Ngành Hải quan: Thách thức thu ngân sách ngày càng lớn

Chi cục Hải quan Ninh Bình (Cục Hải quan Hà Nam Ninh) cử công chức xuống trụ sở DN để hỗ trợ các vướng mắc phát sinh. Ảnh: H.Nụ

Nhiều nhóm hàng giảm mạnh

Theo đánh giá của Cục Thuế XNK (Tổng cục Hải quan) trong 7 tháng đầu năm 2023, tổng kim ngạch XNK hàng hoá của Việt Nam đạt 374,36 tỷ USD, giảm 13,8% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó kim ngạch XK đạt 195,42 tỷ USD, giảm 10,3% và kim ngạch NK đạt 178,94 tỷ USD, giảm 17,4%.

Trước tình hình tổng kim ngạch ở cả 2 chiều xuất và nhập đều giảm mạnh đã tác động không nhỏ đến công tác thu NSNN của ngành Hải quan. Cụ thể, tính đến hết ngày 31/7, số thu NSNN của toàn Ngành đạt 211.230 tỷ đồng, bằng 49,7% dự toán, giảm 19,6% (tương đương giảm 51.423 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm 2022. Chỉ tính riêng trong tháng 7 toàn Ngành chỉ thu đạt 26.235 tỷ đồng, giảm 14,6% so với tháng 6.

Đánh giá nguyên nhân giảm thu, đại diện Cục Thuế XNK cho biết, do tổng trị giá XNK chịu thuế của cả nước trong 7 tháng đầu năm giảm 20,5%. Trong đó, kim ngạch NK chịu thuế đạt 68,6 tỷ USD, giảm 20,2% và kim ngạch XK chịu thuế đạt 3,9 tỷ USD, giảm 24,8% so với cùng kỳ năm 2022.

Một số nhóm hàng có kim ngạch NK có thuế giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2022 phải kể đến như: Nhóm các mặt hàng NK nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng NK phục vụ sản xuất (gồm than, hóa chất và sản phẩm hóa chất, chất dẻo, sắt thép và phế liệu, nguyên phụ liệu dệt may, linh kiện điện tử, linh kiện ô tô…), chiếm 56% tổng kim ngạch NK có thuế, đã giảm 25,7% so với cùng kỳ, làm giảm thu ngân sách khoảng 29.400 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022. Nhóm xăng dầu NK đạt 4,9 triệu tấn, trị giá đạt 3,9 tỷ USD, tăng 15,7% về lượng nhưng giảm 13,1% về trị giá, làm giảm thu khoảng 2.650 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022.

Đặc biệt, trong số 10 cục hải quan tỉnh, thành phố có số thu lớn, chiếm 87% dự toán thu của toàn Ngành là các Cục Hải quan: TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Bình Dương, Đồng Nai, Bắc Ninh, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Bà Rịa- Vũng Tàu, Quảng Ninh, đến ngày 31/7 thu đạt 187.462 tỷ đồng, bằng 50,34% dự toán được giao, giảm 15,95% so với cùng kỳ năm 2022.

Đánh giá cho thấy, chỉ có duy nhất Cục Hải quan Quảng Ninh có chỉ số thu NSNN tăng 7,05%, còn lại 9 đơn vị đều thể hiện số thu NSNN giảm mạnh. Điển hình như: Cục Hải quan Đồng Nai giảm 30,75%; Cục Hải quan Bình Dương giảm 27,9%; Cục Hải quan Hà Tĩnh giảm 26,73%; Cục Hải quan Bà Rịa- Vũng Tàu giảm 25,18%; Cục Hải quan Bắc Ninh giảm 17,06%; Cục Hải quan Hà Nội giảm 15,46%... Nguyên nhân giảm thu tại 9 đơn vị này là do kim ngạch NK nhóm mặt hàng nguyên liệu, máy móc thiết bị NK phục vụ sản xuất như than, sản phẩm hóa chất, chất dẻo giảm từ 20%-50% so với cùng kỳ năm 2022.

