Phát triển kinh tế số: Cần hệ sinh thái thương mại điện tử mạnh và đồng bộ

Việt Nam đặt mục tiêu, đến năm 2030 thuộc nhóm 50 quốc gia dẫn đầu về Chính phủ điện tử. Đồ họa: TT

Mắt xích then chốt trong hệ sinh thái kinh tế số

Trong bối cảnh thế giới đang bước vào kỷ nguyên số, Việt Nam không thể đứng ngoài cuộc. Theo TS Võ Thy Trang (Khoa Kinh tế, Học viện Tài chính), phát triển kinh tế số không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu nếu Việt Nam muốn nâng cao năng suất và duy trì tốc độ tăng trưởng dài hạn.

Chính phủ đặt mục tiêu, đến năm 2025, kinh tế số chiếm 20% GDP và chiếm 30% GDP vào năm 2030; thuộc nhóm 50 nước dẫn đầu về Chính phủ điện tử và​​​​ thuộc nhóm 3 ASEAN dẫn đầu.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu trên, nền kinh tế Việt Nam đang đứng trước không ít thách thức. Giữa mục tiêu và kết quả hiện tại cho thấy những khoảng cách lớn.

Thống kê trong giai đoạn 2020-2024, tỷ trọng trung bình của kinh tế số mới chỉ đạt 12,77%, riêng năm 2024 là 13,17%. Các chuyên gia cho rằng, nếu không có sự bứt phá mang tính cách mạng trong thể chế, công nghệ và thị trường thì việc đạt mục tiêu là thách thức rất lớn.

TS Võ Thy Trang bổ sung, cần đánh giá đúng và đầy đủ hơn về quy mô và đóng góp thực tế của kinh tế số. Nếu chỉ dựa các chỉ tiêu truyền thống, chúng ta có thể đang đánh giá chưa sát với thực tế chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ ở nhiều ngành, lĩnh vực.

Ước tính của Ủy ban Quốc gia về kinh tế số cho thấy, nếu sử dụng cách tiếp cận toàn diện hơn thì tỷ trọng kinh tế số đã đạt khoảng 18% GDP. Với phương pháp đánh giá đầy đủ và cập nhật hơn, mục tiêu 20% GDP vào năm 2025 là hoàn toàn khả thi.

Tuy nhiên, để đạt được điều đó, cần một hệ thống thống kê thống nhất, có khả năng phản ánh chính xác bản chất chuyển đổi số trên toàn nền kinh tế. Điều này không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn đòi hỏi thay đổi tư duy trong hoạch định chính sách và phân bổ nguồn lực.

Cùng chung quan điểm, TS Khúc Đại Long (Khoa Marketing, Trường Đại học Thương mại) nhấn mạnh rằng, Việt Nam cần chiến lược đầu tư dài hạn, đi sâu vào những yếu tố cốt lõi như hạ tầng số. Điều này không chỉ bao gồm phần cứng như trung tâm dữ liệu, mạng viễn thông, mà còn là phần mềm, nền tảng số, hệ sinh thái dữ liệu quốc gia.

Thay vào đó, Việt Nam cần xây dựng một hệ sinh thái số thực sự mạnh, có hạ tầng kỹ thuật hiện đại, nền tảng dữ liệu mở, nhân lực chất lượng cao và thể chế pháp lý phù hợp. Đây mới là nền móng vững chắc để kinh tế số phát triển bền vững và lan tỏa đến toàn bộ nền kinh tế.

Bắt đầu từ nền tảng TMĐT vững chắc

Trong bức tranh tổng thể của kinh tế số, TMĐT là lĩnh vực phát triển mạnh mẽ và có sức lan tỏa lớn. Tuy nhiên, TS Nguyễn Thị Hà (Khoa Tài chính - Kế toán, Trường Đại học Công nghệ Đông Á) cho rằng, nếu chỉ khai thác TMĐT như một công cụ bán hàng mà không đi kèm phát triển nền tảng hạ tầng dữ liệu, thanh toán số, quản trị số cho doanh nghiệp thì sẽ rất khó tạo nên đột phá trong kinh tế số.

"TMĐT cần được kết nối chặt chẽ với các nền tảng số khác như logistics thông minh, thanh toán điện tử và quản trị dữ liệu để trở thành một phần hữu cơ của chuỗi giá trị kinh tế số. Đồng thời, cần thúc đẩy mạnh mẽ các sản phẩm “Make in Vietnam” để tạo bản sắc riêng cho thị trường TMĐT trong nước", TS Hà nhấn mạnh.

Để phát triển kinh tế số bền vững và toàn diện, các chuyên gia cho rằng, thời gian tới, Việt Nam cần tư mạnh vào hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là mạng viễn thông tốc độ cao, trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây và nền tảng tích hợp dữ liệu quốc gia. Đây là điều kiện tiên quyết để các dịch vụ số, TMĐT và Chính phủ điện tử phát triển.

Cùng với đó, hành lang pháp lý cần tiếp tục được cải cách, đảm bảo minh bạch và thích ứng nhanh với sự thay đổi của công nghệ. Đặc biệt, phải tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới sáng tạo và thử nghiệm mô hình kinh doanh mới trong kinh tế số.

Việt Nam cũng cần chú trọng đào tạo đội ngũ kỹ sư công nghệ thông tin, chuyên gia an ninh mạng, nhà phân tích dữ liệu, chuyên viên thiết kế trải nghiệm số… Đồng thời, có giải pháp nâng cao kỹ năng số cơ bản cho người dân, giảm khoảng cách số giữa các vùng miền.

Với doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa cần có chính sách hỗ trợ trong quá trình chuyển đổi số, từ nâng cao năng lực nội bộ, tiếp cận nền tảng số, đến kết nối với thị trường toàn cầu thông qua TMĐT.

Khi những vấn đề trên được thực hiện đồng bộ, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành quốc gia có nền kinh tế số vững mạnh trong khu vực.