thông minh.

Cũng như nâng cấp hạ tầng và hệ thống công nghệ thông tin phục vụ triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN trên nền tảng công nghệ mới, đáp ứng yêu cầu kết nối, chia sẻ thông tin và xử lý thủ tục trên môi trường số...

Các đại diện của cơ quan Hải quan cùng tham dự Phiên giải trình. Ảnh: Quochoi.vn

Phát biểu kết luận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, để khắc phục các bất cập hạn chế, nâng cao hiệu lực hiệu quả thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan, Ủy ban Pháp luật sẽ tổng hợp đầy đủ các ý kiến để hoàn thiện kết luận của Ủy ban về nội dung giải trình, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, gửi Chính phủ và các bộ, ngành.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cũng đề nghị, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thời gian tới tiếp tục chỉ đạo Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Luật Hải quan năm 2014 để phục vụ công tác sắp xếp, tinh gọn bộ máy, đồng thời, khắc phục những bất cập, hạn chế.

Về giải pháp trước mắt, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật lưu ý, cần nghiên cứu sớm sửa đổi Nghị định số 85/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN và kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

Trong đó, tập trung vào những nội dung liên quan đến cơ chế phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành; xây dựng cơ sở dữ liệu chung để chia sẻ thông tin, kiểm tra chuyên ngành, cấp phép, kiểm soát hàng hóa, kết nối trao đổi dữ liệu qua hệ thống một cửa quốc gia; công khai thông tin chia sẻ, có cơ chế phản hồi nhanh đối với những ý kiến đề xuất của doanh nghiệp.