Cũng theo Cục Thuế XNK, ngoài một số nhóm mặt hàng có số thu giảm thì trong 7 tháng đầu năm một số nhóm hàng cũng có kết quả thu NSNN khá khả quan. Nổi bật là nhóm hàng ô tô nguyên chiếc các loại NK đạt 79.701 chiếc, trị giá đạt 1,85 tỷ USD, tăng 2,3% về lượng và giảm 0,4% về trị giá, tăng thu 4.800 tỷ đồng; mặt hàng dầu thô đạt 6,7 triệu tấn, trị giá đạt 4,1 tỷ USD, tăng 38,7% về lượng và tăng 5,2% về trị giá, tăng thu 280 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022.

Tiếp tục đồng bộ các giải pháp

Trước những khó khăn trên, để hoàn thành nhiệm vụ thu NSNN, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị thuộc và trực thuộc thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp tạo thuận lợi thương mại, chống thất thu theo Chỉ thị số 479/CT-TCHQ. Trong đó, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị bám sát và đánh giá cụ thể tình hình NSNN năm 2023; xây dựng dự toán năm 2024 giai đoạn 2024-2026 sát với tình hình thực tế.

Trong đó, các đơn vị trong toàn Ngành cần đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác hải quan, tạo thuận lợi thương mại và các hoạt động XNK, rút ngắn thời gian, chi phí thông quan hàng hóa. Quyết liệt thực hiện có hiệu quả Quyết định số 123/QĐ-TCHQ với mục tiêu giảm tỷ lệ luồng Vàng, luồng Đỏ… và giảm 10% thời gian thông quan hàng hóa…

Đồng thời, tăng cường các biện pháp chống thất thu qua công tác kiểm tra, giám sát. Theo đó, tập trung nguồn lực triển khai đồng bộ chống thất thu về số lượng, trọng lượng, chủng loại, tên hàng hoá; tăng cường sử dụng máy soi, chiếu để phát hiện bước đầu các nghi vấn; thực hiện đồng bộ các giải pháp quản lý hàng bách hoá NK theo đúng chỉ đạo tại công văn số 119/TCHQ-GSQL về nâng cao hiệu lực kiểm tra, kiểm soát hải quan.

Đồng bộ các biện pháp quản lý trị giá hải quan cả trong thông quan và sau thông quan; ngăn chặn, xử lý kịp thời các trường hợp kê khai trị giá hải quan bất hợp lý để gian lận, trốn thuế; thường xuyên rà soát để kịp thời phát hiện và xử lý đối với các trường hợp cùng một mặt hàng nhưng kết quả phân tích, phân loại không thống nhất trong phạm vi chi cục; cục hải quan tỉnh, thành phố và Cục Kiểm định hải quan; tăng cường các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác chống gian lận, giả mạo xuất xứ…; kiểm soát chặt chẽ công tác miễn thuế, giảm thuế và hoàn thuế, đảm bảo việc miễn thuế, giảm thuế và hoàn thuế đúng đối tượng, đúng chính sách, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật.

Đặc biệt, tổ chức kiểm tra đột xuất mặt hàng xe ô tô NK chạy trong khu vui chơi, giải trí thuộc đối tượng không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt tại một số cục hải quan tỉnh, thành phố.

Bên cạnh đó, tích cực rà soát, phân loại, thu hồi và xử lý các khoản nợ thuế phát sinh trước ngày 1/1/2023 theo 4 nhóm: nhóm nợ khó thu; nhóm nợ chờ xử lý; nhóm nợ được khoanh; nhóm nợ có khả năng thu hồi. Đồng thời áp dụng các giải pháp phù hợp theo quy định đối với từng nhóm nợ theo đúng hướng dẫn.

Tổng cục Hải quan cũng yêu cầu các đơn vị thuộc khối Tổng cục tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện dự thảo Thông tư, sửa đổi Thông tư 178/2011/TT-BTC hướng dẫn về việc tạo, phát hành, sử dụng và quản lý Biên lai thu thuế, lệ phí hải quan đối với hàng hóa XNK của các DN kinh doanh dịch vụ chuyển phát nhanh đường hàng không quốc tế; Quyết định thay thế Quyết định số 1810/QĐ-TCHQ ngày 15/6/2018 về việc ban hành Quy trình kiểm tra, tham vấn và xác định trị giá hải quan đối với hàng hóa XNK trong quá trình làm thủ tục hải quan; Danh mục thay thế Danh mục ban hành kèm theo Quyết định số 1769/QĐ-TCHQ ngày 11/8/2022 và Quyết định 186A/QĐ-TCHQ ngày 14/2/2023.